Chủ tịch Quốc hội: Minh bạch khi lựa chọn nhà đầu tư nhà ở xã hội, tránh cơ chế xin-cho

Sáng 21/5, Quốc hội thảo luận ở tổ về nhiều nội dung trong đó có dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội.

Cắt giảm khoảng 200 ngày giải quyết thủ tục hành chính

Tham gia góp ý, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định nhà ở xã hội (NOXH) là lĩnh vực rất được quan tâm song việc thực hiện chưa được như kỳ vọng.

Nêu lại thực tế về xây dựng NOXH, Chủ tịch Quốc hội cho biết từ năm 2021 đến nay, trên cả nước, có 657 dự án nhà ở xã hội được triển khai; số lượng căn hoàn thành chỉ đạt 15,6% mục tiêu đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NOXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030.

Chính phủ đã dành 120.000 tỷ để thực hiện NOXH nhưng tiến độ giải ngân chậm. Một trong những lý do là vì thủ tục hành chính.

"Muốn làm dự án NOXH, thủ tục hành chính kéo dài 1-2 năm mới xong", Chủ tịch Quốc hội nói và nhấn mạnh lần này Dự thảo Nghị quyết do Chính phủ trình đã đơn giản hóa các thủ tục, đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án, giúp giảm thời gian các thủ tục chỉ còn tối đa 75 ngày (khoảng 2,5 tháng). Như vậy, đã cắt giảm khoảng 200 ngày, tương ứng giảm khoảng 70% thời gian thực hiện so với quy định hiện hành.

Về 3 chính sách mới so với kết luận của Bộ Chính trị và cần xin ý kiến cấp thẩm quyền như xác định giá bán, giá thuê NOXH; điều kiện về nhà ở được hưởng chính sách hỗ trợ NOXH; hoàn trả tiền sử dụng đất, kinh phí bồi thường, hỗ trợ tái định cư hoặc khấu trừ vào nghĩa vụ tài chính cho chủ đầu tư NOXH… Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ tiếp tục giải trình rõ. "Nếu Thường vụ Quốc hội nhận thấy giải trình của Chính phủ là khả thi, đảm bảo yêu cầu chỉ báo cáo với cấp thẩm quyền thì sẽ triển khai", ông nói.

Nhấn mạnh tính cấp bách của Nghị quyết, Chủ tịch Quốc hội cho biết ngay trước khi về tổ thảo luận, Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng chia sẻ rất mong muốn Nghị quyết này sớm được Quốc hội thông qua, để tháo gỡ vướng mắc, thu hút doanh nghiệp tham gia đầu tư xây dựng NOXH. Trong năm 2025, phải đảm bảo triển khai ngay các dự án NOXH.

"Quốc hội cần tập trung tháo gỡ các rào cản pháp lý, thủ tục, tài chính, đất đai, vốn ưu đãi… Các giải pháp cần triển khai một cách đồng bộ với thời hạn cụ thể với sự chỉ đạo quyết liệt từ Ban chỉ đạo Quốc gia. Nếu các chính sách trong Nghị quyết được thực hiện hiệu quả, sẽ tạo động lực mạnh mẽ để hoàn thành mục tiêu 100.000 căn NOXH trong năm 2025, góp phần đảm bảo an sinh xã hội, ổn định kinh tế", Chủ tịch Quốc hội nói và cho rằng, hiện nay điều lo nhất ở nhiều nơi, người dân, nhất là người lao động, công nhân không an cư thì không lập nghiệp được.

Cần làm rõ giải pháp kiểm soát để đảm bảo chất lượng nhà ở xã hội

Để thực hiện hiệu quả, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị cơ quan chủ trì rà soát các quy định trong Dự thảo Nghị quyết liên quan … để tránh chồng chéo về cùng 1 vấn đề.

Chủ tịch Quốc hội cũng yêu cầu xác định rõ mô hình hoạt động, tư cách pháp nhân, chức năng nhiệm vụ, làm rõ mối quan hệ của Quỹ Phát triển Nhà ở Quốc gia với các quỹ khác đang tồn tại như Quỹ phát triển nhà ở, Quỹ đầu tư phát triển địa phương… Đồng thời rà soát nguồn thu thu, nhiệm vụ chi của quỹ để không chồng lấn với nguồn thu, nhiệm vụ chi của ngân sách.

Về quy định chấp thuận chủ trương đầu tư, giao chủ đầu tư không thông qua đấu thầu, Chủ tịch Quốc hội hoàn toàn ủng hộ nhưng đề nghị rà soát các mục tiêu, điều kiện để đảm bảo khách quan, công khai, minh bạch khi lựa chọn nhà đầu tư, tránh cơ chế xin-cho đồng thời cần có cơ chế thanh tra, giám sát đảm bảo hiệu quả, thực hiện chính sách phòng chống lãng phí, tiêu cực.

Về thủ tục đầu tư xây dựng nhà ở, Chủ tịch Quốc hội cơ bản tán thành việc cắt giảm thủ tục không cần thiết để rút ngắn thời gian triển khai dự án. Tuy nhiên, cần làm rõ giải pháp kiểm soát để đảm bảo chất lượng NOXH. Bổ sung quy định về cơ chế giám sát, đánh giá, kiểm định chất lượng công trình sau khi hoàn thành, tránh việc chất lượng NOXH không đáp ứng yêu cầu quy định.

Về hoàn trả tiền sử dụng đất, kinh phí bồi thường, hỗ trợ tái định cư hoặc khấu trừ nghĩa vụ tài chính cho chủ đầu tư NOXH… Chủ tịch Quốc hội yêu cầu làm rõ các trường hợp nhà nước hoàn trả tiền cho chủ đầu tư. "Đơn cử chủ đầu tư xây dựng NOXH cho thuê, không chuyển nhượng quyền sử dụng đất, vậy Nhà nước có cần hoàn trả tiền sử dụng đất trong trường hợp này hay không?", ông đặt vấn đề.

Bên cạnh đó, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu cần quy định rõ thời điểm thực hiện hoàn trả. Nếu hoàn trả khi chủ đầu tư chưa triển khai thực hiện dự án thì có rủi ro dự án đình trệ, không đạt yêu cầu mục tiêu đề ra, gây thất thoát nguồn lực Nhà nước.

Cùng với đó, lưu ý việc xử lý trách nhiệm vi phạm và cơ chế bồi hoàn cho Nhà nước. Đồng thời cơ quan soạn thảo cần rà soát quy định chuyển tiếp, không để tạo ra khoảng trống pháp lý hoặc quy định thiếu rõ ràng dẫn đến vướng mắc trong quá trình thực hiện.

Nhấn mạnh việc tháo gỡ khó khăn vướng mắc, triển khai xây dựng nhà ở xã hội là nhiệm vụ rất cấp bách, Chủ tịch Quốc hội cho rằng: "Việc gì khó mà chúng ta nỗ lực tập trung thì đều thành công".

Ông lấy ví dụ vừa qua Nghị quyết phát triển kinh tế tư nhân được thông qua rất nhanh chỉ sau 13 ngày kể từ kết luận của Bộ Chính trị.

Chủ tịch Quốc hội kỳ vọng, với các nghị quyết này, khả năng cao sẽ có rất nhiều đơn vị tư nhân tham gia làm NOXH.