Người đàn ông vĩ đại ấy vừa qua đời hôm qua (29/8) trong bệnh viện ở Lucea, Jamaica. Nguyên nhân cái chết vẫn chưa được công bố. Andrew Holness, thủ tướng nước này, đã gửi "lời chia buồn sâu sắc" đến gia đình của Perry.

Nhịp điệu lặp lại đầy mê hoặc trong âm nhạc của Perry đã tạo nên loại nhạc reggae nguyên bản mà ca sỹ lừng danh Bob Marley đã đưa nó đến với thế giới. Ông là người đi tiên phong trong phong cách lồng tiếng trong âm nhạc, với cách sử dụng không gian và tiếng vang đầy ám ảnh, sẽ có ảnh hưởng sâu sắc đến punk, hip-hop, dance và các các thể loại nhạc sau này.

UNESCO đã đưa thể loại nhạc Reggae vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

“Nhạc Reggae có đóng góp lớn trong các cuộc đàm luận quốc tế về những vấn đề bất công, kháng cự, tình yêu và nhân loại”, bình luận của UNESCO.

Cùng với khả năng phát âm sắc sảo và khí chất thần bí, Perry đã trở thành một trong những nghệ sĩ khác thường và đáng kính nhất của Jamaica. Keith Richards từng mô tả ông là “một sự bí ẩn. Thế giới chỉ là công cụ của ông ấy. Bạn chỉ cần lắng nghe”.

Perry sinh ra tại Rainford Hugh Perry vào năm 1936, phía tây bắc Jamaica. Ông bỏ học khi còn trẻ. “Tôi không có việc gì phải làm ngoại trừ công việc đồng áng, vì vậy tôi bắt đầu chơi domino và học cách đọc suy nghĩ của người khác”, ông nói. Perry được Clement Dodd, người đứng đầu phòng thu nhạc reggae Studio One, thuê làm trợ lý, rồi làm tuyển trạch viên, DJ, quản lý cửa hàng và cuối cùng là nghệ sĩ thu âm. Ông có biệt danh "Scratch" từ bản thu âm đầu tiên vào năm 1965: “The Chicken Scratch”.

Sau đó, Perry có bước ngoặt đầu tiên ông trong sự nghiệp, khi chia tay với Dodd và bắt đầu làm việc với nhà sản xuất Joe Gibbs. Song với tài năng thiên bẩm và vượt trội, Perry ngày càng trở nên độc lập, rồi thành lập ban nhạc của riêng mình mang tên Upsetters, cho ra đời một loạt các tác phẩm đình đám như Return of Django, Clint Eastwood...

Năm 1973, ông xây dựng phòng thu Black Ark mà vô cùng nổi tiếng sau này. Ngoài việc bắn súng, đập vỡ kính và thu tiếng của động vật, anh ta còn thổi khói cần sa vào các cuộn băng để tạo ra sự kỳ quái cho các bản ghi âm. Ông đã đi tiên phong trong kỹ thuật lồng tiếng cho các bản nhạc reggae, với âm trầm được nhấn mạnh, giọng hát đôi khi bị loại bỏ và thêm hồi âm để tạo ra một không gian âm vang vọng, kỳ lạ.

Ông nói: “Tôi thấy trường quay phải giống như một sinh vật sống, một cuộc sống. Hệ thống thu âm phải sống động và thông minh. Sau đó, tôi đặt tâm trí của mình vào đó”.

Perry đã giúp Max Romeo cho ra album War Ina Babylon, một trong những làn sóng nhạc reggae được chính trị hóa vào giữa những năm 1970. Các tác phẩm kinh điển khác mà Perry đã sản xuất sau này bao gồm kiệt tác Heart of the Congos, The Heptones’ Dylan hay Police and Thieves. Perry sau đó đã sản xuất đĩa đơn Complete Control cho ban nhạc Clash’s 1977.

Trước khi lập ra phòng thu Black Ark, Perry từng làm việc với Bob Marley và Bunny Wailers trong thời gian sinh hoạt tại ban nhạc Upsetters. Các bản thu âm của họ vào năm 1970 và 1971 được nhiều người ngưỡng mộ. Ziggy, con trai của Marley đã nói: “Scratch đã giúp cha tôi nhìn sâu hơn vào bản thân. Ông ấy là nguồn cảm hứng trong sự nghiệp của cha tôi.”

Nhiều ca khúc nhạc Reggae đã trở thành trung tâm của nhiều phong trào xã hội trong thế kỷ 20 với những lời kêu gọi công bằng xã hội, hòa bình và tình yêu gắn với những nỗ lực chống lại cuộc chiến tranh ở Việt Nam, chế độ phân biệt chủng tộc (Apartheid) và thực dân...

Tuy nhiên, sự hợp tác đã kết thúc một cách khá tồi tệ. Wailer nói: “Ông ấy chỉ ngồi đó trong phòng thu trong khi chúng tôi phải chơi nhạc. Chúng tôi chưa bao giờ thấy một xu nào từ những album mà chúng tôi đã làm với anh ấy”. Sau này, Perry đã đốt cháy phòng thu Black Ark vào năm 1983, tin rằng nó bị quỷ ám.

Perry giành được giải Grammy cho album Jamaican ET vào năm 2003, cùng với một số thành viên khác bao gồm George Clinton, Moby, the Orb, the Slits’ Ari Up và the Beastie Boys. Một bộ phim tài liệu về cuộc đời Perry mang tên The Upsetter đã được phát hành vào năm 2008.

Perry đã kết hôn hai lần, lần đầu tiên với Paulette Perry và ly dị vào năm 1979, sau đó với Mireille Ruegg mà ông gặp năm 1989. Sau đó ông chuyển đến Thụy Sĩ để sống với Ruegg và có hai con.

Cũng như âm nhạc của mình, ông được biết đến với gu ăn mặc trẻ trung và rất kỳ quái, với những câu nói đầy ma mị. “Tôi là một người ngoài hành tinh đến từ thế giới bên kia”, ông từng tuyên bố. "Tôi sống ngoài không gian - tôi chỉ là một vị khách ở đây". Perry cũng rất sùng đạo và từng nói: “Không có người thầy nào tốt hơn Chúa Kitô… Lời của Chúa Kitô thật hoàn hảo”.

DJ David Rodigan tri ân Perry sau khi ông qua đời: “Thế giới âm nhạc đã mất đi một trong những người sáng tạo bí ẩn nhất, một hiện tượng kỳ thú, có một không hai mà âm nhạc của ông đã biến đổi cuộc sống của chúng ta”.

Còn tiểu thuyết gia Hari Kunzru mô tả ông là “một trong những nghệ sĩ vĩ đại nhất trong 50 năm qua. Phần lớn cuộc đời của chúng ta, dù có biết hay không, đều được sống trong thế giới âm thanh do anh ấy tạo ra”. Trong khi đó, nhà sản xuất âm nhạc Flying Lotus đã chúc ông có một: “Chuyến du hành may mắn vào cõi vô hạn!”.

Trong suốt cuộc đời, Perry đều cố gắng vượt ra ngoài ranh giới ngột ngạt thường thấy của âm nhạc và chính nhờ khả năng “thoát ly” ấy, nên âm nhạc của ông luôn quyến rũ và không bị hòa lẫn với một thể loại khác. Bằng cách kết nối sâu sắc giữa con người với cảnh quan bình dị của hòn đảo của mình, Perry đã truyền ý tưởng thành âm nhạc, thổi hồn vào tâm trí người nghe và đưa Jamaica đi khắp thế giới. 

Lúc này Perry đang ở một thế giới khác, nhưng ký ức và những gì ông để lại sẽ còn mãi, cứ réo rắt khắp Kingston Town...

Nhạc Reggae đã có mặt ở Việt Nam từ khá lâu, nhưng nói đến Reggae Việt Nam vào thời điểm này, nhiều người sẽ nhắc đến JDKiD – tác giả của những ca khúc như Em tôi đôi mươi, Bài hát của tôi, Bữa sáng… JDKiD tên thật là Võ Việt Phương, sinh năm 1989. Anh vốn là một ca sĩ nhạc rap và mới chỉ biết đến Reggae từ hai năm trở lại đây. Trong lúc tìm kiếm các bản nhạc đệm cho các bài hát Rap của mình, Việt Phương đã vô tình phát hiện ra dòng nhạc thú vị này.