Thay đổi bộ mục tiêu mới

Tầm quan trọng và vị thế của sự kiện thường niên này được nhấn mạnh bởi sự tham dự của tất cả bảy thành viên Ban Thường vụ Bộ Chính trị. Hội nghị vừa diễn ra năm ngoái, từ ngày 16 đến ngày 18 tháng 12, là một sự kiện được nhiều người mong đợi vì cộng đồng doanh nghiệp muốn tìm hiểu những chính sách mà hội nghị sẽ đưa ra để giúp đạt được sự phục hồi kinh tế mạnh mẽ vào năm 2021.

Tuy nhiên, thông cáo phát hành sau đó không đề cập đến mục tiêu tăng trưởng cho năm 2021, cũng như không đề cập đến các chính sách kinh tế vĩ mô có thể thúc đẩy tăng trưởng. Thay vào đó, trong số bảy nhiệm vụ ưu tiên được đặt ra cho năm 2021, bốn nhiệm vụ có liên quan rõ ràng đến việc tăng cường an ninh kinh tế của Trung Quốc.

Sự trái ngược với các nhiệm vụ ưu tiên được đặt ra trong Hội nghị Công tác Kinh tế Trung ương năm 2019 diễn ra từ ngày 10 đến 12 tháng 12 năm đó là đặc biệt đáng chú ý. Bản tin cho hội nghị đã xác định xóa đói giảm nghèo, bảo vệ môi trường, cải cách cơ cấu và các mục tiêu kinh tế thông thường khác là những nhiệm vụ ưu tiên cho năm 2020.

Đại dịch COVID vào năm 2020 đã làm đảo lộn các kế hoạch kinh tế cũ nhưng Bắc Kinh vẫn quyết định từ bỏ các mục tiêu mà nước này đặt ra một năm trước dù phần lớn vẫn chưa hoàn thành. Thay vào đó là những ưu tiên kinh tế với một bộ mục tiêu hoàn toàn khác. 

Câu trả lời cho sự thay đổi này có thể được nhìn thấy trong mối quan hệ Mỹ-Trung xấu đi nhanh chóng vào năm 2020. Khi chiến tranh thương mại và chiến tranh công nghệ giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới leo thang sau khi đại dịch bùng phát, các nhà lãnh đạo Trung Quốc kết luận rằng họ phải ưu tiên an ninh quốc gia trong kế hoạch kinh tế.

Đầu tháng 4 năm 2020, Chính phủ Trung Quốc bắt đầu soạn thảo kế hoạch 5 năm lần thứ 14 và xây dựng chiến lược kinh tế dài hạn. Ông Tập đích thân đứng đầu ban soạn thảo, trong đó có Thủ tướng Lý Khắc Cường và hai thành viên khác của Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị.

Kế hoạch này đã được Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc thông qua vào cuối tháng 10 và được công bố rộng rãi vào đầu tháng 11 năm 2020. Chiến lược kinh tế mới của Trung Quốc trong 15 năm tới cho thấy quyết tâm của các nhà lãnh đạo Trung Quốc trong việc đảm bảo an ninh quốc gia và kinh tế trong bối cảnh môi trường bên ngoài ngày càng bất định và thù địch.

Vì năm 2021 là năm đầu tiên trong kế hoạch 5 năm lần thứ 14 của ĐCSTQ, các nhiệm vụ ưu tiên trong năm do Hội nghị Công tác Kinh tế Trung ương năm ngoái đặt ra tự nhiên phản ánh hai mũi nhọn của chiến lược kinh tế mới của Trung Quốc: tự cung tự cấp về công nghệ và tăng trưởng chủ yếu dựa vào nội địa tiêu dùng.

Do đó, nhiệm vụ ưu tiên số một và hai của Trung Quốc cho năm 2021 lần lượt là 'tăng cường năng lực khoa học và công nghệ của quốc gia' và 'tăng cường khả năng của Trung Quốc trong việc duy trì sự tự lực và kiểm soát của chuỗi sản xuất và cung ứng'.

Sau khi chính phủ Mỹ cắt nguồn cung cấp các công nghệ quan trọng như chip máy tính cao cấp và phần mềm cho một số lượng lớn các công ty Trung Quốc vào năm 2020, Bắc Kinh nhận ra rằng họ phải huy động nguồn lực của cả một quốc gia để đảm bảo rằng Mỹ sẽ không được phép chèn ép trong tương lai.

Trong năm mới, Trung Quốc sẽ khởi động một chương trình đầy tham vọng và được tài trợ hào phóng để tăng cường nghiên cứu, phát triển và tập trung xây dựng năng lực trong nước ở các lĩnh vực hiện do các công ty Mỹ thống trị.

Nhiệm vụ số năm, an ninh lương thực, cũng phản ánh mối quan ngại của các nhà lãnh đạo Trung Quốc về việc quá coi trọng hạt giống năng suất cao do các nhà cung cấp nước ngoài sản xuất. Ba công ty của Mỹ là Monsanto, DuPont và Dow Chemicals nằm trong số năm công ty hạt giống hàng đầu thế giới trong khi Trung Quốc chỉ có một.

Tham vọng nâng cao năng lực nội địa, ít phụ thuộc bên ngoài

Sự chuyển dịch sang nhu cầu trong nước với tư cách là nguồn tăng trưởng chính được coi là ưu tiên số ba cho năm 2021. Các nhà lãnh đạo Trung Quốc hy vọng đạt được điều này bằng các biện pháp thúc đẩy việc làm, cải thiện mạng lưới an sinh xã hội, mở rộng nhóm thu nhập trung bình và tăng tiêu dùng trong các khu vực hành chính địa phương và các thị trấn.

Trong phát biểu hồi đầu tháng 4/2020 về kế hoạch 5 năm lần thứ 14, ông Tập cho rằng sự thay đổi này là cần thiết bởi chủ nghĩa bảo hộ và sẽ khả thi nhờ thị trường nội địa rộng lớn của Trung Quốc.

Các nhà đầu tư vào những gã khổng lồ công nghệ có lợi nhuận của Trung Quốc như Alibaba Group Holding và Tencent Holdings nên chú ý đến nhiệm vụ ưu tiên số sáu. Chính phủ Trung Quốc đã cam kết tăng cường các biện pháp chống độc quyền và ngăn chặn 'việc mở rộng tư bản mà không có trật tự'. Vì rất ít khả năng chính phủ Trung Quốc sẽ chia tay các công ty độc quyền hoặc độc quyền thuộc sở hữu nhà nước như Dầu khí Hóa chất Trung Quốc (Sinopec), Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Trung Quốc, China Mobile và các công ty khác.

Bắc Kinh đã khởi động 'cuộc điều tra chống độc quyền' đối với Alibaba, tập đoàn thương mại điện tử khổng lồ ngay sau hội nghị. Công ty con Ant Group trong lĩnh vực fintech của Alibaba có thể bị chia tách và chịu sự kiểm soát chặt chẽ hơn của nhà nước. Các công ty tư nhân lớn khác trong lĩnh vực thương mại điện tử có thể phải đối mặt với các hành động quản lý tương tự trong năm mới.

Trong tất cả các khả năng, Trung Quốc sẽ đạt được tiến bộ khiêm tốn trong việc củng cố an ninh quốc gia và kinh tế của mình trong năm mới. Nhưng điều đó có thể không khiến ông Tập bận tâm. Điều thực sự quan trọng đối với ông là phần còn lại của thế giới, đặc biệt là Hoa Kỳ, nhận được thông điệp rằng Trung Quốc đã sẵn sàng để chống lại cuộc tấn công kinh tế của Mỹ.