3 năm cho một bộ phim truyền hình

34 tập phim “Thương nhớ ở ai”  được phát sóng vào 14h30 thứ Bảy, Chủ nhật hàng tuần trên kênh VTV3 được lấy cảm hứng từ tiểu thuyết “Bến không chồng” của nhà văn Dương Hướng. Theo chia sẻ của đạo diễn Lưu Trọng Ninh thì cả ekip đã phải mất đến 3 năm để hoàn thiện bộ phim này. Trước “Thương nhớ ở ai”, đạo diễn Lưu Trọng Ninh đã từng thực hiện bộ phim điện ảnh “Bến không chồng”. Song, với phiên bản phim truyền hình, các đạo diễn chỉ dựa vào kết cấu của tiểu thuyết, còn kịch bản và hệ thống nhân vật thì hoàn toàn mới.

“Thương nhớ ở ai” kể về cuộc sống cay đắng của những người phụ nữ nơi “Bến không chồng”, khắc họa số phận bi kịch của những người phụ nữ nông thôn thời hậu chiến. Làng Đông - bối cảnh trong phim - là một làng quê Bắc Bộ điển hình. Trải qua hai cuộc kháng chiến, ngôi làng vắng bóng đàn ông, chỉ còn những người đàn bà góa ngày ngày tụ tập ở bến nước đầu làng. Họ không chỉ chịu nỗi đau mất mát người thân mà còn bị giam cầm, trói buộc bởi những định kiến hủ tục hà khắc, phải đè nén, chôn giấu những khát khao hạnh phúc của chính mình.

Đó là Nhân - người bị giam cầm, trói buộc bởi những định kiến, thủ tục hà khắc. Đó là Hơn - góa bụa vì chồng bị bắt chết sau cuộc đấu tố dù “chồng tôi chẳng có tội gì, chồng tôi chẳng làm hại ai”.

Việc làm mới câu chuyện trong “Thương nhớ ở ai” so với tiểu thuyết gốc “Bến không chồng” đã được nhiều khán giả biết đến chính là áp lực lớn với hai đạo diễn Lưu Trọng Ninh và Bùi Thọ Thịnh. Song, vượt qua những khó khăn, áp lực đó, “đứa con tinh thần” của họ đã khá thành công khi tạo nên nhiều tuyến nhân vật mới,  góp phần khắc họa rõ nét hơn thân phận của người phụ nữ cũng như đời sống nông thôn những năm 60, 70 của thế kỷ XX. Đạo diễn Lưu Trọng Ninh tự hào rằng, ngoài các nhân vật chính, hệ thống các vai thứ trong “Thương nhớ ở ai” chính là điều thú vị cho bộ phim này.

Nhân vật sáng tạo có thể kể đến là Nương - một ca nương từ phố về quê, bị phụ nữ trong làng ruồng rẫy, ghét bỏ nhưng lại được cánh đàn ông mê đắm; Đột - một chủ tịch xã xuất thân bần cố nông, không có trình độ và luôn nuôi dưỡng thái độ “trả thù giai cấp”, Quất - một cán bộ xã hách dịch, thiếu tinh thần tập thể, xu nịnh...

Việc sáng tạo thêm nhân vật cũng được cho là chủ đích của đạo diễn Lưu Trọng Ninh, để phiên bản truyền hình của “Bến không chồng”  không bị liên tưởng hoặc thoát khỏi cái bóng quá lớn của phiên bản điện ảnh vốn đã rất thành công cách đây từ 17 năm trước.

Chia sẻ về phim, đạo diễn Lưu Trọng Ninh cho biết, một trong những cái khó của ông khi làm phiên bản truyền hình là làm sao phải “tránh tất cả những hạt vàng chi tiết của phiên bản điện ảnh”. Nhưng không vì thế mà “Thương nhớ ở ai” không có chi tiết: “Có đấy, thậm chí còn rất nhiều”, đạo diễn khẳng định.

Chỉ với 5 tập đầu, phim đã làm người xem ám ảnh bởi nhiều chi tiết đắt giá: Cảnh Liễu - một cô gái chửa hoang bị cạo đầu bôi vôi, trói tay, thả bè trôi sông và lũ trẻ hò nhau ném đá, chửi rủa. Vạn - một chiến sĩ Điện Biên cũng không dám cứu Liễu vì hơn ai hết anh hiểu rõ luật lệ  của ``làng.

Cảnh Hơn đi gõ cồng từng nhà trong làng để cầu xin người dân không đấu tố chồng mình cũng là một chi tiết đắt giá. “Xin các ông bà đừng giết chồng con”, câu nói vừa như van xin, vừa như bất lực, tuyệt vọng của Hơn cũng là một chi tiết lấy được nhiều nước mắt của khán giả.

Câu chuyện để thức tỉnh tình yêu, thức tỉnh khát vọng

Kể chuyện làm phim, đạo diễn Lưu Trọng Ninh cho biết một trong những điều khiến ông hài lòng mà “Thương nhớ ở ai” làm được đó là mang đến cho khán giả một ngôi làng Bắc Bộ đúng nghĩa: “Để chọn được bối cảnh cho phim tôi phải qua 18 ngôi làng khác nhau. 18 làng của 6 tỉnh để tạo được thành một làng Đông, vì vậy mà khi xem phim khán giả sẽ thấy cảnh của làng Đông này đẹp như một bức tranh, một ngôi làng đẹp đến vô cùng, những con người đẹp đến vô cùng… Đó là điều không dễ gì làm được”!

Trước những xôn xao từ phía cộng đồng vì đạo diễn đã quá mạnh dạn khi để nữ diễn viên mặc áo yếm lên phim,  đạo diễn Lưu Trọng Ninh bày tỏ: “Áo yếm của phụ nữ Việt Nam là một thiết kế tuyệt tác. Một hiện thân của cái đẹp vừa kín đáo, tinh tế lại vừa gợi cảm, tình tứ. Ngày xưa, các cụ mặc thế nào thì bây giờ chúng ta mặc như vậy. Phụ nữ chỉ thực sự đẹp khi họ tự do. Sao lại bắt họ phải ở trong một khuôn phép, che đậy nào”!.

Hỏi chuyện đề tài về làng quê nông thôn miền Bắc đã được khai thác rất nhiều, ông có sợ phim mình làm sẽ cũ, đạo diễn Lưu Trọng Ninh chia sẻ: “Hồi ức của những người hôm nay về một vẻ đẹp đã qua chưa bao giờ nhạt nhoà cả. Người ta đang đi tìm những cái đã mất đi để làm sống lại. Số phận con người muôn kiếp giống nhau, chỉ cách thể hiện là khác nhau mà thôi. Cái cũ hay không cũ là mình có thoát khỏi “Bến không chồng” hay không thôi, và cái cuối cùng vẫn là đem đến cho người xem nhiều cảm xúc…

Khi xem những thân phận và cuộc đời trong phim, tôi muốn mọi người sẽ thức tỉnh. Tôi mong muốn bộ phim sẽ gợi lại khát vọng làm người.  Và “Thương nhớ ở ai” chính là câu chuyện để thức tỉnh tình yêu, thức tỉnh khát vọng… chứ nó không hề cũ”.❏

Hiền Vũ