1. Trong hai năm qua, xung đột Mỹ-Trung đã tiến sâu vào những khu vực chưa được khám phá, những bất đồng len lỏi ở nhiều lĩnh vực chưa từng thấy kể từ khi hai nước bình thường hóa quan hệ vào năm 1979.

Thật không may, cuộc xung Mỹ-Trung được thúc đẩy bởi thông tin sai lệch trong quá trình lây nhiễm toàn cầu của đại dịch COVID-19, khiến hai bên tiếp tục bị đẩy xa nhau.

Một trong những câu chuyện được quảng bá và thuyết phục nhất ở Hoa Kỳ là chính sách ngoại giao “chiến binh sói” của Trung Quốc. Dường như nó có sức lây lan hơn nhiều so với đợt bùng phát virus Corona gần đây.

Thuật ngữ này, bắt nguồn từ một bộ phim ‘bom tấn’ hành động yêu nước thành công của Trung Quốc có tựa đề "Wolf Warrior" (Chiến lang), giờ đây đã trở thành một từ thông dụng để chỉ trích phong cách đối đầu liều lĩnh của các nhà ngoại giao ở Trung Quốc.

Bất chấp sự đồng thuận ngày càng tăng trong các quốc gia phương Tây rằng, Trung Quốc đang nỗ lực chuyển từ trạng thái thấp sang quyết đoán trên trường quốc tế, việc áp đặt suy nghĩ về một luận điệu ngoại giao “chiến binh sói” của Trung Quốc cần được tìm hiểu thấu đáo về tính hợp lệ của tuyên bố này.

Nói đúng hơn, cần nắm bắt nguồn gốc và động lực đằng sau mô tả chính sách phổ biến ấy.

Sau bài viết trên Twitter của người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên về nguồn gốc của virus Corona, một loạt các bài báo được khuyến khích đăng trên trang web của Đại sứ quán Trung Quốc tại Pháp, nhằm so sánh sự thành công của Bắc Kinh trong việc ngăn chặn dịch bệnh với sự bất lực trong các phản ứng của nhiều quốc gia phương Tây.

Khi sự chênh lệch về hiệu quả chống lại COVID-19 trở nên rõ ràng, Trung Quốc đã không cung cấp thông tin một cách đầy đủ cho việc ngăn chặn thành công của họ - trên thực tế, đôi khi đã khiến họ bị kỳ thị. Điều đó dẫn đến việc các quan chức Trung Quốc đưa ra những tuyên bố thiếu kiềm chế và thẳng thắn một cách đau đớn không phải là hiếm.

Đổi lại, họ sớm gây ra phản ứng dữ dội quốc tế từ các quốc gia khác đang đấu tranh để ngăn chặn đại dịch, đại diện là Hoa Kỳ, và cách tiếp cận của họ được xem là đặc trưng cho chính sách ngoại giao chiến binh sói. Kết quả, nước này cuối cùng đã cố gắng xây dựng một hình ảnh quốc gia quyết đoán hơn về Trung Quốc, nhanh chóng mở rộng nỗi sợ hãi, ác cảm và chỉ trích tập thể trong mắt những người khác.

2. Về cơ bản, đằng sau các động thái cứng rắn của liên minh do Hoa Kỳ dẫn đầu là những lo ngại nghiêm trọng xung quanh việc có thể có sự điều chỉnh có hệ thống đối với chiến lược của Trung Quốc, như được phản ánh trong mô hình ngoại giao của nước này.

Sau khi Chủ tịch Tập Cận Bình lên nắm quyền, Trung Quốc, một siêu cường đang phát triển, đã tích cực tham gia vào các vấn đề quốc tế. Bằng cách điều chỉnh chiến lược đối ngoại đã có từ trước của mình là taoguang yanghui (giữ mình, chờ thời), Bắc Kinh hiện đang tìm cách khám phá một con đường mới, hướng tới trở thành “người kiến ​​tạo hòa bình toàn cầu, người đóng góp vào sự phát triển của quản trị toàn cầu và người bảo vệ của trật tự quốc tế”.

Và chính sức mạnh ngày càng gia tăng này, đặc biệt là trong lĩnh vực kinh tế, khiến Trung Quốc trở nên thẳng thắn, với tư thế cứng rắn hơn trong nhiều vấn đề khác nhau.

Đối với Hoa Kỳ, mặc dù việc rút lui chiến lược đang được thực hiện bởi học thuyết “Nước Mỹ trên hết” của Tổng thống Donald Trump, nhưng tham vọng toàn cầu của Trung Quốc với khuynh hướng đa cực không cân bằng là không thể dung thứ.

Theo quan điểm của Washington, trật tự thế giới lâu đời dưới thời Pax Americana (Hòa bình của người Mỹ) không thể bị xói mòn và bị đe dọa bởi một thế lực nào đó.

Bất chấp một số tín hiệu ngoan cường, các hành vi hiện tại của Trung Quốc khác với những gì được mô tả là ngoại giao chiến binh sói vì hai lý do.

Thứ nhất, sự biểu hiện tập trung vào các sự kiện trong thời gian bùng phát là không đủ. Thay vào đó, chúng cần được đặt trong bối cảnh căng thẳng Mỹ-Trung nói chung để xem xét. Đặc biệt, sự lây lan toàn cầu của dịch bệnh đóng vai trò là chất xúc tác, thúc đẩy sự bêu xấu hình ảnh quốc gia của Trung Quốc tại Hoa Kỳ.

Các chính trị gia diều hâu của Mỹ đã lan truyền thông tin sai lệch và sự thật bị bóp méo. Thậm chí ngày nay, cố vấn chính quyền Trump, Peter Navarro vẫn gọi virus Corona là “virus Trung Quốc” trên mạng xã hội, mặc dù Tổ chức Y tế Thế giới và các tổ chức có thẩm quyền liên quan đã làm rõ nhiều điều.

Về bản chất, hành động ngoại giao của Trung Quốc là một cuộc phản công trong một tình huống cụ thể, một phản ứng tích cực trước sức ép lớn từ Nhà Trắng, và sẽ không trở thành chuẩn mực về lâu dài.

Hơn nữa, đường lối ngoại giao cứng rắn đồng thời phục vụ dư luận trong nước, đặc biệt coi trọng việc kiềm chế và hướng tới chủ nghĩa dân tộc. Nếu chính phủ bị coi là lùi bước khi lợi ích quốc gia bị đe dọa, thì điều đó có thể làm mất lòng người dân và gây bức xúc dư luận trong nước, vì người dân quan tâm đến danh tiếng quốc tế của đất nước và các nhà lãnh đạo của nó.

Nhưng xét một cách tổng thể, từ “ngoại giao khẩu trang” đến viện trợ kinh tế, Trung Quốc vẫn cố gắng lấy tính hợp lý và kiềm chế làm chủ đạo trong nỗ lực đưa mình trở thành một cường quốc toàn cầu có trách nhiệm.

Thứ hai, tweet của các nhà ngoại giao (mà người phát ngôn Triệu Lập Kiên như một đại diện) là một hành động chính trị cá nhân, không phản ánh sự khác biệt trong mô hình chính sách đối ngoại chính thức của Trung Quốc.

Đối mặt với cuộc tấn công của Hoa Kỳ nhằm vào Trung Quốc, Triệu Lập Kiên có mọi quyền để bảo vệ thể chế chính trị và đất nước của mình, bất kể những tác động xấu.

Điều khác biệt về cấu trúc giữa hai quốc gia là diễn ngôn của Hoa Kỳ trên trường quốc tế đa dạng hơn. Các tuyên bố công khai của Donald Trump và Ngoại trưởng Mike Pompeo trên Twitter thường bị các phương tiện truyền thông chính thống của Hoa Kỳ và đảng Dân chủ chỉ trích, dù chúng có thể được hoặc không được chia sẻ rộng rãi.

Ngược lại, tiếng nói của Trung Quốc ở nước ngoài vẫn tương đối thầm lặng. Bản thân hầu hết các quan chức đều thận trọng về những gì họ nói vì các quy định và kỷ luật của chính phủ.

Do đó, quan điểm của quốc gia được đánh giá theo phạm vi hẹp, chỉ dựa trên một hoặc hai kênh. Người ta có thể dễ dàng coi toàn bộ các tuyên bố của các nhà ngoại giao hoặc người phát ngôn riêng lẻ và nhìn nhận sai lầm đó là thái độ chính thức và thống nhất của cấp lãnh đạo.

3. Bỏ cuộc tranh luận về đúng hay sai sang một bên, thực tế là những phản ứng cứng nhắc như vậy luôn là tấm gương phản chiếu lập trường chính trị, phản ánh xung đột Mỹ-Trung hiện nay. Mối thù giữa các cường quốc không giúp ích gì về mặt giải quyết vấn đề, mà chỉ làm leo thang thêm xung đột và bất đồng.

Làm thế nào để hợp tác sản xuất vắc xin để ngăn chặn dịch bệnh là nhiệm vụ cấp bách nhất mà tất cả các quốc gia phải đối mặt. Nhưng khi chủ nghĩa dân tộc đang có xu hướng phát triển, phối hợp như một sự xa xỉ trong kỷ nguyên COVID.

Thay vì bắt tay để nhìn về phía trước, Mỹ và các đồng minh lại đẩy nhanh chiến dịch phân ly Trung Quốc như một phản ứng mạnh mẽ cho cái gọi là ngoại giao “chiến binh sói”.

Trung Quốc gần đây đang cố 'xuống giọng' và bày tỏ thiện chí hòa bình, nhưng những gì đang diễn ra cho thấy, không còn quá nhiều vùng đệm cho Trung Quốc và Hoa Kỳ.