Động thái bất thường diễn ra chỉ vài ngày sau khi Nam Phi tạm dừng việc triển khai vắc-xin do AstraZeneca và Đại học Oxford phát triển sau một thử nghiệm lâm sàng nhỏ cho thấy loại thuốc này không có hiệu quả với biến thể 501Y.V2 đang lây lan tại nước này.

Một triệu liều vắc-xin AstraZeneca, do Viện Huyết thanh của Ấn Độ sản xuất, đã được đưa vào nước này vào tuần trước, và 500.000 liều khác sẽ được đưa đến trong những tuần tới, đủ để tiêm 2 liều cho 750.000 người.

Nam Phi cũng mong đợi nhận được thêm vắc xin của AstraZeneca thông qua chương trình phân phối vắc xin toàn cầu COVAX do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Liên minh châu Phi (AU) đồng dẫn đầu.

Bộ trưởng Y tế Zweli Mkhize nói trong một cuộc họp báo rằng đất nước sẽ bắt đầu tiêm vắc xin cho nhân viên y tế bằng vắc xin của Johnson & Johnson dưới hình thức “nghiên cứu triển khai” với các nhà nghiên cứu vào tuần tới.

Ông cho biết sẽ chờ lời khuyên từ các nhà khoa học trước khi tiến hành việc bán hoặc trao đổi số lượng vắc xin của AstraZeneca.

“Tại sao không bán AstraZeneca cho các quốc gia khác, đó là một lựa chọn, ... chúng tôi sẽ cân nhắc. Trước tiên, các nhà khoa học của chúng tôi sẽ cho chúng tôi biết chúng tôi nên làm gì với chúng, chúng tôi cũng có thể sử dụng chúng trong khoảng thời gian này trước khi hết hạn", ông Mkhize nói.

“Nếu không, chúng tôi có thể trao đổi số vắc xin này với bất kỳ ai khác không, vì chúng tôi đã thảo luận vấn đề này với COVAX và AVATT", ông nói thêm.

Không rõ việc mua bán hoặc trao đổi tiếp theo sẽ hoạt động như thế nào khi giá vắc xin trên thế giới đang thay đổi hoặc liệu nhà sản xuất thuốc của Anh có đồng ý với một động thái như vậy hay không. Phía Viện Huyết thanh Ấn Độ và AstraZeneca từ chối đưa ra bình luận.

Tuy nhiên, trong một cuộc họp báo với các nhà lập pháp vào cuối ngày, ông Mkhize cho biết chính phủ muốn xem liệu họ có thể hoán đổi vắc xin của AstraZeneca mà họ đã đặt hàng sang một loại vắc xin khác có sẵn trong chương trình COVAX do WHO và liên minh vắc xin quốc tế Gavi điều hành hay không. Cả phía WHO và Gavi đã không trả lời yêu cầu bình luận.

Ông Mkhize cho biết ông sẽ thảo luận về đề xuất hoán đổi 500.000 liều vắc xin chưa được phân phối với COVAX sang loại vắc xin khác.

Các nước phương Tây trước đó đã lên tiếng phản đối động thái này của chính phủ Nam Phi, đồng thời đưa ra nhận xét rằng vắc xin của AstraZeneca hiệu quả trước các biến thể của Covid-19. 

Vắc xin của AstraZeneca được sản xuất theo phương pháp vector virus với chi phí rẻ và dễ bảo quản hơn nhiều so với vắc xin của Pfizer và Moderna.