Vẫn là những cam kết cũ

Sau khi Báo Nhà báo và Công luận phát hiện và phản ánh tình trạng nhiều loại hàng có dấu hiệu làm giả, làm nhái thương hiệu, mẫu mã, logo của các hãng lớn đang được bán trên sàn thương mại điện tử (TMĐT) Lazada, PV đã có thông tin tới đại diện của đơn vị này để tìm hiểu và làm rõ lý do để tình trạng này xảy ra và chưa được xử lý.

Đáp lại những thắc mắc trên, phía Lazada cho rằng công ty luôn tôn trọng và nỗ lực tuân thủ quy định pháp luật địa phương nơi mình hoạt động.

“Lazada xây dựng và áp dụng quy chế và chính sách hoạt động phù hợp với các quy định pháp luật hiện hành và yêu cầu tất cả nhà bán hàng trên Lazada cũng phải cam kết tuân thủ các quy chế, chính sách này cũng như phải tuyệt đối tuân thủ pháp luật khi tham gia cung cấp hàng hóa, dịch vụ trên sàn TMĐT Lazada.

Khi thực hiện đăng tin bán hàng hóa, nhà bán hàng cần phải nộp các giấy tờ chứng minh nguồn gốc sản phẩm và đảm bảo chất lượng sản phẩm theo yêu cầu cụ thể của từng ngành hàng phù hợp với quy định pháp luật áp dụng”, đại diện Lazada cho biết.

Ngoài ra, Lazada cũng chia sẻ, công ty cũng thường xuyên cập nhật công nghệ và sử dụng đội ngũ nhân viên kiểm duyệt để thực hiện việc rà soát, gỡ bỏ các sản phẩm vi phạm khi phát hiện hoặc khi nhận được phản ánh, khiếu nại từ các bên thứ ba. 

Đối với các nhà bán hàng vi phạm, Lazada có hình thức xử lý tùy theo hành vi vi phạm từ tắt sản phẩm, cảnh cáo, tạm đình chỉ hoạt động cho đến khóa gian hàng vĩnh viễn phù hợp với quy chế hoạt động và các chính sách áp dụng đối với nhà bán hàng. Đồng thời, Lazada cũng phối hợp chặt chẽ với các thương hiệu, đối tác và các cơ quan nhà nước có thẩm quyền để xác định và loại trừ các trường hợp vi phạm pháp luật.

“Chúng tôi cũng có các biện pháp thông tin đến người mua hàng, khuyến khích họ lưu ý kỹ trước khi đặt mua sản phẩm trên các sàn TMĐT. Cụ thể, người mua hàng nên xem xét kỹ nguồn gốc, xuất xứ của nhà bán hàng và sản phẩm; xem xét giá cả sản phẩm, nhận xét/đánh giá từ những người mua hàng trước; liên hệ trực tiếp với nhà bán hàng thông qua công cụ chatbox trên ứng dụng để trực tiếp hỏi đáp và được nhà bán hàng tư vấn cụ thể về sản phẩm. Chúng tôi cũng khuyến khích người mua hàng theo dõi tình trạng đơn hàng trên ứng dụng, email và SMS. Có thể tiến hành yêu cầu trả hàng cho nhà bán hàng nếu không hài lòng…”, đại diện Lazada chia sẻ

Trước câu trả lời trên, dường như có thể thấy Lazada đang thực hiện chặt chẽ các quy định để đảm bảo pháp luật. Tuy nhiên thực tế, cam kết là vậy, nhưng qua những nội dung mà PV đã thực hiện cho thấy, vẫn còn nhiều vấn đề của sàn TMĐT này chưa được xử lý như: Để các gian hàng bán sản phẩm nhái logo, nhái thương hiệu nổi tiếng vẫn còn hoạt động công khai; Để thương nhân bán các sản phẩm thực phẩm chức năng không dán tem phụ; Còn nhiều gian hàng bán sản phẩm vi phạm pháp luật như máy phá sóng…

Sau khi nhận được phản ánh từ báo chí, mặc dù Lazada cũng có một số động thái như gỡ bỏ các gian hàng bán máy phá sóng. Nhưng qua tìm hiểu, vẫn còn các loại thiết bị này đang được bán nhưng lại sử dụng một cái tên khác để kinh doanh.

Điều đó dường như cho thấy, phía Lazada vẫn đang thực hiện khâu quản lý với trách nhiệm là một "chủ sàn" vô cùng hời hợt, không chủ động kiểm soát các mặt hàng vi phạm đang bán trên sàn TMĐT của mình.

Nên có chế tài xử phạt khi đã ký cam kết

Như đã thông tin trước đó, vào năm ngày 18/4/2019, tại Hội thảo tập huấn Bảo vệ tiêu dùng trong thương mại điện tử do Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số phối hợp với Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (Bộ Công Thương) tổ chức, 5 sàn TMĐT lớn của Việt Nam khi đó đã tham gia ký cam kết "Nói không với hàng giả trong TMĐT".

Cam kết này nhằm thể hiện rõ trách nhiệm và quyết tâm mạnh mẽ trong việc chung tay đẩy lùi nạn hàng giả, cam kết bán hàng hóa bảo đảm chất lượng, nguồn gốc; không tiếp tay cho các đối tượng lợi dụng TMĐT để kinh doanh hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, hướng tới phát triển TMĐT bền vững.

Và mới đây nhất vào ngày 29/3/2023, Thủ tướng Chính phủ cũng ban hành Quyết định 319/QĐ-TTg phê duyệt Đề án về chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng trong TMĐT đến năm 2025. Trong đề án cũng đặt ra mục tiêu, 100% các sàn giao dịch TMĐT lớn ký cam kết không kinh doanh hàng giả…

Với việc có nhiều động thái mạnh tay với hàng giả, hàng nhái, lẽ ra vấn đề này phải được xử lý dứt điểm, đặc biệt là với các sàn TMĐT nắm quyền chủ động kiểm tra, giám sát các mặt hàng đang được bày bán. Tuy nhiên, vấn nạn này lại tồn tại trong suốt một thời gian dài và gây ảnh hưởng tới người tiêu dùng, cũng như các thương hiệu bị làm giả, làm nhái.

Phải chăng các chế tài pháp luật hiện tại vẫn đủ chặt chẽ để các sàn TMĐT như Lazada bị đưa vào thế bắt buộc phải xử lý các gian hàng bán sản phẩm sai phạm, vi phạm pháp luật?

Trước đó khi nói về vấn nạn hàng giả, hàng nhái trên các sàn TMĐT, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh – chuyên gia kinh tế cho rằng, hoạt động của các sàn TMĐT tại Việt Nam có nhiều vấn đề mới, do đó còn khó khăn trong quá trình thực hiện quản lý. Thêm vào đó, việc công khai những người bán hàng trên sàn TMĐT cũng chưa được cập nhật cho nên việc theo dõi, quản lý cũng gặp khó khăn.

Cũng vì lý do trên, nhiều người mua dễ mua phải hàng giả, hàng không đúng phẩm cấp, chất lượng. Khiến cho việc bảo vệ người tiêu dùng trong thời gian qua chưa đạt được hiệu quả như mong muốn.

“Các vấn nạn hàng giả, hàng nhái trên các sàn TMĐT có thể xuất phát từ nhiều khâu. Từ khâu đăng ký, cho đến quảng cáo về sản phẩm, về công dụng của sản phẩm không đúng… Dẫn đến việc hàng giả, hàng nhái phát triển. Vì vậy việc Chính phủ đưa ra Đề án chống hàng giả hàng nhái để nâng cao công tác bảo vệ người tiêu dùng trong TMĐT là việc làm cực kỳ cần thiết”, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh nhấn mạnh.

Về việc ký cam kết không hàng giả, hàng nhái của các sàn TMĐT, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh phân tích, những cam kết mà không được cụ thể hoá, không kiểm tra giám sát một cách nghiêm minh, không có chế tài xử phạt thì không thể thực hiện hiệu quả được. Vì vậy, việc ký cam kết là đầu tiên trong Đề án chống hàng giả, hàng nhái, nhưng tiếp đó phải có những quy định hết sức cụ thể, tỉ mỉ, đó là dùng biện pháp gì, thực hiện như thế nào để kiểm tra, giám sát?

“Nếu kiểm tra giám sát mà phát hiện vi phạm thì xử lý thế nào? Mức độ xử phạt lần thứ nhất, thứ hai… Nếu có những quy định cụ thể sẽ có cơ sở pháp lý để xử lý”, ông Thịnh nêu rõ.