Tàu Connecticut hiện đang đóng tại một căn cứ Hải quân Hoa Kỳ trên đảo Guam ở Thái Bình Dương. Hải quân cho biết lò phản ứng hạt nhân của họ không bị tổn hại gì, mặc dù 11 người trong số thủy thủ đoàn của họ bị thương nhẹ trong vụ va chạm.

Lầu Năm Góc chưa công bố chi tiết về thiệt hại mà con tàu phải chịu cũng như thời gian ngừng hoạt động trong một khu vực. Điều này khiến các nhà hoạch định quân sự Mỹ phải trả lời một số câu hỏi lớn trong những tuần và tháng tới và thắc mắc quan trọng nhất trong số đó là, vụ tai nạn này đã xảy ra như thế nào?

Lái tàu ngầm

Hải quân hôm thứ Năm (4/11) đã đưa ra một gợi ý về những gì có thể đã dẫn đến vụ tai nạn sau khi miễn nhiệm lãnh đạo Connecticut vì mất niềm tin.

Sĩ quan chỉ huy, Đại tá Cameron Aljilani, đã được miễn nhiệm, cũng như sĩ quan điều hành, Trung tá Patrick Cashin, và thuyền trưởng, kỹ thuật viên Sonar Cory Rodgers.

Phó đô đốc Karl Thomas, chỉ huy Hạm đội 7 của Hoa Kỳ, xác định rằng "việc phán đoán đúng đắn, ra quyết định thận trọng và tuân thủ các quy trình bắt buộc trong lập kế hoạch điều hướng, thực hiện nhóm giám sát và quản lý rủi ro đã có thể giúp ngăn chặn sự cố", theo một tuyên bố về phán quyết.

Môi trường dưới biển là không thể tha thứ và ngay cả những sai lầm nhỏ cũng có thể gây ra hậu quả to lớn.

Ông Thomas Shugart, người đã có hơn 11 năm làm việc trên các tàu ngầm Mỹ, kể cả việc chỉ huy một tàu ngầm tấn công, cho biết: "Làm việc trong tàu ​​ngầm rất khó. Không phải lúc nào mọi thứ cũng suôn sẻ".

Ông Shugart, hiện là thành viên cấp cao của Trung tâm An ninh Mỹ cho biết, tàu nổi hoặc tàu ngầm hoạt động ở độ sâu của kính tiềm vọng có thể chuyển tiếp trên các vệ tinh định vị toàn cầu để cung cấp cho các thủy thủ một vị trí rất chính xác.

Nhưng ở độ sâu lớn hơn, hệ thống GPS không có sẵn. Tàu ngầm sử dụng la bàn và biểu đồ để di chuyển.

Biểu đồ chính xác (với độ phân 100 mét) của đáy biển được tổng hợp bằng sóng âm, một phương pháp được gọi là sonar đa tia. Tuy nhiên, quá trình này rất tốn kém và tốn thời gian, khiến 80% đáy biển của Trái đất chưa được lập bản đồ.

Tại Biển Đông, nơi 1/3 thương mại hàng hải của thế giới đi qua và nơi Trung Quốc đang xây dựng và củng cố quân sự tại các đảo nhân tạo, chưa đến 50% đáy biển được lập bản đồ, ông David Sandwell, giáo sư địa vật lý tại Viện Hải dương học Scripps ở California, nói với CNN.

"Không có gì đáng ngạc nhiên khi bạn có thể gặp phải thứ gì đó", ông nói.

Hải quân Hoa Kỳ chưa cho biết chính xác nơi tàu Connecticut gặp nạn.

Họ cho biết tàu đang ở vùng biển Ấn Độ - Thái Bình Dương, nhưng các quan chức quốc phòng Mỹ trước đó đã nói với CNN rằng vụ tai nạn xảy ra ở Biển Đông.

Sử dụng một phương pháp được gọi là phân loại trọng lực theo chiều dọc, lấy các phép đo độ cao vệ tinh về trường hấp dẫn của Trái đất, và phủ các kết quả đó lên bản đồ đáy Biển Đông, ông đã có thể xác định 27 địa điểm mà tàu Connecticut có thể đã chạm tới một ngọn núi dưới biển không có trên các bản đồ của Hải quân Hoa Kỳ.

Ông nói: “Đây là những nơi mà lực hấp dẫn dự đoán có thứ gì đó nông hơn 400 mét, tương đương với độ sâu nơi tàu ngầm có thể chạy vào".

Hải quân cho biết các tàu ngầm loại Seawolf có độ sâu tối đa hơn 243 mét, mặc dù một số chuyên gia cho rằng độ sâu tối đa của chúng khoảng gấp đôi.

Các tàu ngầm có sonar riêng, nhưng việc sử dụng nó sẽ phải trả giá đắt khi tàu sẽ mất khả năng tàng hình. Những tiếng ping sonar cũng làm lộ vị trí của tàu ngầm cho các lực lượng đối lập.

Ông Shugart nói: “Sonar là cách duy nhất của bạn để nhìn xuống đáy biển, nhưng bạn không muốn tạo ra nhiều âm thanh hơn mức cần thiết".

Ông Sandwell nói: “Bạn sẽ phải làm điều đó khoảng 20 giây một lần,” để có được một bức ảnh chính xác. "Nó gây ra rất nhiều tiếng ồn".

Ông nói: “Về cơ bản, bề mặt của mặt trăng được vẽ biểu đồ tốt hơn so với đáy đại dương".

Lịch sử của các cuộc va chạm của tàu ngầm

USS Connecticut không phải là tàu khu trục đầu tiên của Hải quân Hoa Kỳ bị va chạm dưới nước.

Vào ngày 8/1/2005, USS San Francisco, một tàu ngầm tấn công loại Los Angeles, đã đâm phải một ngọn núi biển ở vùng biển cách Guam khoảng 563 km về phía nam của Thái Bình Dương.

Vụ việc khiến một thủy thủ thiệt mạng và 97 người khác trong số 137 thủy thủ đoàn bị thương.

Một cuộc điều tra của Hải quân kết luận tàu San Francisco đang di chuyển với tốc độ tối đa ở độ sâu 160 mét khi nó chạm vào núi biển vốn không có trên biểu đồ mà các chỉ huy của tàu phụ đang sử dụng vào thời điểm đó.

Nhưng cuộc thăm dò cho thấy các chỉ huy lẽ ra phải biết ngọn núi dưới đáy biển nằm ở đó dựa trên các biểu đồ khác mà họ sở hữu, cho thấy mối nguy hiểm về hàng hải trong khu vực.

Báo cáo của Hải quân cho biết: “Nếu các nhà lãnh đạo của tàu San Francisco tuân thủ các quy trình cần thiết và thực hiện các hoạt động điều hướng thận trọng, thì rất có thể sẽ tránh được việc va chạm. Tuy nhiên, ngay cả khi không tránh được hoàn toàn, vụ va chạm cũng sẽ không nghiêm trọng như vậy và có thể tránh được thiệt hại về người".

Các sự cố khác tuy ít nghiêm trọng hơn nhưng cho thấy những khó khăn trong việc điều động tàu ngầm ngay cả trong vùng biển quen thuộc.

Ví dụ, vào tháng 11/2015, tàu USS Georgia, một tàu ngầm tên lửa dẫn đường loại Ohio, đã va vào một phao kênh khi đang quay trở lại cảng ở Vịnh Kings, Georgia.

Chiếc tàu nặng 18.000 tấn, dài 170m đã chịu thiệt hại hơn 1 triệu đô la và thuyền trưởng khi đó đã bị miễn nhiệm.

Và vào năm 2003, tàu USS Hartford mắc cạn khi đang tiến vào một căn cứ của NATO ở Tây Ban Nha, dẫn đến một hóa đơn sửa chữa trị giá 9 triệu USD và chỉ huy của nó bị miễn nhiệm.

Bất chấp những sự cố đó, ông Shugart, cựu chỉ huy trưởng Hải quân Hoa Kỳ, vẫn bảo vệ kỷ lục của Hải quân Hoa Kỳ dưới biển.

Ông nói: “Chúng tôi có nhiều tàu ngầm hơn, họ dành nhiều thời gian trên biển hơn, họ đi xa nhà hơn và hoạt động với tốc độ cao hơn bất kỳ ai khác. Chúng tôi thực hiện những nhiệm vụ tàu ngầm thử thách nhất mà không ai làm".

Điều gì khiến USS Connecticut trở nên đặc biệt?

Connecticut là một trong ba tàu ngầm loại Seawolf trong hạm đội Hải quân Mỹ, mỗi chiếc tốn khoảng 3 tỷ USD để đóng. Con tàu nặng 9.300 tấn, dài 160m, được đưa vào hoạt động năm 1998 và có 140 thủy thủ.

Giống như tất cả các tàu ngầm tấn công hiện đại của Hải quân Hoa Kỳ, Connecticut được trang bị một lò phản ứng hạt nhân, cho phép nó hoạt động nhanh nhưng không gây tiếng ồn do động cơ đốt trong tạo ra. Năng lượng hạt nhân cho phép những tàu ngầm như vậy ở trên biển và dưới nước miễn là có đủ điều kiện cho thủy thủ đoàn.

Hải quân không đưa ra thông số chính xác của tàu ngầm, nhưng các chuyên gia cho rằng loại Seawolf rất đặc biệt.

Ông Alessio Patalano, giáo sư chiến tranh và chiến lược tại King's College ở London, cho biết: "Những tàu ngầm này có một số tính năng tiên tiến nhất trong lĩnh vực tàu ngầm".

Hải quân cho biết nó "đặc biệt yên tĩnh, nhanh, vũ trang tốt và được trang bị các cảm biến tiên tiến".

Một tờ thông tin của Hải quân cho biết tàu Connecticut có khả năng chạy 46,3 km / giờ dưới nước. Tốc độ này nhanh hơn các tàu chở hàng hoặc container trung bình trên mặt biển và gần như nhanh bằng các tàu khu trục loại Arleigh Burke của Hải quân Hoa Kỳ.

Vì nó lớn hơn cả tàu ngầm tấn công lớp Virginia mới nhất, tàu Connecticut có thể mang nhiều vũ khí hơn các tàu ngầm tấn công khác của Mỹ, bao gồm tới 50 ngư lôi cũng như tên lửa hành trình Tomahawk, theo một tờ thông tin của Hải quân Mỹ.

Và mặc dù đã hơn 20 năm tuổi, nó cũng có công nghệ tiên tiến với các bản cập nhật cho hệ thống được thực hiện trong suốt thời gian sử dụng.

Hải quân không cho biết chi tiết về các nhiệm vụ mà tàu ngầm của họ thực hiện, nhưng ba tàu ngầm loại Seawolf được cho là những tài sản thu thập thông tin tình báo quan trọng.

“Thiết kế mạnh mẽ của loại Seawolf cho phép các tàu ngầm này thực hiện nhiều nhiệm vụ quân sự quan trọng, từ bên dưới đỉnh Bắc Cực đến các vùng ven biển ở bất kỳ đâu trên thế giới”, nhà sản xuất General Dynamics Electric Boat cho biết trên trang web của mình.

"Các nhiệm vụ của họ bao gồm giám sát, thu thập thông tin tình báo, chiến tranh đặc biệt, tấn công tên lửa hành trình, chiến tranh mìn, và tác chiến chống tàu ngầm và chống tàu nổi", Electric Boat nói.

Khi không có chiến sự nào diễn ra ở Biển Đông, trọng tâm của lực lượng phụ trong môi trường hiện tại có khả năng là thu thập thông tin tình báo. Và đó là lý do tại sao Trung Quốc đang rất chú ý.

Câu hỏi từ Bắc Kinh

Sau vụ va chạm, Bắc Kinh cáo buộc Washington không chuẩn bị trước về những gì đã xảy ra và nó có thể ảnh hưởng đến các nước xung quanh Biển Đông như thế nào.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Wang Wenbin cho biết: “Chúng tôi đã nhiều lần bày tỏ quan ngại nghiêm trọng về vụ việc và yêu cầu phía Hoa Kỳ có thái độ có trách nhiệm và làm rõ chi tiết để đưa ra giải trình thỏa đáng cho cộng đồng quốc tế và các nước trong khu vực”. 

Chủ đề về tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân đã nổi bật trên các phương tiện truyền thông nhà nước Trung Quốc trong vài tháng qua sau khi Australia quyết định mua các tàu như vậy từ Hoa Kỳ và Vương quốc Anh theo thỏa thuận AUKUS.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Zhao Lijian hồi tháng 9 cho biết thỏa thuận AUKUS "gây tổn hại nghiêm trọng đến hòa bình và ổn định khu vực".

Washington đã đưa ra tuyên bố công khai đầu tiên về vụ va chạm 5 ngày sau khi nó xảy ra. Thông tin chi tiết chỉ được công bố hồi đầu tuần, tức hơn 1 tháng sau khi vụ việc diễn ra.

"Do an ninh hoạt động, chúng tôi không thể tiết lộ vị trí của tàu ngầm hoặc sự cố cho công chúng vào thời điểm sớm hơn", Đại tá Hayley Sims, một nhân viên phụ trách công vụ của Hạm đội 7 Hoa Kỳ, cho biết trong một email.

Bà Sims cho biết hai cuộc điều tra nội bộ đã được khởi động, một cuộc điều tra theo các mệnh lệnh trên tàu và cuộc thứ hai về các thủ tục an toàn.

Cuộc thăm dò thứ hai do Lực lượng Tàu ngầm, Hạm đội Thái Bình Dương của Hoa Kỳ thực hiện ở Hawaii, đang được tiến hành. "Lò hạt nhân của USS Connecticut và các không gian không bị ảnh hưởng và vẫn hoạt động hoàn toàn", bà nói.

Hải quân cho biết hôm thứ Năm (4/11), Connecticut sẽ được chuyển đến Bremerton, Washington, để sửa chữa.

Theo báo cáo của Tân Hoa Xã, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị đã kêu gọi Washington làm rõ "việc điều hướng dự định của tàu ngầm hạt nhân, cho dù vị trí cụ thể của vụ việc nằm trong vùng đặc quyền kinh tế hay lãnh hải của bất kỳ nước nào, quốc gia khác, hoặc liệu sự cố có gây rò rỉ hạt nhân hoặc hủy hoại môi trường biển hay không".