Ronin, thuộc giống chuột khổng lồ châu Phi, vừa lập nên một cột mốc chưa từng có: theo Kỷ lục Guinness Thế giới, từ tháng 8 năm 2021 đến tháng 2 năm 2025, Ronin đã phát hiện 109 quả mìn và 15 vật liệu nổ chưa kích hoạt tại khu vực gần Siem Reap, Campuchia.

“Những gì Ronin làm được thực sự là minh chứng cho tiềm năng đáng kinh ngạc của loài chuột”, Phanny – người trực tiếp huấn luyện và đồng hành cùng chú – chia sẻ.

Mìn là mối hiểm họa ở những vùng từng có xung đột. Những quả mìn giấu kín dưới đất có thể giết chết hoặc làm bị thương bất kỳ ai vô tình bước qua.

Riêng tại Campuchia, mìn đã cướp đi sinh mạng và gây thương tích cho hơn 65.000 người kể từ sau khi chế độ Khmer Đỏ sụp đổ vào năm 1979, theo báo cáo từ Landmine and Cluster Munition Monitor.

Điều đáng sợ là chúng có thể “nằm im” hàng thập kỷ mà vẫn gây chết người – và cực kỳ khó phát hiện. Đây chính là lý do khiến chuột như Ronin trở thành những ‘anh hùng’. Với khứu giác cực nhạy, tốc độ di chuyển nhanh và đặc biệt là trọng lượng quá nhẹ để kích hoạt mìn, chúng có thể xác định mùi thuốc nổ một cách chính xác và an toàn.

Theo tổ chức phi lợi nhuận APOPO (Bỉ), thế giới vẫn còn khoảng 110 triệu quả mìn chưa được rà phá tại hơn 60 quốc gia. Chỉ trong năm 2023, các loại mìn đã gây ra gần 5.800 thương vong, 37% trong số đó là trẻ em.

Ronin là một trong hơn 100 con chuột được APOPO huấn luyện để đánh hơi hóa chất nổ. Ngoài ra, những con chuột này còn có thể được huấn luyện để phát hiện bệnh lao tại các cơ sở y tế, giúp ngăn ngừa sự lây lan của bệnh truyền nhiễm này.

Đội chuột có thể tìm kiếm một khu vực rộng bằng sân tennis chỉ trong 30 phút - công việc mà con người sử dụng máy dò kim loại phải mất đến 4 ngày mới hoàn thành.

Ronin hiện 5 tuổi, sinh ra ở Tanzania, có kích thước vượt trội so với chuột thông thường: dài hơn 60 cm và nặng khoảng 1,2kg.

Tại tỉnh Preah Vihear, nơi Ronin đang ở, bom mìn vẫn là nỗi ám ảnh sau hàng thập kỷ xung đột. Mỹ từng thả tới 2,7 triệu tấn bom đạn xuống Campuchia, với khoảng 25% không phát nổ, trở thành những “quả bom hẹn giờ” dưới lòng đất.

Mặc dù đã có nhiều năm nỗ lực rà phá, APOPO ước tính vẫn còn từ 4 đến 6 triệu quả mìn chưa nổ ở Campuchia.

Trước Ronin, kỷ lục phát hiện bom mìn từng thuộc về Magawa – một chú chuột khác cũng được APOPO huấn luyện. Trong 5 năm, Magawa đã xác định được 71 quả mìn và 38 vật liệu nổ chưa kích hoạt. Magawa qua đời vào tháng 1 năm 2022.

Giờ đây, Ronin tiếp bước Magawa – không chỉ lập nên kỷ lục mới, mà còn góp phần thay đổi cách thế giới nhìn nhận về loài chuột: không chỉ là sinh vật gặm nhấm, mà còn là những người hùng nhỏ bé cứu người trong thầm lặng.

Hà Trang (theo APOPO, CNN)