Đứng trên thảm đỏ giải thưởng cao quý này, không chỉ là niềm tự hào của mỗi tác giả, mỗi cơ quan báo chí có tác phẩm đoạt giải mà là niềm tự hào chung của những người làm báo Việt Nam.

Chỉ còn vài ngày nữa, sự kiện trọng đại và đáng mong đợi nhất của giới báo chí cả nước sẽ diễn ra - Lễ trao Giải Báo chí Quốc gia lần thứ XV - năm 2020! Đếm ngược thời gian đón chào ngày trao giải trọng đại này, Báo Nhà báo & Công luận đã có cuộc trò chuyện với nhà báo Hồ Quang Lợi - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Giải Báo chí Quốc gia.

Giải BCQG có một vị thế danh giá nhất, cao quý nhất trong đời sống báo chí

+ Thưa ông, Lễ trao Giải Báo chí Quốc gia lần thứ XV - năm 2020 diễn ra vào tối ngày 24/10 sẽ là một buổi lễ trao giải đặc biệt. Xin ông cho biết cụ thể hơn?

- Đúng là như vậy. Để đảm bảo công tác phòng chống đại dịch COVID-19, Lễ trao Giải Báo chí Quốc gia lần thứ XV - 2020 được truyền hình trực tiếp trên VTV1 nhưng sẽ tinh gọn, giảm bớt số lượng đại biểu tại hội trường. Theo đó, các tác giả, nhóm tác giả đoạt giải công tác và sinh sống ngoài địa bàn Hà Nội sẽ không về Hà Nội tham dự trực tiếp Lễ trao giải. Ban tổ chức sẽ gửi cúp, giấy chứng nhận, kỷ niệm chương, tiền thưởng về Hội Nhà báo địa phương và các địa phương sẽ tổ chức Lễ trao giải vào thời gian và cách thức phù hợp với thực tế địa phương (sau ngày 24/10/2021). Dù các tác giả không có mặt tại Lễ trao giải nhưng hình ảnh của họ, tinh thần cống hiến của họ vẫn sẽ được tỏa sáng tại buổi lễ.

Năm nay có sự đặc biệt hơn nữa là đúng tròn 15 năm Giải Báo chí Quốc gia và hướng đến 30 năm Giải Báo chí Toàn quốc. Có thể nói, qua 15 năm, Giải Báo chí Quốc gia đã khẳng định được vai trò, vị trí, thương hiệu của giải thưởng cao quý nhất trong giới báo chí cả nước, tiếp tục trở thành “điểm hẹn” của tinh thần sáng tạo, cống hiến của những người làm báo.

Năm nay chất lượng các tác phẩm dự giải vẫn giữ mức đồng đều so với những năm gần đây, không có tác phẩm yếu kém. Và lần đầu tiên sau 15 năm tổ chức, đã có tác phẩm tiêu biểu, nổi trội để Hội đồng chung khảo GBCQG trao giải Đặc biệt. Việc tôn vinh diễn ra trong bối cảnh hết sức đặc biệt vì dịch bệnh nhưng chắc chắn công tác trao giải vẫn được tiến hành trang trọng, xứng tầm. Đến thời điểm này, công tác chuẩn bị cho buổi lễ trao giải đã và đang được thực hiện một cách nền nếp, bài bản, đã sẵn sàng cho ngày hội tôn vinh lớn nhất trong năm.

+ 15 năm nhìn lại chặng đường của Giải Báo chí Quốc gia mà Hội Nhà báo Việt Nam vinh dự là đơn vị được giao tổ chức, Phó Chủ tịch Thường trực có đánh giá như thế nào,  thưa ông? 

- Chúng ta lấy làm vinh dự khi được giao trọng trách này và luôn luôn coi đó là niềm tự hào của một tổ chức chính trị - xã hội nghề nghiệp, mái nhà chung của giới báo chí cả nước. Đối với Hội Nhà báo Việt Nam trong nhiều nhiệm kỳ qua, đặc biệt là 5 năm của nhiệm kỳ này, một trong những thành tựu nổi bật đã đạt được chính là việc tổ chức thành công Giải Báo chí Quốc gia hằng năm. Giải thưởng được sự quan tâm của lãnh đạo Đảng, Nhà nước mà trực tiếp là đồng chí Tổng Bí thư, Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Quốc hội, các bộ, ban ngành các cấp... và đông đảo công chúng cả nước.

Đây không còn là giải của riêng Hội Nhà báo Việt Nam, mà là giải thưởng báo chí duy nhất mang tầm vóc Quốc gia, do Thủ tướng Chính phủ ra quyết định phê duyệt Đề án thành lập (cùng với quyết định Thành lập Hội đồng Giải BCQG).

Tiền thân của Giải Báo chí Quốc gia là Giải Báo chí Toàn quốc do Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức từ năm 1991. Đến năm 2006, Giải được Thủ tướng Chính phủ quyết định nâng cấp lên thành Giải BCQG, tức là được Nhà nước bảo trợ, trở thành một thương hiệu trong giới báo chí. Cần khẳng định rằng, Giải BCQG có một vị thế danh giá nhất, cao quý nhất trong đời sống báo chí chúng ta hiện nay.

Giải Báo chí Quốc gia năm 2020 đánh dấu chặng đường 15 năm “đãi cát tìm vàng”

+ Đất nước chúng ta đã và đang trải qua những ngày tháng đầy thách thức với dịch bệnh, ảnh hưởng rất lớn đến quá trình tác nghiệp của người làm báo cả nước. Ông đánh giá như thế nào về quá trình lao động sáng tạo của người làm báo thông qua những tác phẩm đoạt giải năm nay,  thưa Phó Chủ tịch Thường trực?

- Có thể nhận định rằng, giá trị của Giải BCQG đối với lao động báo chí nói riêng và đời sống - xã hội nói chung quả thực là rất lớn. Bởi Giải thưởng góp phần khích lệ sự lao động sáng tạo, thúc đẩy hoạt động của báo chí trong thời đại truyền thông kỹ thuật số... Mặc dù trong bối cảnh cả nước đang căng mình chống đại dịch COVID-19, trên tinh thần song song “chống dịch như chống giặc” vẫn phải bảo đảm thực hiện mục tiêu kép của Chính phủ đề ra là vừa chống dịch, vừa duy trì và phát triển kinh tế - xã hội, chăm lo đời sống nhân dân thì những nhà báo của chúng ta đã có những ngày tháng lao động đầy thách thức trong gian nan thời cuộc.

Với cảm xúc tự hào, những ngày này, tôi lại nhớ về hình ảnh các đồng nghiệp đã dấn thân và đầy trách nhiệm trên tuyến đầu thông tin. Họ cùng với lực lượng tuyến đầu như các y bác sĩ, lực lượng công an, quân đội đã không quản ngại vất vả, thậm chí là nguy hiểm đến tính mạng để cung cấp kịp thời các thông tin chính thống cho công chúng, để những dòng tin tức không ngừng chảy, góp phần định hướng dư luận và ổn định xã hội.

Lực lượng báo chí với tinh thần xung kích, tiên phong đã mang đến nhiều tác phẩm chân thực, khách quan, phản ánh đầy đủ mọi mặt của đời sống. Từ 150 tác phẩm vào Chung khảo, Giải Báo chí Quốc gia năm 2020 đã cán đích với 01 giải đặc biệt, 9 Giải A, 25 giải B, 45 giải C, 32 giải KK - một sự vinh danh xứng đáng cho những ngày tác nghiệp gian nan trong đại dịch. Sự tôn vinh ấy mang lại niềm tin to lớn rằng, vẫn còn rất nhiều nhà báo chấp nhận dấn thân, lăn xả với nghề. Dù rằng để dấn thân với nghề, dấn thân phục vụ bạn đọc, người làm báo phải đối mặt với nhiều áp lực, nguy hiểm. Hầu hết những tác phẩm được giải đều có giọt mồ hôi, nước mắt, thậm chí có cả máu của nhà báo.

+ Vậy thưa ông, những mảng đề tài nào được các tác giả dày công theo đuổi khai thác và đã được những người “cầm cân nảy mực” lựa chọn để vinh danh, thưa ông? 

- Các tác phẩm được lựa chọn trao giải luôn là những tác phẩm xuất sắc, thể hiện trách nhiệm, tinh thần lao động sáng tạo, sự dấn thân của các nhà báo, được đầu tư công phu… của không chỉ bản thân mỗi nhà báo mà của cả các đơn vị báo chí.

Các tác phẩm đoạt giải có đề tài phong phú, phản ánh trung thực, kịp thời, toàn diện các sự kiện thời sự, vấn đề thời sự của đất nước, của địa phương năm 2020, ở tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng, đối ngoại; các vấn đề nóng bỏng như đại dịch COVID-19, lũ lụt thiên tai ở các tỉnh miền Trung, được đề cập sâu sắc, kịp thời, toàn diện, có tác động ảnh hưởng lớn tới xã hội.

Đặc biệt, trên mặt trận phòng chống tham nhũng, báo chí đã thể hiện rất rõ nét tính kiên cường, tính chiến đấu mạnh mẽ. Khi đối mặt với khó khăn nguy hiểm tinh thần quả cảm, tinh thần đấu tranh của báo chí càng được ngời sáng.

Nhiều tác phẩm đoạt giải đã tham gia tích cực vào việc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, nhất là sai phạm trong công tác quản lý đất đai; sai phạm trong công tác cán bộ, bất cập trong giáo dục; nạn xã hội đen, các loại tội phạm mới, nạn xâm hại trẻ em, vấn đề phòng chống thông tin xấu, độc hại trên mạng xã hội, vệ sinh an toàn thực phẩm; khuyến khích thúc đẩy kinh tế số, kinh tế tư nhân, kinh tế xanh, sản xuất nông nghiệp sạch; xây dựng đô thị thông minh, cách mạng công nghiệp 4.0 và sự tác động tới cuộc sống.

Nhiều tác phẩm tiếp tục khai thác những đề tài truyền thống như lịch sử cách mạng, các nét đẹp văn hóa, gương người tốt việc tốt, điển hình tiên tiến trong cuộc sống…

Nhiều bài báo mạng được đầu tư công phu, nhiều bài thể hiện ở dạng long-form, e-magazine hay megastory có sức hấp dẫn cao, bắt kịp xu hướng...

Nhìn chung, năm nay không chỉ có sự thay đổi tích cực về số lượng, các tác phẩm còn có chất lượng khá đồng đều, giảm dần sự cách biệt lớn về chất lượng giữa các tác phẩm của các cơ quan báo chí Trung ương và địa phương.

+ Mỗi mùa giải đi qua là sự tôn vinh dành cho những tờ báo, nhà báo xứng đáng. Thưa ông, chắc hẳn những người làm báo Việt Nam sẽ có thêm động lực để tiếp tục hành trình làm tròn sứ mệnh của mình?

- Chắc chắn là vậy! Tôi cho rằng, các tác giả của những bài báo được vinh danh khi đặt bút viết đều không “vì giải thưởng”. Giải thưởng báo chí không phải là đích đến của họ. Bởi vì sứ mệnh của mỗi nhà báo không phải “viết báo để lấy giải thưởng” mà cao hơn đó là “góp phần xây dựng một nền báo chí giàu tính chiến đấu, giàu tính nhân văn, chuyên nghiệp hiện đại” và mục tiêu của mỗi nhà báo “làm nghề là để phục vụ lợi ích của đất nước, nhân dân”. Khi xác định và theo đuổi sứ mệnh ấy bằng tài năng, bằng sự dấn thân, dũng cảm thì tôi tin là các nhà báo, các tòa báo sẽ có được sự ghi nhận không chỉ là những giải thưởng mà cao hơn, đó là niềm tin của công chúng, của người dân.

Có thể nói, Giải Báo chí Quốc gia năm 2020 đánh dấu một chặng đường 15 năm “đãi cát tìm vàng”, tôn vinh những nhà báo, tờ báo xứng đáng của Báo chí Cách mạng Việt Nam. Giải Báo chí Quốc gia đã làm bừng sáng ngọn lửa chiến đấu, ngọn lửa cống hiến, tinh thần của giới báo chí cách mạng Việt Nam. Ngọn lửa ấy được nuôi dưỡng, vun đắp trong quá trình làm nghề và mỗi dịp trao giải sẽ lại thêm bừng sáng hơn, làm vẻ vang truyền thống của Báo chí Cách mạng Việt Nam. Để rồi những người làm báo mọi thế hệ sẽ luôn luôn cảm thấy tự hào về nghề nghiệp của mình - Một nghề gian khó nhưng cũng đầy vinh quang! Trong niềm tự hào ấy, mỗi người làm báo sẽ vượt qua mọi khó khăn thử thách, tiếp tục làm nghề và cống hiến.  

+ Xin trân trọng cảm ơn ông!

Hà Vân (Thực hiện)