Therizinosaur là một trong những loài khủng long kỳ lạ nhất từng được biết đến. Dù có nguồn gốc từ động vật ăn thịt, loài bò sát tiền sử này lại chuyên ăn thực vật, sở hữu thân hình phủ lông vũ, đầu nhỏ với hàm răng chốt, dạ dày lớn giúp tiêu hóa thực vật và móng vuốt sắc nhọn trên mỗi bàn tay. Hình dáng của chúng khiến các nhà khoa học liên tưởng đến loài lười, nhưng một số cá thể có thể cao hơn 4 mét và nặng hơn 5 tấn.

Mới đây, các nhà cổ sinh vật học đã phát hiện ra một loài therizinosaur đặc biệt—vì nó chỉ có hai ngón tay thay vì ba.

Theo nghiên cứu đăng trên iScience, hóa thạch loài này được tìm thấy ở sa mạc Gobi, Mông Cổ. Khi nhà cổ sinh vật học Yoshitsugu Kobayashi lần đầu thấy hóa thạch, ông kinh ngạc vì lớp vỏ sừng của móng vuốt được bảo quản nguyên vẹn.

Các nhà khoa học đã đặt tên cho loài khủng long mới là Duonychus tsogtbaatari. Trong đó, “Duonychus” có nghĩa là "móng vuốt kép", còn tên loài nhằm vinh danh nhà cổ sinh vật học Mông Cổ Khishigjav Tsogtbaatar.

Móng vuốt của Duonychus được tạo thành từ xương bao bọc bởi lớp vỏ keratin, tương tự như móng tay con người. Khi loài khủng long này còn sống, phần keratin có thể dài và cong hơn, giúp nó dễ dàng nắm giữ cành cây và thảm thực vật có đường kính khoảng 10 cm—nguồn thức ăn quan trọng cho cơ thể nặng khoảng 260 kg của nó.

Nhà cổ sinh vật học Stephan Lautenschlager nhận xét rằng phát hiện này rất bất ngờ, nhưng hợp lý khi xét đến quá trình tiến hóa của các loài khủng long chân thú.

Tại sao một số loài khủng long có ít ngón tay hơn?

Khủng long chân thú gồm nhiều loài khác nhau, từ khủng long ăn thịt như T. rex đến các loài ăn cỏ và chim. Chúng đi bằng hai chân, nhưng số lượng ngón tay không đồng đều. Ví dụ, T. rex chỉ có hai ngón trên cánh tay nhỏ nhưng khỏe.

Một số loài khác cũng mất hoặc thay đổi ngón tay. Gualicho có hai ngón dù không liên quan gần với T. rex, trong khi Limusaurus có bốn ngón nhưng hai ngón đã mất chức năng. Loài ăn côn trùng như alvarezsaur còn có tay ngắn với một móng vuốt lớn.

Hóa thạch cho thấy nhiều loài khủng long và động vật khác, như ngựa, giảm số lượng ngón theo thời gian. Nguyên nhân cụ thể còn cần nghiên cứu, nhưng áp lực tiến hóa khác nhau dẫn đến sự thay đổi này.

Ví dụ, T. rex săn mồi bằng hàm mạnh nên ngón tay thu nhỏ, trong khi alvarezsaur phát triển móng vuốt lớn để đào bới. Những thay đổi này phản ánh sự thích nghi với môi trường sống.

Hà Trang (theo iScience, National Geographic)