Định lý hồi quy

Câu hỏi đầu tiên được đặt ra xung quanh vấn đề này liên quan tới định lý hồi quy (regression theorem). Các nhà kinh tế Áo dường như đồng ý rằng sự xuất hiện của tiền ảo không mâu thuẫn với định lý hồi quy. 

Theo như định lý hồi quy được Ludwig von Mises đề ra vào năm 1912 trong cuốn sách “Định lý tiền tệ và tài chính” của mình, một thứ có thể trở thành đồng tiền cần phải có giá trị tương đương với giá trị hàng hoá mua bán trước khi có thể sử dụng trực tiếp.

Định lý này đặt ra giả định rằng tại một thời điểm, có một món hàng có giá trị khách quan có giá trị trao đổi tương đương với một số lượng cụ thể của một món hàng khác, do con người tự định giá và không thuộc thiên nhiên. Giá trị của sản phẩm dựa trên cảm xúc và dần dần được coi là tiền bạc.

Đối với Bitcoin, cuộc tranh cãi xoay quanh vấn đề rằng đồng tiền ảo này không dựa trên bất kỳ hàng hoá thực nào.

Bà Laura Davidson và ông Walter E. Block không chỉ giải vấn đề này mà còn đề xuất một cách giải thích tổng quát hơn của định lý.

Theo hai người, một định lý mở rộng bao hàm cả những hàng hóa hữu hình và vô hình, có giá trị sử dụng trực tiếp. Rõ ràng Bitcoin đã có giá trị ảo từ trước khi là “xương sống” để quy đổi cho một loạt các đồng tiền điện tử khác, giống đồng đô từng được quy đổi dựa trên vàng.

Bitcoin có được coi là một đồng tiền?

Câu hỏi này vẫn đang được tranh luận sôi nổi. 

Đa phần mọi người đang đồng thuận rằng Bitcoin là một phương tiện trao đổi nhưng chưa phải là tiền. Tuy nhiên, nó đã đạt đến trạng thái “phương tiện trao đổi thứ cấp”, theo định nghĩa của Mises nhưng chưa đạt đến mức độ sử dụng phổ biến để được coil à tiền.

Do đó, câu hỏi vẫn còn là: Liệu tiền điện tử có thể chiến thắng trong cuộc cạnh tranh với tiền thật và được thăng cấp lên làm phương tiện trao đổi chính và phổ biến không?

Để giải quyết vấn đề này, chúng ta hãy thử nghiệm qua suy nghĩ. Nếu chúng ta lấy giả thuyết rằng thực tế thế giới là một đa vũ trụ, thì đi kèm với đó là sự kết hợp vô tận của các cõi vật chất khác nhau và các xã hội khác nhau mà chúng ta có thể chưa biết tới.

Ở một trong những thế giới này, có thể có một xã hội công nghệ cao trao đổi hàng hóa và dịch vụ không thông qua tiền mà qua việc hàng đổi hàng.

Điều này đồng nghĩa với việc rằng tiền chưa xuất hiện trong xã hội công nghệ cao này. Chúng ta hãy tưởng tượng rằng đây là một xã hội giả định đang trên bờ vực khám phá ra tiền.

Cũng giả sử rằng hai hàng hóa phù hợp với vai trò của tiền tệ đã đạt đến giai đoạn cuối cùng: một hàng hóa hữu hình và một hàng hóa vô hình; hơn nữa, tất cả các thông số khác tương ứng với các yêu cầu về định nghĩa của tiền. Vậy, trong điều kiện nào một hàng hóa ảo có thể trở thành tiền trong một xã hội như vậy?

Nếu theo lối suy nghĩ đó, dường như một vật thể vô hình chỉ có thể được coi trọng hơn vật thể hữu hình nếu như thực tế ảo được đánh giá cao hơn thế giới thực trong xã hội đó. Các thành viên của xã hội dành nhiều thời gian trong thế giới ảo hơn trong thế giới thực và được thỏa mãn nhu cầu của họ trong thực tế nhân tạo hơn là trong thế giới thực.

Trong xã hội đó, con người gần như bị cô lập với thế giới thực bởi vì phần lớn họ nhận được sự hài lòng khi tương tác với thế giới nhân tạo hơn là thế giới thực. Trong những điều kiện này, việc trao đổi giữa các hàng hóa hữu hình thông qua tiền ảo không chỉ có thể thực hiện được mà còn là hình thức được ưa chuộng.

Trong trường hợp đó, hàng hoá vô hình sẽ chiến thắng hàng hoá thực và trở thành đồng tiền chủ yếu do thói quen hành vi và sở thích tâm lý của toàn xã hội. Sự phát triển lịch sử của một xã hội như vậy đã hình thành một khuynh hướng ưa chuộng đối với thế giới ảo hơn là thế giới thực.

Sự tương tác phổ biến trong thế giới ảo dựa trên giả định về một mạng lưới toàn diện và đáng tin cậy, các nguồn năng lượng vô tận và một xã hội chuyên nghiệp và thông minh cao, trong đó hiểu biết về công nghệ thông tin trở nên cơ bản như kiến ​​thức về bảng chữ cái và số học đối với chúng ta. 

Nếu mang giả định đó quay trở lại trái đất thì sao?

Trong xã hội của chúng ta, con người phần lớn là những sinh vật khá trần tục, tìm kiếm sự thỏa mãn trong thực tế vật chất, chẳng hạn như mua thực phẩm, quần áo và nhà ở.

Đại đa số con người thích thỏa mãn nhu cầu của họ trong thế giới vật chất hơn là tìm kiếm sự thoải mái trong việc tiêu dùng hàng hóa vô hình. Họ sử dụng thế giới kỹ thuật số để giải trí hoặc để hỗ trợ giải quyết các vấn đề khác nhau, với một tiềm thức rằng thế giới ảo không thể thay thế thế giới thực. 

Trong trường hợp hệ thống máy tính hoặc mạng bị trục trặc, con người luôn có cách để tiến hành công việc kinh doanh ở mức độ sơ khai. Việc sử dụng đồng tiền và kiểm soát hàng hoá cũng vận hành theo hình thức tương tự. Do đó, một người chuyển tiền vào tài khoản ngân hàng của họ với tiềm thức rằng số tiền đó là thật, và con số hiển thị trên điện thoại của họ cũng là tiền thật mà họ sở hữu.

Tiền điện tử đang cạnh tranh với tiền thật và cuộc cạnh tranh này bắt đầu với một bất lợi đáng kể cho Bitcoin. Một số người đam mê máy tính đang dành phần lớn thời gian trong ngày cho thực tế ảo, nhưng số lượng của họ không đủ để thay đổi khuôn mẫu hành vi và tâm lý của cả xã hội. 

Bitcoin đang đưa ra gợi ý rằng tiền là tiền và không cần phải dựa trên bất kỳ hàng hoá vật chất nào. Nhân loại vẫn chưa sẵn sàng vượt qua định kiến cũ để chấp nhận định nghĩa mới này của tiền.

Thực tế ảo là một bản mô phỏng của thế giới tự nhiên. Do đó, Bitcoin được thiết kế để trở thành một đồng tiền có khả năng mô phỏng lại sự khan hiếm hàng hóa trong nền kinh tế. 

Hãy thử so sánh sự khan hiếm của vàng và Bitcoin. Vàng là sản phẩm của các vụ nổ siêu tân tinh, tổng hợp tất cả các nguyên tố hóa học nặng hơn sắt và phát tán chúng vào không gian giữa các thiên hà. Sau đó, từ bụi, khí và các mảnh vụn, các ngôi sao và hành tinh mới được hình thành, bao gồm cả Mặt trời và Trái đất của chúng ta.

Trái đất tích lũy một cách ngẫu nhiên một lượng vàng nhất định, được tích tụ ở các vùng khác nhau trên hành tinh. Do đó, về cơ bản số lượng vàng có trên trái đất là hữu hạn. Khai thác vàng rất khó, không chắc chắn, tốn nhiều thời gian, vốn và lao động.

Trong thực tế ảo, sự khan hiếm của được tạo nên từ một thuật toán và phần mềm tương ứng.

Số lượng Bitcoin được giới hạn sẽ không vượt quá 21 triệu. Quá trình khai thác được mô phỏng bằng cách giải các câu đố toán học phức tạp và người đào sẽ nhận được một gói Bitcoin làm phần thưởng. 

Thuật toán làm giảm mức độ lũy tiến của phần thưởng bằng cách giảm một nửa gói Bitcoin mà người dùng có thể nhận được sau mỗi bốn năm và đồng thời tăng độ khó của các câu đố. Đây chắc chắn là một thuật toán thông minh và khoa học máy tính tuyệt vời.

Tuy nhiên, điều mà chúng ta không chắc chắn vào thời điểm hiện tại là liệu có ai có thể thay đổi các tham số của thuật toán cũng như logic của chương trình này, đơn giản nhất là thay đổi số Bitcoin khả dụng từ 21 triệu lên 50 triệu chẳng hạn.

Trong cuốn sách “Nguồn gốc, phân loại và công dụng của Bitcoin” được phát hành năm 2014 của mình, Peter Surda lập luận rằng việc thay đổi số lượng nguồn cung Bitcoin sẽ dẫn đến sự phân nhánh, tạo ra một đồng “Bitcoin mới” với cơ sở hạ tầng độc lập, cùng tồn tại song song với đồng “Bitcoin cũ”. 

Tuy nhiên, quyết định này nằm trong tay chủ sở hữu thuật toán. Nếu như người này muốn, họ có thể phân nhánh Bitcoin thành một đồng tiền mới, hoặc có thể gia tăng số lượng Bitcoin khả dụng. 

Có sự khác biệt cơ bản giữa thế giới ảo và thế giới thực: Trong thế giới ảo, mọi người có thể hỏi ý của người tạo ra phần mềm; Trong thế giới thực, chúng ta chẳng có ai để hỏi. 

Do đó, sự khan hiếm tự nhiên của vàng là có thật và về cơ bản là không thể thay đổi, trong khi sự khan hiếm giả tạo của bất kỳ loại tiền điện tử nào về cơ bản không được xác định. Con người không thể thay đổi thiên nhiên, nhưng con người có thể thay đổi các thuật toán do con người tạo ra. Điều này dẫn đến một số mức độ lo lắng và tâm lý khó chịu khiến mọi người khó có thể chấp nhận để Bitcoin ngang hàng với vàng.

Hơn nữa, việc sử dụng tiền cũng liên quan đến một trình độ văn hoá tối thiểu. Hàng hóa chỉ trở thành tiền nếu phần lớn dân số bắt đầu sử dụng nó như một phương tiện trao đổi. Điều này cũng đồng nghĩa rằng một đồng tiền cần hội tụ hai điều kiện: sử hiểu biết cơ bản của xã hội và giản đơn của đồng tiền.

Tính đơn giản của tiền có nghĩa là người sở hữu phải có một nỗ lực tối thiểu để đếm, giữ, bảo quản và chuyển tiền theo ý muốn. Hàng hóa có thể trở thành tiền nếu cả tiền và kỹ năng sử dụng đều tiêu thụ năng lượng thấp nhất. Chủ nghĩa nguyên thủy có thể được coi là một đặc tính quan trọng khác nếu một hàng hoá muốn trở thành tiền.

Việc phổ cập đồng tiền và hiểu biết trong xã hội cần một lượng lớn năng lượng và tài nguyên. Chỉ khi nào một đứa trẻ học lớp 3 có thể thoải mái hiểu và sử dụng, mới có nghĩa rằng xã hội đã đạt được mức hiểu biết cơ bản về đồng tiền đó.

Trong trường hợp tiền điện tử, yêu cầu về trình độ học vấn tăng lên đáng kể so với các đồng tiền khác. Việc phổ cập không chỉ dừng ở các phép tình đơn giản như cộng trừ nhân chia, và còn cả những kiến thức cơ bản liên quan tới đồng tiền ảo đó, như công nghệ thông tin hay blockchain. 

Giống như việc những người mù chữ không thể sử dụng tiền một cách hiệu quả, những người không có kỹ năng cao cấp về công nghệ thông tin không thể quản lý hiệu quả tiền điện tử. Sẽ là một sai lầm lớn khi cho rằng số người hiểu biết về khoa học máy tính tăng theo số lượng sử dụng smartphone hay máy tính.

Hầu hết mọi người là người dùng cuối và khi có điều gì đó xảy ra với thiết bị hoặc phần mềm của họ, họ không thể tự mình sửa chữa. Đa phần khi có lỗi máy tính hay điện thoại, mọi người sẽ tỏ ra lo lắng, thất vọng khi những dữ liệu của họ có thể bị mất. Vậy hãy hình dung mức độ thất vọng và lo lắng khi ví điện tử của một người nằm trên một thiết bị hỏng.

Trong trường hợp thiết bị điện tử hỏng hay mất điện người dùng không chỉ mất quyền truy cập vào ví điện tử mà còn không thể dùng tiền cho các mục địch sinh hoạt thường nhật.

May mắn thay, ví kỹ thuật số gần như không thể phá hủy. Nếu một người có đủ kiến ​​thức và sao lưu lại ví, người đó có thể khôi phục ví và số tiền mà họ có. Tuy nhiên, đối với những người “không phải là kỹ thuật viên”, các vấn đề về sự cố thiết bị hoặc phần mềm sẽ gây ra hoảng loạn và căng thẳng.

Điều quan trọng không kém là chi phí năng lượng để duy trì tiền. Ví dụ, sau khi khai thác và tinh chế vàng, sản phẩm này không cần thêm bất kỳ năng lượng nào để duy trì bản thân ở trạng thái ổn định. Điều tương tự cũng có thể nói về tiền giấy đang được lưu hành trên thị trường.

Tiền điện tử là một sản phẩm của thế giới ảo. Thế giới ảo chỉ tồn tại khi có năng lượng điện. Thế giới này sẽ chết khi hết nguồn năng lượng hoặc bị ngắt điện. Do đó, tiền điện tử là thứ liên tục đòi hỏi năng lượng để duy trì sự tồn tại của chính bản thân.

Trong lịch sử loài người, đã từng có những loại hàng hoá tương tự đòi hỏi một dòng năng lượng liên tục để tồn tại và từng có khả năng trở thành tiền như gia súc. Mặt hàng này đã thua các hàng hóa khác trong cuộc cạnh tranh trở thành tiền, do khó duy trì và nhu cầu cung cấp năng lượng liên tục.

Việc đầu tư vào cơ sở hạ tầng cũng sẽ là một gánh nặng cho các cá nhân và các doanh nghiệp. Doanh thu bitcoin phụ thuộc vào cơ sở hạ tầng, vốn không đồng nhất giữa các tác nhân thị trường khác nhau. 

Một số đại lý có thể quyết định không phân bổ vốn vào thời điểm này hoặc đơn giản là không có sẵn vốn để đầu tư vào công nghệ mới. Để tăng lưu thông tiền điện tử, cơ sở hạ tầng công nghệ của tất cả các thành viên tham gia thị trường ít nhiều phải đồng nhất.

Việc sử dụng rộng rãi điện thoại thông minh đưa nhân loại đến gần hơn với sự đồng nhất về công nghệ, nhưng nếu chúng ta nói về toàn bộ cơ sở hạ tầng, bao gồm nguồn cung cấp điện liên tục, mạng dữ liệu có dây và không dây, thì xã hội vẫn còn rất nhiều chênh lệch.

Một số nhà kinh tế học người Áo đã trở thành người hâm mộ tiền điện tử vì tính độc với các chính phủ và các Ngân hàng Trung ương. Nếu Bitcoin là một phát minh của chính phủ, thì phản ứng của các nhà kinh tế học về việc tiền điện tử thay thế cho tiền giấy sẽ như thế nào?

Chắc chắn, các nhà kinh tế học sẽ coi tiền điện tử là điều gì đó còn tồi tệ hơn tiền giấy. Họ sẽ buộc tội chính phủ phát minh ra thứ gì đó giúp việc in tiền trở nên dễ dàng hơn khi chỉ cần lần nhấp chuột. 

Sự xuất hiện của tiền điện tử không mâu thuẫn với định lý hồi quy của Mises

Tổng hợp lại những gì đã nói, chúng ta cần nhắc lại rằng sự xuất hiện của tiền điện tử không mâu thuẫn với định lý hồi quy của Mises trong định nghĩa thích tổng quát. Hiện tại, chúng ta đang quan sát thấy sự cạnh tranh trong thời gian thực giữa tiền ảo và tiền giấy. Bất chấp sự tiến bộ đáng kể của Bitcoin trong thập kỷ qua, nó vẫn có một số nhược điểm so với tiền thật.

Hạn chế chính là tiền điện tử không đáp ứng được yêu cầu của tiền nguyên thủy. Nhu cầu đối với tiền điện tử bị giới hạn bởi trình độ giáo dục cũng trình độ công nghệ thông tin của xã hội, độ phức tạp của cơ sở hạ tầng cũng như nguồn cung cấp năng lượng liên tục. 

Đồng thời, thế giới ảo chưa đi vào cuộc sống của chúng ta đến mức có thể thay đổi các hành vi của con người, khiến họ yêu quý thế giới ảo hơn thế giới thực. Tất cả những điều trên tạo ra một rào cản tâm lý đáng kể cho hầu hết mọi người trong việc chấp nhận tiền điện tử như một đồng tiền thật.

Xét cho cùng, những yêu cầu trên đòi hỏi một bước nhảy lớn về sự phát triển của cả công nghệ cũng như trình độ nhận thức của con người.

Điều đáng nói là giá trị của tiền điện tử đã tăng đáng kể trong thời gian gần đây dù vẫn còn phải chịu sự biến động đáng kể. Tiền điện tử được sử dụng chủ yếu như một công cụ đầu cơ hơn là một phương tiện thanh toán.