Giải Báo chí quốc gia lần thứ XVI - năm 2021, tiếp tục nhận được sự hưởng ứng tích cực và chủ động từ các cấp hội cả nước. Đây là nơi ghi nhận và biểu dương những đóng góp to lớn, hiệu quả của các nhà báo trong một năm lao động vất vả, dấn thân nhưng đầy vinh quang và tự hào.

Báo Nhà báo & Công luận xin giới thiệu một số ý kiến của tác giả, những nhà báo đoạt giải năm nay. Để thấy rõ hơn quá trình tác nghiệp, những cố gắng nỗ lực khi tạo ra một tác phẩm báo chí sáng tạo, hấp dẫn bạn đọc, có sức ảnh hưởng lan tỏa trong xã hội.

Tác giả Thế Hưng - Báo điện tử Dân trí với loạt bài “Vạch bí ẩn những con tàu không số chở dầu dọc tuyến "lục đầu giang", giải C - Phóng sự, phóng sự điều tra, ký báo chí, ghi chép (Báo điện tử) .

Giải báo chí quốc gia luôn là động lực để thúc đẩy mỗi phóng viên

Làm điều tra thường rất khó, khó cả về việc tìm kiếm đề tài đến việc thực hiện. Về đề tài “Vạch bí ẩn những con tàu không số…” chúng tôi cũng mất nhiều tuần để thực hiện, việc tìm kiếm thông tin, ghi hình chủ yếu trên các sông cũng gây khó khăn, nguy hiểm. Ngay việc lên thuyền để di chuyển, nếu như liên hệ với tòa soạn nhờ tòa soạn hỗ trợ thì tiền thuê tàu đi trên các sông cũng rất khó, vì như vậy chi phi sản xuất cho một đề tài sẽ là quá lớn.

Khi xuống được tàu rồi, di chuyển trên các sông phần lớn người dân lái thuyền họ sẽ biết luôn vì mình là người lạ mặt, không phải là dân chuyên đi biển, đi tàu, thuyền. Họ sẽ từ chối trả lời, nếu như mình hỏi nhiều quá họ nghi ngờ không hiểu một người lạ ở đâu đến, liệu anh này là nhà báo hay công an. Sau đó chúng tôi nhận được câu hỏi mang hàm ý nghĩa dọa dẫm rằng “có biết bơi không?”. Chúng tôi phải đổi ngay mục tiêu khai thác thông tin khác, địa điểm theo kế hoạch trước đó đành phải bỏ.

Loại bài đã phản ánh chân thực tình trạng nhiều tàu không số, tàu dầu cố định buôn xăng dầu trên sông mà không được cấp phép, mua bán không hóa đơn trên dọc tuyến sông Đuống từ Bắc Ninh về Hải Dương... Để xảy ra tình trạng trên, một số cơ quan chức năng đã thừa nhận buông lỏng quản lý.

Sau khi đăng tải, các cơ quan chức năng ở các tỉnh vào cuộc quyết liệt, chỉ đạo rõ vụ việc. Phần lớn các tàu lậu, không biển kiểm soát ở các khu vực các sông lớn đều bị dẹp bỏ, tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh cho các chủ tàu, đặc biệt là chủ tàu có giấy phép, thực hiện đầy đủ các quy định về việc kinh doanh xăng dầu.

Nhiều năm làm phóng sự điều tra, tôi thấy rằng Giải báo chí quốc gia luôn là động lực để thúc đẩy anh em phóng viên không ngại khó khăn thực hiện các phóng sự, cố gắng mang lại tuyến bài có chất lượng, có tác động lớn đến xã hội. Mỗi một năm chúng tôi đều cố gắng dành thời gian tìm kiếm đề tài mới lạ, hấp dẫn công chúng.

Tác giả Lê Văn Viết Niệm – Chi hội báo Nông thôn ngày nay, tác phẩm ảnh “Toàn cảnh ùn ứ nông sản tại cửa khẩu Tân Thanh gần 30 ngày qua”, giải C - Ảnh đơn, phóng sự ảnh, nhóm ảnh: 

Giải thưởng cao quý nhất trong các giải thưởng báo chí

Được sự phân công của lãnh đạo, tôi đã trải qua gần 6 tiếng đi xe khách từ TP.Hà Nội lên tỉnh Lạng Sơn để thực hiện tuyến bài về ùn ứ nông sản tại cửa khẩu nổi tiếng này. Tôi đã thực hiện nhiều bài ảnh, video chất lượng gửi về để đăng tải trên Dân Việt và phóng sự trang 16 báo Nông thôn Ngày nay.

Ngay trong đêm đầu tiên có mặt tại tỉnh Lạng Sơn, tôi đã thực hiện một loạt ảnh về sự khó khăn của cánh tài xế nơi đây, có người đã nằm gần 10 ngày trên trục đường kéo về cửa khẩu. Sau đó là tuyến bài về lực lượng chức năng, biên phòng, y tế vất vả kiểm soát dịch COVID-19.

Những ngày cuối có mặt ở đây tôi đã thực hiện thêm phóng sự ảnh của hàng trăm xe phải quay đầu, trở lại thành phố Lạng Sơn bán trái cây với giá rẻ mạt để gỡ gạc lại phần nào chi phí. Trong gần một tuần có mặt tại đây, tôi đã thực hiện gần 10 bài ảnh kèm video. Đây thực sự là một trải nghiệm thú vị trong nghề báo của tôi, tôi tranh thủ mọi lúc mọi nơi để hoàn thành những chùm ảnh gửi về tòa soạn, thời điểm đó việc tiếp xúc, phỏng vấn tương đối khó khăn vì dịch bệnh phức tạp, nhất là ở các cửa khẩu.

Giải Báo chí Quốc gia là một trong những giải thưởng danh giá của người làm báo. Đây là lần đầu tiên tôi đoạt được Giải Báo chí Quốc gia - giải thưởng cao quý nhất trong các giải thưởng báo chí trong nước. Tôi cảm thấy rất vui và tự hào khi được Ban Biên tập Báo Nông thôn Ngày nay/Dân Việt lựa chọn loạt bài, được Hội đồng chung khảo Giải báo chí quốc gia lần thứ XVI năm 2021 đánh giá cao và trao Giải C. Đó là niềm vui và vinh dự đối với tôi, là động lực khích lệ tinh thần để tôi thực hiện tốt những loạt bài tiếp theo.

Tác giả Thu Trang - Đài Phát thanh và Truyền hình Kon Tum, tác phẩm truyền hình “Hơ Moong thức giấc”, giải C - Tin, phóng sự, ký sự (Truyền hình): 
Đòi hỏi cách nhìn mới, cách khai thác mới

Cách đây hơn một năm tôi và đồng nghiệp về xã Hơ Moong (huyện Sa Thầy, tỉnh Kon Tum) để thực hiện phóng sự “Hơ Moong thức giấc”. Đây là địa bàn kinh tế có nhiều khó khăn, bà con đồng bào dân tộc ở đây cũng ít giao lưu va chạm với bên ngoài, họ ngại tiếp xúc với người lạ. Nhiều anh em phóng viên từ trung ương tới địa phương cũng khó tiếp cận được, thường họ chỉ trả lời ngắn ngọn, có hoặc không.

Nhưng chúng tôi may mắn tìm được những nhân vật, là bà con người dân tộc ở đây nhưng nói tiếng phổ thông rất tốt, họ chia sẻ về những câu chuyện chân thật của mình.

Khu vực này địa bàn cũng rất hiểm trở, đường đi vất vả, nhiều thôn cách nhau cả chục cây số, chúng tôi đi theo các cán bộ thôn bản ở đây để làm phóng sự và biết được rằng, người cán bộ phải thật sự tâm huyết mới làm được, từ vận động người dân đến các vùng tái định cư, đến việc thực hiện các mô hình phát triển kinh tế. Nhiều cán bộ có uy tín đã tập hợp được người dân thực hiện theo chủ trương chính sách của Đảng, nhà nước.

“Hơ Moong thức giấc” nói về công tác cán bộ ở cơ sở, những bí thư chi bộ đến cán bộ xã gần dân, sát dân. Sau khi phát sóng tôi thấy rằng đó còn là câu chuyện ở nhiều địa phương khác. Họ có thể nhìn nhận nhân vật trong phóng sự là chính mình, hình ảnh mình trong đó, rằng họ cũng có thời gian tuyên truyền vận động bà con dân tộc, lấy được lòng tin của nhân dân, vì thế tác phẩm có sức lan tỏa hơn.

Đoạt được Giải Báo chí Quốc gia, trước tiên đó là một vinh dự lớn đối với người làm báo ở địa phương, trong quá trình làm việc tôi thường chú tâm vào công việc, vào việc tìm kiếm đề tài, những nhân vật hay với những chi tiết đắt, để từ đó tập trung khai thác, làm nổi bật vấn đề.

Như tác phẩm Hơ Moong thức giấc, tôi biết có chi tiết một người dân ở bản viết một bức thư cho chủ tịch UBND xã nói về nguyện vọng của mình, về nguyện vọng của nhiều người dân với cán bộ ở cơ sở. Bức thư này là một người dân lam lũ, đã từng có thời gian lầm lạc nhưng giờ đã quay về và tin yêu cán bộ. Tôi quyết định làm bộ phim này, vì nếu tôi không làm sẽ bỏ lỡ một câu chuyện hay một nhân vật tốt, tuy nhiên cũng cần khai thác ở góc độ khác, đòi hỏi cách nhìn mới, cách khai thác mới về nhân vật.

Tôi nghĩ rằng có những câu chuyện trong cuộc sống mà có khi cả đời người làm báo vẫn đang đi tìm, khi gặp được hãy phản ánh sự thật khách quan. Làm sao nhân vật, câu chuyện đó truyền đi được thông điệp hay đến khán giả.