Nỗi sợ hãi

Các chuyên gia quốc phòng đã cảnh báo rằng tàu ngầm hạt nhân - một trong những vũ khí nguy hiểm nhất thế giới - cũng rất dễ bị tổn thương trong trường hợp tai nạn dưới nước gây rò rỉ hạt nhân, bất kể chúng là tàu ngầm tấn công mục đích chung (SSN) hay bệ phóng tên lửa đạn đạo (SSBN).

“Sở hữu tàu ngầm hạt nhân có thể thể hiện khả năng phòng thủ và tấn công của một quốc gia, nhưng việc thiếu các quy tắc bắt buộc để thúc đẩy tất cả các quốc gia tuân theo vẫn là một vấn đề lớn”, chuyên gia hải quân Li Jie tại Bắc Kinh cho biết.

“Không một quốc gia nào trên thế giới - ngay cả những siêu cường như Hoa Kỳ, Nga, Trung Quốc và một số nước phương Tây có kinh nghiệm và phát triển - đưa ra hướng dẫn hoạt động để các đồng nghiệp của họ tuân theo khi họ cần giải quyết các vấn đề do hậu quả của các vụ tai nạn liên quan đến tàu ngầm hạt nhân”, ông khẳng định.

Theo báo cáo của Hải quân Hoa Kỳ công bố hôm Chủ nhật (10/10), tàu USS Connecticut - một SSN lớp Seawolf - đã va chạm với một vật thể không xác định ở Biển Đông vào ngày 2/10, khiến 11 thủy thủ trên tàu bị thương. Báo cáo cho biết hệ thống đẩy hạt nhân của tàu ngầm không bị ảnh hưởng và nó có thể quay trở lại căn cứ hải quân Guam để kiểm tra tiếp.

Vụ tai nạn không được công bố cho đến sáu ngày sau vụ va chạm và không có thêm thông tin chi tiết nào được cung cấp, bao gồm mức độ thiệt hại, loại vật thể phụ đã va chạm hoặc vị trí cụ thể của vụ tai nạn.

Báo cáo của Hải quân Mỹ cho biết một cuộc đánh giá và sửa chữa sơ bộ đối với chiếc tàu con bị hư hỏng đang được tiến hành và hai cuộc điều tra cũng sẽ được thực hiện.

Mặc dù có hệ thống dò tìm hàng hải tinh vi, các chuyên gia cho biết địa hình dưới nước có thể thay đổi và phức tạp ở Biển Đông là một môi trường đầy thách thức đối với tàu ngầm khổng lồ, dài hơn 107 mét (351 feet) và có lượng choán nước hơn 9.000 tấn.

Collin Koh, nhà phân tích an ninh hàng hải tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam của Singapore, cho biết: “Các tàu ngầm hạt nhân thường lớn hơn các tàu ngầm thông thường, do đó sẽ gặp nhiều thách thức hơn đối với chúng trong phạm vi hạn chế bờ biển chật hẹp hơn. Các rủi ro chung áp dụng trên diện rộng cho tất cả tàu ngầm, và tàu ngầm hạt nhân cũng mang rủi ro an toàn bức xạ".

Là một trong những tuyến đường thủy nhộn nhịp nhất thế giới cho các tàu thương mại và tàu đánh cá, cũng như tàu chiến, Biển Đông cũng có nhiều tàu và container bị chìm.

Koh nói: “Chúng ta có nhiều rủi ro va chạm, từ địa hình phức tạp dưới đáy biển - chẳng hạn như núi non dưới biển - cho đến những vật thể vô tri vô giác như xác tàu đắm, container bị bỏ rơi và các vật dụng cồng kềnh khác có thể bị vứt bỏ trên biển”.

Zhou Chenming, một nhà nghiên cứu từ viện khoa học và công nghệ quân sự Yuan Wang ở Bắc Kinh, cho biết khả năng rò rỉ chất thải phóng xạ từ tàu USS Connecticut là mối quan tâm hàng đầu của các nước trong khu vực.

“Vẫn có khả năng chất thải bức xạ có thể đã rò rỉ từ các đường ống của tàu con trong vụ va chạm, có vẻ như khá nghiêm trọng, vì nó đã gây ra thương tích cho hàng chục thủy thủ. Việc phía Mỹ miễn cưỡng tiết lộ thêm thông tin chi tiết sẽ chỉ làm dấy lên nhiều đồn đoán hơn”, ông nói.

Chi phí sửa chữa đắt đỏ và cảnh báo

Cả Zhou và Li đều nói rằng vụ va chạm đã nhắc nhở khu vực về nguy cơ và chi phí ngày càng tăng của tàu ngầm hạt nhân.

Vụ tai nạn cũng làm nổi bật chi phí tháo dỡ một tàu ngầm hạt nhân, mà một người trong quân đội Trung Quốc - người yêu cầu giấu tên vì tính nhạy cảm của chủ đề - cho biết tương đương với việc đóng một chiếc mới.

“Ở Trung Quốc, khi chính phủ trung ương duyệt ngân sách 10 tỷ nhân dân tệ (1,5 tỷ USD) để xây dựng một SSN mới, 10 tỷ nhân dân tệ khác cũng được chuẩn bị cho chi phí ngừng hoạt động của nó. Cả Trung Quốc và Mỹ đều tháo dỡ các lò phản ứng ra khỏi thân tàu, sau đó dùng hóa chất và xi măng để bịt kín các thành phần bức xạ, tìm nơi nào đó để cất giữ chúng. Nó tốn kém và cần nhiều công nghệ hơn”, người này nói.

Mỹ đánh chìm các lò phản ứng đã được niêm phong từ các tàu ngầm hạt nhân đã ngừng hoạt động của họ dưới đáy biển ngoài khơi Hawaii, trong khi Trung Quốc chôn chúng ở một khu vực không có người ở ở vùng xa xôi của họ ở Tân Cương. Nga chỉ đơn giản là bỏ tàu ngầm không mong muốn của mình tại một cảng gần quần đảo Novaya Zemlya xa xôi ở Bắc Băng Dương.

K-27 của Liên Xô bị đánh đắm ở biển Kara, ngoài khơi bờ biển đông bắc Novaya Zemlya, vào năm 1981 ở độ sâu chỉ 30 mét (99 feet), sau khi một vụ rò rỉ hạt nhân giết chết 9 thành viên phi hành đoàn của nó.

“Giống như Liên Xô trước đây và Nga ngày nay, nhiều quốc gia khác đã không xử lý đúng cách các tàu con hạt nhân bị loại bỏ, họ chỉ để chúng cập cảng của họ”, ông Li nói.

"Khi nhiều tàu ngầm hạt nhân hơn đến tuổi ngừng hoạt động và được thay thế bằng tàu ngầm mới, nhiều thân tàu cũ có lò phản ứng hạt nhân sẽ bị bỏ rơi".

Theo Li, số lượng tàu ngầm hạt nhân ngày càng tăng trong khu vực và những thay đổi liên tục của địa hình dưới biển cho thấy chi phí vận hành các tàu này cũng đang tăng lên.

Ông nói: “Các nhà khoa học đã tìm thấy nhiều núi lửa dưới biển thức giấc hơn ở Biển Đông trong những năm gần đây, điều này đã làm thay đổi địa hình dưới nước, đòi hỏi phải liên tục lập bản đồ đường viền của đáy biển”.

Vào tháng 7 năm 2013, một nhóm nghiên cứu đại dương gồm các học giả hàng đầu của Đài Loan cho biết họ đã phát hiện ra 8 ngọn núi lửa dưới đáy biển ở Biển Đông trong bán kính 10km (6 dặm).

Wu Junfei, Phó giám đốc Viện nghiên cứu Tianda của Hồng Kông, cho biết vụ việc là “một lời nhắc nhở tốt cho Hải quân Hoa Kỳ rằng Biển Đông có điều kiện địa lý phức tạp và giao thông hàng hải đông đúc, và vì sự an toàn của họ, họ nên tránh xa trong tương lai".

Phan Nguyên (Theo SCMP)