Chớm hè, khi nắng vàng rải nhẹ, chúng tôi có mặt tại Đức Thọ, mảnh đất thiêng, nơi sinh ra Người Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng. Sông La như một dải lụa hiền hòa, xanh mát, nép mình dưới cầu Thọ Tường, lững lờ quyến luyến ôm ấp lấy nhiều làng mạc, thôn xóm. Núi Tùng Lĩnh choàng mây trắng càng tô thêm vẻ lãng tử, phiêu diêu.. Lần theo xóm làng trù phú trải dọc đôi bờ sông La, chúng tôi phần nào cảm nhận được sự "thay da đổi thịt" nhanh chóng trên vùng quê nổi tiếng địa linh, nhân kiệt này.

Đức Thọ là chốn hội tụ núi sông, là đất sơn thủy hữu tình và trầm tích văn hóa sản sinh ra những người con ưu tú của dân tộc. Nằm trên đồi Hội Sơn-Cồn Nổi, soi mình xuống bến Tam Soa là nơi an nghỉ của Tổng Bí thư Trần Phú. Tùng Lĩnh – La Giang cũng là mạch nguồn nuôi dưỡng bao thế hệ những con người hào kiệt như danh nhân Nguyễn Biểu thời Hậu Trần, lãnh tụ Cần Vương chống Pháp cuối thế kỷ 19 Phan Đình Phùng….

Tiếp nối truyền thống ấy, sau 10 năm phấn đấu, nỗ lực, Đức Thọ đã “cán đích” huyện nông thôn mới và long trọng tổ chức lễ công bố quyết định và đón bằng công nhận huyện đạt chuẩn nông thôn mới vào ngày 18/7/2020. Hiện nay, Đức Thọ đang hướng tới xây dựng huyện nông thôn mới nâng cao.Mười năm nhìn lại quả là một sự “lột xác”, một sự thay đổi đến diệu kỳ. Sải bước trên những con đường được xây dựng mới kiên cố, vững chãi, bạn có thể nhìn thấy hàng dãy đèn cao áp nối dài ở thị trấn hoặc nhiều vùng dân cư cùng những hàng rào xanh thẳng tắp trên khắp các thôn, xã. Quốc lộ 8A đã và đang được nâng cấp hoàn thiện, mở rộng với nhiều làn xe. Đường nối liền một dải từ thị xã Hồng Lĩnh đến huyện Hương Sơn sang đến đất bạn Lào anh em qua cửa khẩu quốc tế Cầu Treo. Dọc hai bên Quốc lộ 8A, phóng tầm mắt ra xa là trải rộng một màu xanh ngan ngát của những cánh đồng lúa xuân đương thì con gái, thoảng đưa trong gió hương lúa ngọt ngào như mời gọi du khách thập phương chiêm ngưỡng một miền quê thật sự “lột xác”, đổi thay sau 10 năm xây dựng nông thôn mới.

Theo số liệu chúng tôi được cung cấp, đến nay, Đức Thọ có 15/15 xã đạt chuẩn NTM, trong đó có 2 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, thị trấn Đức Thọ đạt chuẩn đô thị văn minh, toàn huyện đã cơ bản hoàn thành 9/9 tiêu chí huyện NTM, cụ thể: Trong xây dựng khu dân cư kiểu mẫu, huyện đã triển khai xây dựng trên 147/147 thôn, trong đó có 62 thôn đạt chuẩn, các thôn còn lại đạt trên 50%; toàn huyện có 1.388 vườn hộ đã và đang xây dựng vườn mẫu, có 607 vườn đạt chuẩn.

Cùng với NTM, bức tranh kinh tế- xã hội của huyện Đức Thọ có nhiều điểm nhấn. Đến nay, toàn huyện có 507 mô hình nông nghiệp doanh thu từ 300 triệu đồng/năm trở lên, trong đó có 74 mô hình lớn doanh thu trên 1 tỷ đồng/ năm, 104 mô hình doanh thu từ 500 đến 1 tỷ đồng…; 85 mô hình liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm chủ lực của huyện. Đối với việc sáp nhập xã, cấp ủy, chính quyền các cấp ở Đức Thọ đã có những cách làm sáng tạo, quyết liệt nhất là trong sắp xếp, tổ chức bộ máy, quá trình thực hiện đã tạo được sự đồng tình, đồng thuận cao trong toàn đảng bộ, nhân dân. Từ năm 2020, Đức Thọ chỉ còn lại 16 đơn vị hành chính cấp xã thay vì 28 đơn vị hành chính như trước đây.

Song song với sự phát triển về kinh tế, đời sống vật chất của người dân cũng được cải thiện, minh chứng điển hình là sự hiện đại hóa các làng nghề. Những khối óc tài hoa trong lao động đã tạo nên những làng nghề truyền thống gắn với đặc trưng thổ nhưỡng của từng miền quê tại địa phương này. Sau khi mời chúng tôi thưởng thức bát canh hến mát ngọt, đậm đà, anh Nguyễn Văn Giáp, cán bộ xã Trường Sơn cho biết: “khi tiết trời hửng nắng, những con hến sẽ nhả cát và ngoi lên trên bề mặt của đáy sông. Ngày trước, nghề cào hến rất vất vả vì phải làm thủ công nhưng ngày nay, các gia đình theo nghề cào hến đều đã sắm được thuyền chạy bằng máy, khiến cho công việc đỡ cực nhọc hơn”.

Hay vùng đất Đức Thanh cay nồng men rượu, trước kia phải nhóm củi khô, xách nước nấu rượu, ngày nay đã có thể đóng bếp lò, dùng máy bơm nước thay thế. Bên cạnh làng hến Trường Sơn, làng rượu Đức Thanh, Đức Thọ cũng rất nổi tiếng với làng dệt lụa chợ Hạ, làng đóng thuyền Trường Xuân hay làng mộc Thái Yên bốn mùa thơm mùi gỗ mới.Tất cả các làng nghề đều đã ứng dụng trang thiết bị máy móc hiện đại, giúp cho hiệu suất công việc của làng nghề được nâng lên, tăng thu nhập cho người dân huyện nhà.

Đức Thọ có được như ngày hôm nay chính là nhờ sự nỗ lực không ngừng nghỉ của cấp ủy, chính quyền và toàn thể nhân dân trên mảnh đất hiếu học, chịu thương chịu khó này. Có thể nói, đây là một mảnh đất lịch sử đầy tiềm năng, đã thấm đẫm từng vỉa tầng văn hóa của bao triều đại và đang được khơi dậy đúng mức để làm động lực thúc đẩy nhanh sự phát triển kinh tế- xã hội của một địa phương đang thật sự trở mình. Tạm biệt dòng La huyền thoại, chúng tôi lên đường trở về khi mặt trời đã ngả bóng, bên tai vẫn còn văng vẳng câu hát:

“Đức Thọ gạo trắng nước trong

Ai về Đức Thọ thong dong con người.”…

Trần Phong