Bất kỳ động thái nào của Hoa Kỳ nhằm giảm bớt sự hiện diện ngoại giao ở một quốc gia có tới 5.000 quân trong khu vực sẽ được coi là sự leo thang của cuộc đối đầu với Iran, mà Washington đổ lỗi cho các cuộc tấn công bằng tên lửa và bom suốt thời gian qua.

Điều đó sẽ mở ra khả năng hành động quân sự, chỉ còn vài tuần nữa là diễn ra cuộc bầu cử mà Tổng thống Donald Trump đã vận động theo đường lối cứng rắn đối với Tehran và các lực lượng ủy nhiệm của họ.

Ngoại trưởng Mike Pompeo đã đe dọa đóng cửa đại sứ quán trong một cuộc điện đàm cách đây một tuần với Tổng thống Barham Salih, hai nguồn tin chính phủ Iraq cho biết. Cuộc trò chuyện này đã được một trang tin của Iraq đăng tải.

Washington đã bắt đầu chuẩn bị rút nhân viên ngoại giao khỏi Iraq cho thấy có vẻ quyết định như vậy đã được đưa ra.

Người Iraq lo ngại, rằng việc rút các nhà ngoại giao có thể sẽ nhanh chóng được thay thế bằng hành động quân sự chống lại các lực lượng mà Washington đổ lỗi cho các cuộc tấn công gần đây.

Giáo sĩ dân túy người Iraq Moqtada al-Sadr, người chỉ huy hàng triệu người Iraq, tuần trước đã cầu xin các nhóm tránh tình trạng trầm trọng hơn có thể biến Iraq thành chiến trường.

Một trong những nhà ngoại giao phương Tây cho biết, chính quyền Hoa Kỳ “không muốn bị giới hạn trong các lựa chọn của họ” để làm suy yếu Iran hoặc các lực lượng thân Iran ở Iraq. Khi được hỏi liệu có mong đợi Washington đáp trả bằng các biện pháp kinh tế hay quân sự hay không, nhà ngoại giao trả lời: "Đó sẽ là các cuộc tấn công”.

Bộ Ngoại giao Mỹ khi được hỏi về kế hoạch rút khỏi Iraq cho biết: “Chúng tôi không bao giờ bình luận về các cuộc trò chuyện ngoại giao riêng của Bộ trưởng với các nhà lãnh đạo nước ngoài ... Các nhóm do Iran hậu thuẫn phóng tên lửa vào Đại sứ quán của chúng tôi là mối nguy hiểm không chỉ đối với chúng tôi mà còn đối với Chính phủ Iraq”.

Đầu tháng này, quân đội Hoa Kỳ cho biết họ sẽ giảm sự hiện diện ở Iraq xuống còn 3.000 quân từ 5.200.

Hôm thứ Hai, Lầu Năm Góc cho biết họ cam kết hỗ trợ "an ninh, ổn định và thịnh vượng" lâu dài của Iraq và các hoạt động quân sự của Hoa Kỳ chống lại Nhà nước Hồi giáo IS vẫn tiếp tục.

Rủi ro gần đây

Trong một khu vực phân cực giữa các đồng minh của Iran và Hoa Kỳ, Iraq là một ngoại lệ hiếm hoi: một quốc gia có quan hệ chặt chẽ với cả hai. Nhưng điều đó đã để ngỏ nguy cơ lâu năm trở thành chiến trường trong một cuộc chiến ủy nhiệm.

Rủi ro đó đã ập đến vào tháng Giêng năm nay, khi Washington giết chết chỉ huy quân sự quan trọng nhất của Iran, tướng Qassem Soleimani, bằng một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái tại sân bay Baghdad. Iran đáp trả bằng tên lửa bắn vào các căn cứ của Mỹ ở Iraq.

Sau đó, một thủ tướng mới lên nắm quyền ở Iraq, được Hoa Kỳ hỗ trợ, trong khi Tehran vẫn giữ mối liên hệ chặt chẽ với các phong trào vũ trang Shi’ite hùng mạnh.

Tên lửa thường xuyên bay qua Tigris về phía khu ngoại giao kiên cố của Hoa Kỳ, được xây dựng để trở thành đại sứ quán Hoa Kỳ lớn nhất trên thế giới, ở cái gọi là Vùng Xanh ở trung tâm Baghdad trong thời gian Hoa Kỳ chiếm đóng sau cuộc xâm lược năm 2003.

Trong những tuần gần đây, các cuộc tấn công bằng tên lửa gần đại sứ quán và các vụ đánh bom bên đường nhằm vào các đoàn xe chở thiết bị cho liên minh quân sự do Hoa Kỳ dẫn đầu, đã gia tăng. Mới đây, một cuộc tấn công ven đường đã tấn công một đoàn xe của Anh ở Baghdad, cuộc tấn công đầu tiên thuộc loại này nhằm vào các nhà ngoại giao phương Tây ở Iraq trong nhiều năm.

Hôm thứ Hai, ba trẻ em và hai phụ nữ đã thiệt mạng khi hai quả rocket của lực lượng dân quân bắn trúng một ngôi nhà của một gia đình, quân đội Iraq cho biết. Nguồn tin cảnh sát nói rằng, sân bay Baghdad là mục tiêu được nhắm tới.

Hai nguồn tin tình báo Iraq cho biết, kế hoạch rút các nhà ngoại giao Mỹ vẫn chưa được thực hiện và sẽ phụ thuộc vào việc liệu lực lượng an ninh Iraq có thể thực hiện tốt hơn công việc ngăn chặn các cuộc tấn công hay không. Họ cho biết họ đã nhận được lệnh ngăn chặn các cuộc tấn công vào các địa điểm của Hoa Kỳ và đã được thông báo rằng các cuộc sơ tán của Hoa Kỳ sẽ chỉ bắt đầu nếu nỗ lực đó không thành công.

Con dao hai lưỡi

Người Iraq lo ngại về tác động của cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11 đối với việc ra quyết định của chính quyền Trump.

Trong khi Trump đã khoe khoang về đường lối cứng rắn của mình chống lại Iran, ông cũng hứa từ lâu sẽ rút quân đội Mỹ khỏi các cuộc giao tranh ở Trung Đông. Hoa Kỳ đã cắt giảm lực lượng được cử đến để giúp đánh bại các chiến binh Nhà nước Hồi giáo ở Iraq từ năm 2014-2017.

Một số quan chức Iraq bác bỏ lời đe dọa của ông Pompeo về việc rút các nhà ngoại giao ra là một điều mù quáng, được thiết kế để dọa các nhóm vũ trang ngăn chặn các cuộc tấn công. Tuy nhiên, họ nói rằng điều đó có thể phản tác dụng bằng cách kích động dân quân, nếu họ cảm thấy có cơ hội để thúc đẩy Washington rút lui.

Gati Rikabi, một thành viên của ủy ban an ninh quốc hội Iraq cho biết: “Việc Mỹ đe dọa đóng cửa đại sứ quán của họ chỉ là một chiến thuật gây áp lực, nhưng là một con dao hai lưỡi”.

Ông và một thành viên ủy ban khác cho biết, các động thái của Mỹ được thiết kế để khiến các nhà lãnh đạo Iraq ủng hộ Thủ tướng Mustafa al-Kadhimi, người đã cố gắng kiểm soát sức mạnh của các nhóm dân quân liên kết với Iran, nhưng không thành công.

Áp lực từ cả hai phía

Lực lượng dân quân Iraq đang chịu áp lực của dư luận trong việc kiềm chế những người ủng hộ có thể khiêu khích Washington. Kể từ năm ngoái, dư luận ở Iraq đã quay lưng lại với các nhóm chính trị được coi là gây bạo lực thay mặt cho Iran.

Về mặt công khai, các nhóm dân quân Shi’ite hùng mạnh do Iran hậu thuẫn vốn kiểm soát các phe phái lớn trong quốc hội đã cố gắng tránh xa các cuộc tấn công vào các mục tiêu của phương Tây.

Các quan chức Hoa Kỳ nói rằng họ nghĩ rằng các lực lượng dân quân Shi’ite hoặc những người ủng hộ Iran của họ đã tạo ra các nhánh nhỏ để thực hiện các cuộc tấn công như vậy, cho phép các tổ chức chính né trách nhiệm.

Một nhân vật cấp cao trong một đảng chính trị Hồi giáo dòng Shi’ite cho biết, ông nghĩ Trump có thể muốn rút các nhà ngoại giao ra để tránh cho họ bị tổn hại và tránh một sự cố đáng xấu hổ trước bầu cử.

Ông nói, các cuộc tấn công của dân quân không nhất thiết nằm dưới sự kiểm soát của Tehran, đồng thời lưu ý rằng Bộ Ngoại giao Iran đã công khai kêu gọi ngừng các cuộc tấn công nhằm vào các cơ quan ngoại giao ở Iraq.

“Iran muốn đánh đuổi người Mỹ, nhưng không phải bằng bất cứ giá nào. Họ không muốn bất ổn ở biên giới phía Tây của mình”, nhà lãnh đạo Shi’ite nói. “Cũng giống như nhóm diều hâu ở Mỹ, có diều hâu ở Iran có liên hệ với các nhóm thực hiện các cuộc tấn công, những người không nhất thiết phải tuân theo chính sách của nhà nước”.