Chuyện chống dịch của Lodi và Bergamo

Lodi và Bergamo là hai tỉnh ở miền Bắc Italia, chỉ cách nhau khoảng 50km. Ban đầu cả hai cùng có những ca nhiễm virus Corona và quá trình lây lan theo quỹ đạo gần giống nhau. Nhưng cách làm khác nhau sau đó của Lodi và Bergamo đã cho kết quả khác nhau.

Cả Lodi và Bergamo đều có quy mô dân số nhỏ (chỉ hơn một số huyện lớn ở Việt Nam). Cả hai đều bị virus Corona tấn công từ sớm. Lodi là tỉnh ghi nhận ca nhiễm virus SARS-CoV-2 đầu tiên ở Italia vào ngày 21/2. Cả Lodi và Bergamo đều thấy các ca lây nhiễm Covid-19 tăng dần trong suốt tháng Hai và đầu tháng Ba.

Trong hai tuần đầu tiên của đại dịch Covid-19 tại Italia, tỷ lệ lây nhiễm của Lodi và Bergamo gần như song song. Ban đầu là vài chục trường hợp được xác nhận, sau đó là vài trăm. Trong số đó, một số ít bệnh nhân, chủ yếu là người già bắt đầu tử vong.

Sau đó, vào ngày 8/3, tình hình lây lan dịch bệnh tại Bergamo tăng theo cấp số nhân, tăng gấp đôi chỉ sau vài ngày, sau đó lại tăng gấp đôi. Theo các nhân viên y tế, các bệnh viện giống như chiến hào trong vùng chiến sự.

Tình hình số người chết nhiều đến nỗi quân đội phải cử hàng đoàn xe để mang bớt người chết khỏi các nhà xác đã quá tải. Bergamo trở thành nơi bị ảnh hưởng nặng nề nhất của Italia, và đối với nhiều người biểu tượng của đất nước rơi vào cơn khủng hoảng tinh thần.

Trong khi đó, số ca nhiễm ở Lodi trước đó được xác định cao hơn Bergamo một chút bắt đầu chững lại. Khi tình trạng lây lan trên cả nước tăng vọt, thì tỉnh nhỏ này, chỉ cách Bergamo một quãng lái xe ngắn, mũi tên trên biểu đồ bắt đầu cong xuống.

Điều gì đã xảy ra vào ngày 8/3? Đó là ngày Bergamo giống như toàn bộ khu vực Bologna bị đặt trong tình trạng phong tỏa hoàn toàn. Nhưng biện pháp đã không ngăn cẳn được điều gọi là thảm họa y tế cộng đồng.

Thời điểm quan trọng đã đến từ hai tuần trước, vào ngày 23/2, theo một nghiên cứu toàn diện của một nhóm các nhà dịch tễ học và các chuyên gia y tế công cộng.

Đó là khi, chỉ hai ngày sau khi Italia xác nhận ca nhiễm đầu tiên, Lodi đã áp đặt lệnh cách ly xã hội bắt buộc. Đây là một trong những can thiệp sớm nhất tại Italia để hạn chế sự lây lan của virus Corona.

Và, trong những tuần đầu tiên, các biện pháp nghiêm ngặt của Lodi dường như hoàn toàn vô dụng. Các ca lây nhiễm vẫn tăng đều cùng với Bergamo, thậm chí có thời điểm, số người nhiễm virus Corona còn cao hơn. Lệnh giãn cách xã hội trở thành gánh nặng không cần thiết, thậm chí phản tác dụng.

Điều ít được hiểu tại thời điểm đó, hoặc ít nhất là bị đánh giá thấp, là độ trễ hai tuần giữa khi bắt đầu lây nhiễm xảy ra và khi nó được xác nhận.

Các biện pháp phong tỏa của Lodi được bắt đầu từ rất sớm, nhưng các nhiễm bệnh xảy ra trước ngày 23/2 tiếp tục xuất hiện trong hai tuần sau đó, khiến chính sách trông như thể đã thất bại. Mãi đến ngày 8/3, sự suy giảm rõ rệt về số người ca nhiễm mới được phản ánh trong các con số.

Ở Bergamo trong hai tuần đó, có vẻ như đã có vài trăm trường hợp bị lây nhiễm. Vào thời điểm tỉnh này áp đặt lệnh phong tỏa vào ngày 8/3, thì con số lây nhiễm đã tăng lên hàng ngàn người.

Sự chủ quan của nước Mỹ

Từ thực tế bài học chống dịch của hai tỉnh Lodi và Bergamo ở Italia, người ta nhận ra nguyên do khiến ước Mỹ đang dẫn đầu về số ca nhiễm virus Corona trên toàn thế giới. 

Xin nhắc lại về cách chống dịch của Lodi và Bergamo, đó là yếu tố thời gian. Lodi đã áp đặt gần như ngay lập tức lệnh cách ly xã hội sau khi phát hiện ca nhiễm virus Corona đầu tiên của tỉnh. Trong khi đó, Bergamo đưa ra lệnh phong tỏa chậm hơn 2 tuần.

Hệ quả của hai cách làm này là, một bên (Lodi) có số người tử vong rất ít, còn một bên (Bergoma) trở thành “tử địa” ở Italia.

Lúc này, câu chuyện về cách chống dịch của hai tỉnh của Italia đang trở thành bài học đau đớn cho Mỹ, trong so sánh với các quốc gia rất nhanh chóng và quyết liệt sử dụng những biện pháp cứng rắn để ngăn chặn sự lây lan của bệnh dịch như Hàn Quốc, Singapore hay Việt Nam.

Tại Mỹ, thông thường chính phủ Liên bang vẫn luôn chậm hoặc miễn cưỡng đưa ra các biện pháp nghiêm ngặt. Phần lớn những phản ứng của người dẫn Mỹ đối với sự bùng phát của dịch Covid-19 đều được các Thống đốc hay Thị trưởng thành phố ra quyết định.

Tuy nhiên, cách tiếp cận của mỗi bang rất khác nhau, đặt biệt là trên một thước đo mà tầm quan trọng của yếu tố thời gian chưa thực sự trở thành chủ đề lớn trong các cuộc bàn luận tại Mỹ.

Chẳng hạn, thống đốc bang Florida đã trì hoãn việc ban hành lệnh ở nhà cho toàn tiểu bang cho đến thứ Tư vừa qua, tức vài tuần sau khi sự lây lan dịch bệnh bùng phát ở bang này dẫn đến gần 7.000 trường hợp được xác nhận.

Ngay cả con số đó vẫn biến Florida trở thành bang có số ca nhiễm cao nhất cả nước Mỹ, trong khi chưa bao gồm nhiều du khách trong giai đoạn nghỉ Xuân được cho là đã mang virus tới bang của họ.

Ở một góc độ khác, các quan chức ở Alaska đã hủy bỏ hầu hết các sự kiện công khai vào ngày 12/3, cùng ngày với trường hợp đầu tiên nhiễm virus Corona được xác nhận của bang.

Các trường học đã đóng cửa vào ngày hôm sau và các nhà hàng và quán bar ngay sau đó, với lệnh “ở nhà” được ban hành vào ngày 22/3. Tính đến thứ Tư (1/4), Alaska có 133 trường hợp được xác nhận dương tính với virus SARS-CoV-2. Đây là một trong những bang có số ca nhiễm thấp nhất trong cả nước Mỹ.

Hành động khác biệt có thể tạo ra sự khác biệt lớn trong quá trình phát triển lây nhiễm của virus. Bởi vì các quyết định thường được đưa ra từ lãnh đạo các bang hay thành phố, nơi mà có nhiều chỗ hơn cho sự tham gia của công chúng và chính trị địa phương, so với chính quyền Liên bang.

Vì thế, nước Mỹ nên nhìn vào Hàn Quốc và câu chuyện về hai thành phố ở miền bắc Italia, để cân nhắc liệu yếu tố thời gian - đặc biệt với các Tiểu bang và thành phố - có thể định hình số phận của hàng triệu người Mỹ.

Hơn 250 ngàn người Mỹ đã nhiệm bệnh. Số lượng ca tử vong đến lúc này mới chỉ hơn 6.000 người. Tuy nhiên, nếu không hành động mau lẹ, tận dụng từng giây phút, một thảm họa khủng khiếp sẽ đổ xuống người dẫn Mỹ, như tỉnh Bergamo của Italia đã phải chịu đựng trong hai tuần qua, với hàng ngàn người chết.

Hoài Đức