Trong hai nghiên cứu mới được công bố hôm 14/5 trên tạp chí Nature, mùa hè 2023 được xác nhận là thời điểm nóng nhất trong một khoảng thời gian dài. Phát hiện này được thực hiện bằng cách xem xét các hồ sơ khí tượng có niên đại từ giữa những năm 1800 và các dữ liệu nhiệt độ khác.

Trước đó, các nhà khoa học tuyên bố khoảng thời gian từ tháng 6 đến tháng 8 năm 2023 là khoảng thời gian nóng nhất kể từ khi bắt đầu ghi lại dữ liệu từ những năm 1940.

Đồng tác giả nghiên cứu Jan Esper, một nhà khoa học khí hậu tại Đại học Johannes Gutenberg ở Đức, cho biết: "Khi nhìn vào lịch sử lâu dài, có thể thấy sự nóng lên toàn cầu gần đây nghiêm trọng đến mức nào". Nghiên cứu được thực hiện trong khi nhiệt độ toàn cầu và lượng khí thải làm nhà kính đều đang liên tục gia tăng.

Theo nghiên cứu, nhiệt độ mùa hè năm ngoái trên các vùng nằm trong khoảng từ 30 - 90 độ vĩ Bắc cao hơn 2,07 độ C so với mức trung bình thời tiền công nghiệp. Dựa trên dữ liệu vòng đời trong thân cây, những tháng hè 2023 trung bình nóng hơn 2,2 độ C so với nhiệt độ trung bình ước tính trong những năm từ 1 - 1890. 

Phát hiện này không hoàn toàn gây ngạc nhiên. Hồi tháng 1, các nhà khoa học thuộc Cơ quan Biến đổi Khí hậu Copernicus của Liên minh châu Âu (EU) cho biết năm 2023 "rất có thể" là năm nóng nhất trong khoảng 100.000 năm.

Tuy nhiên, ông Esper nói rằng việc chứng minh kỷ lục dài như vậy là rất khó. Không thể thiết lập một bảng so sánh nhiệt độ giữa các năm trong khoảng thời gian dài như vậy bằng các phương pháp khoa học hiện tại, bao gồm cả dữ liệu nhiệt độ thu được từ các nguồn như trầm tích biển hoặc mỏ than bùn.

"Chúng ta không có nhiều dữ liệu như vậy. Đó là một phát ngôn quá đà", ông Esper nói và cho biết thêm rằng sức nóng gay gắt của mùa hè năm ngoái đã được khuếch đại bởi El Nino, thường làm tăng nhiệt độ toàn cầu, dẫn đến "các đợt nắng nóng kéo dài và nghiêm trọng cũng như thời gian hạn hán kéo dài".

Theo nghiên cứu thứ hai được công bố hôm 14/5 trên tạp chí PLOS Medicine, các đợt nắng nóng đã gây tổn hại đến sức khỏe con người, với hơn 150.000 ca tử vong mỗi năm ở 43 quốc gia có liên quan đến sóng nhiệt từ năm 1990 - 2019. Con số này chiếm khoảng 1% số ca tử vong toàn cầu. Hơn một nửa số ca tử vong liên quan đến sóng nhiệt xảy ra ở châu Á.

Khi dữ liệu được điều chỉnh theo quy mô dân số, châu Âu có tỷ lệ tử vong bình quân đầu người cao nhất với trung bình 655 ca tử vong liên quan đến nhiệt mỗi năm trên 10 triệu dân.

Hy Lạp, Malta và Ý là những quốc gia có số ca tử vong vượt mức cao nhất. Nhiệt độ cực cao có thể gây ra các vấn đề về tim, khó thở hoặc gây đột quỵ do nhiệt.

Hoài Phương (theo Reuters)