Siêu đường hầm dài 500 km

Đó là một mê cung rộng lớn gồm nhiều đường hầm, nằm cách lòng đất vài km, được sử dụng để vận chuyển người và hàng hóa; để cất giữ tên lửa và đạn dược; và đặt các trung tâm chỉ huy và kiểm soát của Hamas, tất cả đều tránh xa tầm nhìn của máy bay không người lái giám sát của IDF.

Hamas vào năm 2021 tuyên bố đã xây dựng đường hầm dài 500 km dưới Gaza, mặc dù không thể xác minh tính chính xác. Nếu đúng, các đường hầm dưới lòng đất của Hamas sẽ dài gần bằng một nửa hệ thống tàu điện ngầm của thành phố New York, Mỹ.

Bà Daphne Richemond-Barak, giáo sư tại Đại học Reichman của Israel và là chuyên gia về chiến tranh ngầm, cho biết: “Đó là một mạng lưới đường hầm rất phức tạp, rất lớn trên một phần lãnh thổ khá nhỏ”.

Không rõ mạng lưới đường hầm đã tiêu tốn bao nhiêu tiền của Hamas. Con số này có thể rất đáng kể, cả về nhân lực lẫn tài nguyên.

Gaza đã bị phong tỏa trên bộ, trên biển và trên không bởi Israel cũng như Ai Cập trên đất liền kể từ năm 2007 và được cho là không sở hữu loại máy móc khổng lồ thường được sử dụng để xây dựng đường hầm sâu dưới lòng đất.

Các chuyên gia nói rằng những người thợ đào sử dụng các công cụ cơ bản để đào sâu dưới lòng đất và được gia cố bằng bê tông. Israel từ lâu đã cáo buộc Hamas chuyển bê tông dùng cho mục đích dân sự và nhân đạo sang việc xây dựng đường hầm.

Những người chỉ trích Hamas cũng nói rằng các khoản chi khổng lồ của nhóm này cho các đường hầm đáng lẽ nên được dùng để chi trả cho các hầm tránh bom dân sự hoặc các mạng lưới cảnh báo sớm giống như các mạng lưới xuyên biên giới của Israel.

Ưu thế trong cuộc chiến bất đối xứng

Đường hầm đã là một công cụ chiến tranh ưa chuộng từ thời trung cổ. Ngày nay, nó mang lại cho các nhóm chiến binh như Hamas một ưu thế trong chiến tranh bất đối xứng, phủ nhận một số lợi thế về công nghệ tiên tiến hơn của đối phương.

Điều khiến đường hầm của Hamas khác với đường hầm của al Qaeda ở vùng núi Afghanistan là nó đã xây dựng bên dưới một trong những khu vực đông dân nhất hành tinh. Gần 2 triệu người sống trong 88 dặm vuông bên trong thành phố Gaza.

“Việc xử lý các đường hầm luôn khó khăn trong bất kỳ bối cảnh nào, ngay cả khi chúng ở khu vực miền núi. Nhưng khi chúng ở khu vực thành thị thì mọi thứ phức tạp hơn, bao gồm các khía cạnh chiến thuật, chiến lược, các khía cạnh hoạt động, và tất nhiên, cả sự bảo vệ mà bạn muốn đảm bảo cho dân thường”, bà Richemond-Barak, người cũng là thành viên cấp cao tại Viện Luật và Chiến tranh trên bộ Lieber và Viện Chiến tranh Hiện đại ở West Point, cho biết.

Kể từ vụ tấn công của Hamas ngày 7/10 vào Israel khiến ít nhất 1.400 người thiệt mạng, IDF đã nhiều lần cáo buộc rằng Hamas đang ẩn náu bên trong những lối đi này “bên dưới những ngôi nhà của người dân vô tội ở Dải Gaza”, biến họ thành những lá chắn. Bộ Y tế ở Gaza cho biết trong một tuyên bố hôm 15/10 rằng các cuộc không kích của quân đội Israel đã giết chết ít nhất 2.670 người Palestine.

IDF dự kiến sẽ truy quét mạng lưới này trong cuộc tấn công trên bộ sắp tới vào Gaza, vì trong những năm gần đây họ đã nỗ lực hết sức để loại bỏ các đường hầm của Hamas. Israel đã phát động một cuộc tấn công trên bộ vào Gaza vào năm 2014 để cố gắng loại bỏ các lối đi ngầm.

Hôm 13/10, Israel đã cảnh báo khoảng 1,1 triệu người sống ở Gaza nên di chuyển về phía nam trước khi chiến dịch có thể xảy ra. Quan chức nhân quyền hàng đầu của Liên hợp quốc cho biết lời kêu gọi sơ tán này là “bất chấp các quy tắc chiến tranh và tính nhân văn cơ bản”.

Bà Richemond-Barak cho biết, việc di chuyển dân thường ra khỏi thành phố Gaza sẽ giúp việc loại bỏ các đường hầm trở nên an toàn hơn. Theo bà, việc ném bom các lối đi ngầm thường là cách hiệu quả nhất để loại bỏ chúng, nhưng những cuộc tấn công như vậy có thể ảnh hưởng đến dân thường.

Israel đã chi hàng tỷ đô la để cố gắng bảo vệ biên giới bằng một hệ thống thông minh có cảm biến tiên tiến và các bức tường ngầm, nhưng Hamas vẫn có thể tiến hành cuộc tấn công vào ngày 7/10 bằng đường bộ, đường không và đường biển.

Bà Richemond-Barak cho biết cần phải có một cách tiếp cận toàn diện, trực quan, tăng cường giám sát biên giới và thậm chí yêu cầu dân thường để mắt đến bất cứ điều gì khả nghi.

“Không có giải pháp rõ ràng nào để đối phó với mối đe dọa từ đường hầm”, bà đánh giá. “Không có Vòm Sắt cho đường hầm”.

Quốc Thiên (theo CNN)