Dưới đây là 9 hiện tượng thiên văn nổi bật trong năm 2021.

1. Mưa sao băng Quadrantids (3/1)

Đây là trận mưa sao băng loại trên trung bình, gây ra bởi những mảnh vụn còn lại của sao Chổi 2003 EH1. Nó được đặt tên theo chòm sao cổ Quadrans Muralis, hiện nay khu vực trung tâm của chòm sao này thuộc chòm sao Bootes. 

Thời điểm lý tưởng nhất để quan sát hiện tượng này là rạng sáng ngày 3/1. Năm nay, Mặt trăng sẽ gây cản trở đáng kể cho việc quan sát của bạn.

Vì lý do đó, chỉ ở những nơi có điều kiện quan sát tốt (trời không mây hoặc sương mù, ít ô nhiễm), bạn mới có nhiều cơ hội quan sát được các sao băng của hiện tượng này. Tại các khu vực ô nhiễm ánh sáng, nếu kiên nhẫn và may mắn, bạn vẫn có thể thấy được một số sao băng, nhưng số lượng sẽ ít và đa số sẽ rất mờ.

2. Mưa sao băng Lyrids (22 - 23/4)

Mưa sao băng loại trung bình này được gây ra bởi các mảnh vụn của sao Chổi C/1861 G1 Thatcher. Thông thường, nó có thể cho phép bạn quan sát được trên 20 sao băng mỗi giờ vào lúc cực điểm.

Tuy nhiên, năm nay, Mặt trăng gần tròn sẽ rất sáng và khiến việc quan sát trở nên khó khăn, chỉ những nơi có điều kiện quan sát lý tưởng nhất mới có cơ hội nhìn thấy một số sao băng của sự kiện này.

Thời điểm phù hợp nhất để bạn quan sát nó nếu điều kiện cho phép là đêm 22, rạng sáng ngày 23/4, ở khu vực của chòm sao Lyra.

3. Nguyệt thực toàn phần (Ngày 26/5)

Đây có thể coi là hiện tượng đáng chú ý nhất của năm 2021. Ở hầu hết Việt Nam, chúng ta sẽ chỉ có thể theo dõi được pha một phần và nửa tối ngay trước khi nó kết thúc, riêng một phần khu vực phía Nam sẽ có cơ hội quan sát được một phần pha toàn phần khi Mặt trăng lên đủ cao.

Vùng nửa tối sẽ tối hơn trăng tròn thông thường một chút và thường xuất hiện sắc đỏ rất nhạt, trong khi vùng một phần/toàn phần sẽ tối hơn nhiều và có màu đỏ sẫm khi quan sát trong điều kiện ít ô nhiễm.

4. Mưa sao băng Delta Aquarids (28 - 29/7)

Trận mưa sao băng loại trung bình (hoặc nhỏ) này thường diễn ra từ giữa tháng 7 cho tới tận quá nửa tháng 8 hàng năm. Dù vậy, nó chỉ thực sự đáng chú ý vào lúc cực điểm là tối 28 - rạng sáng 29/7.

Trung tâm của hiện tượng này là chòm sao Aquarius. Cũng như Quadrantids và Lyrids đã nêu trên, mưa sao băng Delta Aquarids năm nay cũng sẽ bị ánh trăng cản trở, và có lẽ nó không thực sự là một sự kiện đáng chú ý với người yêu thích thiên văn.

Sao Thổ, sao Mộc, sao Hải Vương, sao Thiên Vương tới vị trí trực đối. Ngày 2/8 là thời điểm đáng chú ý nhất hàng năm để bạn quan sát sao Thổ. Sao Thổ sẽ nằm đối diện với Mặt trời qua Trái đất, và vì thế đó là thời điểm nó nằm tương đối gần Trái đất so với các điểm khác trên quỹ đạo của chúng ta, đồng thời phần được chiếu sáng của nó hướng về Trái đất nhiều nhất.

Với những ai có kính thiên văn, đây sẽ là cơ hội tốt nhất trong năm để quan sát hành tinh này cùng vành đai tuyệt đẹp của nó.

Tiếp theo sao Thổ, trong cùng tháng 8 bạn sẽ có cơ hội quan sát sao Mộc ở thời điểm lý tưởng nhất hàng năm. Hành tinh lớn nhất Hệ Mặt trời này sẽ nằm ở vị trí thuận lợi nhất đối với người quan sát từ Trái đất vào tối 19/8.

Với một chiếc kính thiên văn và một bầu trời đủ trong, bạn sẽ dễ dàng xác định được màu sắc của nó cùng 4 vệ tinh Galileo dưới dạng 4 chấm sáng nằm hai bên hành tinh này.

Đến này 14/9, sao Hải Vương - hành tinh xa nhất Hệ Mặt trời mà chúng ta đã biết cho tới nay sẽ đạt vị trí trực đối vào tối 14 tháng 9. Tất nhiên, hành tinh này không thể được nhìn thấy bằng mắt thường. Nếu như có một chiếc kính thiên văn, việc xác định vị trí và tìm được nó trên bầu trời cũng sẽ là một việc thú vị.

Ngày 5/11, sao Thiên Vương tới vị trí trực đối. Đây là thời điểm tuyệt vời nhất để bạn quan sát hành tinh này. Mặc dù về lý thuyết, nó có thể được nhìn thấy bằng mắt thường, nhưng nó sẽ chỉ là một chấm nhỏ mờ nhạt ngay cả ở những nơi có điều kiện quan sát lý tưởng nhất.

5. Mưa sao băng Taurids (4 - 5/11)

Đây là mưa sao băng nhỏ diễn ra vào đầu tháng 11 hàng năm ở vị trí của chòm sao Taurus, với mật độ cực điểm không quá 10 sao băng mỗi giờ.

Nhờ sự vắng mặt của ánh trăng, tại những nơi trời trong, bạn sẽ có thể thấy được một số sao băng của hiện tượng này vào đêm mùng 4 - rạng sáng mùng 5 tháng 11.

6. Mưa sao băng Leonids (17 - 18/11)

Trận mưa sao băng này xảy ra quanh khu vực của chòm sao Leo. Năm 2021, Leonids vẫn là một mưa sao băng loại trung bình với khoảng 30 sao băng mỗi giờ vào cực điểm. Mặt trăng sẽ gây cản trở đáng kể cho hiện tượng này.

Tại những nơi trời trong, bạn vẫn có thể thấy nhiều sao băng ở khu vực lân cận chòm sao Leo, dù chúng đều mờ đi nhiều vì ánh trăng. Trong khi đó, những khu vực ô nhiễm ánh sáng hoặc nhiều mây sẽ khó quan sát được hiện tượng này.

8. Nguyệt thực một phần (19/11)

Đây là hiện tượng nguyệt thực thứ hai trong năm 2021. Ở Việt Nam, chúng ta sẽ quan sát được giai đoạn sau của nguyệt thực này khi Mặt trăng mọc lên vào tối 19/11.

Mặc dù có độ che phủ (tỷ lệ đĩa sáng Mặt trăng đi vào vùng bóng tối) thấp hơn nhiều so với sự kiện ngày 26/5, đây vẫn là một hiện tượng đáng chú ý đối với người quan sát thiên văn trong năm 2021.

9. Mưa sao băng Geminids (13 - 14/12)

Mặc dù sẽ bị cản trở phần nào bởi ánh trăng trong năm 2021 này, nhưng Geminids vẫn được coi là trận mưa sao băng lớn nhất năm, với cực điểm có thể đạt từ 100 tới 120 sao băng mỗi giờ nếu trời trong. Hiện tượng này diễn ra trong suốt tháng 12, nhưng thời điểm thuận lợi nhất để quan sát sẽ là đêm 13 - rạng sáng 14. Trung tâm của nó là chòm sao Gemini.

Sau đó vào ngày 21 - 22/12 là mưa sao băng Ursids. Trận mưa sao băng nhỏ này sẽ chỉ giúp bạn thấy được một vài sao băng nếu thời tiết hoàn toàn thuận lợi, do trăng tròn sẽ che mờ hầu hết bầu trời của bạn. Trung tâm của nó là chòm sao Ursa Minor - chòm sao có chứa sao Polaris, ngôi sao định hướng cho phương Bắc (sao Bắc Cực).