Cụ thể, ngày 23/10 tại Quốc hội, các đại biểu thảo luận tại tổ về Dự án Luật Điện ảnh (sửa đổi). Tại đây, đại biểu Lê Thu Hà - Ủy viên thường trực Ủy ban Đối ngoại cho rằng nên có những quy định về dừng chiếu hoặc rút phép đối với các tác phẩm điện ảnh mà có các nghệ sĩ không có đạo đức, vi phạm đạo đức an ninh chính trị hoặc phát ngôn.

Ngay lập tức, đề xuất trên trở thành chủ đề nóng trên các diễn đàn, mạng xã hội về giải trí với ý kiến trái chiều. 

Không thể đánh đồng thị trường điện ảnh các nước theo một quy chuẩn

Quan điểm của nữ đại biểu được đưa ra trong bối cảnh showbiz Trung, Hàn cũng có những động thái quyết liệt đối với các nghệ sĩ có hành vi đạo đức lệch chuẩn như cấm sóng, hủy toàn bộ lịch trình liên quan đối với bộ phim, yêu cầu đền bù thiệt hại...

Tuy nhiên, từ góc nhìn của giới làm phim, biện pháp này thiếu hợp lý khi bắt cả tập thể phải chịu trách nhiệm cho vấn đề riêng của một cá nhân.

Đạo diễn Vũ Ngọc Phượng cho rằng biện pháp này là "quá nặng". Anh ước lượng phim điện ảnh Việt Nam thường có kinh phí khoảng 20 tỷ đồng. Nếu dừng chiếu phim, thiệt hại cho bên làm phim còn lớn hơn vì các chi phí quảng bá, phát hành.

Chia sẻ với tờ Tuổi Trẻ Online, đạo diễn Phan Đăng Di cũng bày tỏ quan điểm một cách rõ ràng: "Tôi không tán thành suy nghĩ nên dừng chiếu phim. Làm phim là một quá trình nhiều bên tham gia và đầy rủi ro.

Các đoàn phim làm đúng luật khi họ mời một người cộng tác mà người đó chưa xảy ra vấn đề gì. Nhà làm phim, nhà đầu tư và toàn bộ ê-kíp không thể gánh rủi ro quá lớn khi một người trong đoàn bất ngờ gặp vấn đề gì đó. Có những vấn đề lại chỉ xảy ra sau khi phim đã quay và sắp phát hành".

Cư dân mạng so sánh đề xuất này với biện pháp cấm sóng, hủy phim của Hàn Quốc hoặc Trung Quốc. Nhưng đạo diễn Phan Đăng Di cho rằng không thể đánh đồng thị trường điện ảnh Việt Nam với thị trường ở 2 quốc gia này vì có rất nhiều khác biệt.

Anh phân tích: "Tương quan thu nhập của nghệ sĩ tại Việt Nam và các nước không hề giống nhau. Ở các nước, diễn viên có thể nhận hàng triệu USD cho một dự án, rất lớn nên đương nhiên trách nhiệm cũng phải tương đương.

Còn ở Việt Nam, diễn viên có thù lao cao nhất cũng chỉ lên đến 30.000 - 40.000 USD một phim (từ 680 triệu đến 900 triệu đồng), nếu phải đền bù quá lớn thì còn ai dám ký hợp đồng đóng phim? Cho nên, ở mình không thể áp dụng biện pháp đó được, kể cả người đó có lỗi thật thì vẫn rất bất công".

Cần phải có nghiên cứu thận trọng, không cảm tính

Không thể phủ nhận, trong đề xuất của bà Lê Thu Hà có ý tích cực là yêu cầu nghệ sĩ giữ gìn hình ảnh đẹp và phẩm chất đạo đức tốt. Tuy nhiên, về quan điểm của đại biểu Lê Thu Hà, ông Vi Kiến Thành - Cục trưởng Cục Điện ảnh với tư cách đại diện cơ quan soạn thảo Luật Điện ảnh cho biết phải nghiên cứu thận trọng.

Trong trường hợp tiếp thu ý kiến này thì cũng chỉ có thể xem xét đưa vào nghị định hướng dẫn thực thi luật chứ không đưa vào luật. Thậm chí đưa vào nghị định cũng không cần thiết bởi Bộ Quy tắc ứng xử cho nghệ sĩ đang được Bộ VH-TT&DL soạn thảo cũng đã có nhắc tới điều này.

Ông Bùi Hoài Sơn - Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, giáo dục của Quốc hội cũng cho rằng muốn đưa một quy định nào vào luật cần phải đánh giá tác động xã hội cả tác dụng và tác hại, có tương thích với hiến pháp, có vi phạm quyền con người không, có tương thích với các điều luật liên quan hay không và phải đặt vào bối cảnh văn hóa Việt Nam chứ không phải chỉ dựa trên cảm tính.

Theo ông, xử lý với các nghệ sĩ vi phạm đạo đức, xã hội thì đã có các luật khác điều chỉnh và cộng thêm áp lực tẩy chay từ dư luận xã hội cũng đủ điều chỉnh hành vi của nghệ sĩ, không cần đưa thêm vào Luật Điện ảnh.

Sự quay lưng từ khán giả là hình phạt lớn nhất đối với nghệ sĩ

Mặc dù đề xuất trên gây ra không ít tranh cãi, song, một số đạo diễn cũng cho rằng việc nghệ sĩ giữ gìn đạo đức, phẩm chất tốt, xây dựng hình ảnh đẹp trong mắt công chúng là việc cần thiết nên làm. 

Nhìn từ góc độ đạo đức, đề xuất này hướng đến mục đích làm trong sạch showbiz Việt, đồng thời nhà sản xuất (NSX) chú trọng tới công tác lựa chọn diễn viên. Và hơn bao giờ hết, nghệ sĩ đưa vấn đề giữ gìn hình ảnh, tôn trọng khán giả cũng như bản thân lên hàng đầu. Tuy nhiên, đề xuất trên nếu đưa vào áp dụng cũng cần phải có nội dung cụ thể, rõ ràng về mức độ vi phạm của diễn viên.

Theo đạo diễn Nam Cito, hình phạt lớn nhất đối với người nghệ sĩ là sự quay lưng từ khán giả. Những diễn viên từng bị công chúng tẩy chay ít khi được NSX mời hợp tác ở những dự án kế tiếp.

"Đề xuất dừng chiếu phim của nghệ sĩ vi phạm đạo đức phải căn cứ vào mức độ vi phạm đó là gì. Nếu chỉ là vi phạm đạo đức ở mức độ nhỏ, đề xuất này quá nặng. Còn vi phạm pháp luật phải dựa vào kết luận của cơ quan chức năng để tính toán tiếp", anh cho biết.

Cùng quan điểm, đạo diễn Lương Đình Dũng cho rằng nếu đề xuất trên được đưa vào luật thì phải nghiên cứu kỹ lưỡng và có nội dung cụ thể, rõ ràng các mức độ vi phạm của diễn viên khiến phim phải ngừng chiếu, rút giấy phép.

Theo anh, diễn viên nào sai phải tự chịu trách nhiệm trước pháp luật và sự đánh giá của công chúng. Đạo diễn Lương Đình Dũng mong muốn ban soạn thảo Luật Điện ảnh sẽ cân nhắc, cẩn trọng, đưa ra những điều khoản phù hợp với thực tiễn.

"Nên coi tác phẩm điện ảnh cũng giống như ngành nghề khác. Tôi xin lấy một ví dụ nhỏ: "Nếu bác sĩ vi phạm đạo đức, không lẽ đóng cửa nguyên bệnh viện". Hơn nữa, dự án phim còn liên quan đến các nhà đầu tư. Họ đầu tư điện ảnh một cách thuần túy, không thể quản lý nhân sự của đoàn phim. Trường hợp đề xuất trên được thực hiện, các nhà đầu tư sẽ quá mạo hiểm", đạo diễn chia sẻ.

Bích Việt (T/h)