Điều kiện ràng buộc có lợi cho IOC

Đây là vấn đề mà các chuyên gia đang tranh luận về một kịch bản như vậy và hợp đồng của Nhật Bản ký với IOC đang được dự luận “xới tung” để tìm giải pháp, trong bối cảnh phần đông người dân (80% người được thăm dò ý kiến) và các nhà khoa học kêu gọi hủy sự kiện thể thao tầm vóc thế giới này.

Căn cứ vào hợp đồng được ký giữa IOC, Chính quyền Thủ đô Tokyo và Ủy ban Olympic Nhật Bản (JOC) cho thấy, đây là một thỏa thuận không cân bằng, khiến thành phố đăng cai gặp bất lợi rõ rệt. Theo đó, đầu tiên chỉ IOC mới có thẩm quyền hủy bỏ các môn thi đấu - kể cả trong trường hợp "sự an toàn của những người tham gia trò chơi sẽ bị đe dọa hoặc nguy hiểm nghiêm trọng".

Tokyo, JOC và Ủy ban tổ chức Tokyo không thể yêu cầu bất kỳ "bồi thường, thiệt hại hoặc bồi thường khác" cho việc hủy bỏ sự kiện, hợp đồng cho biết. Và nếu IOC ngừng các trận đấu theo yêu cầu của Nhật Bản, thì IOC có nghĩa vụ tài chính đối với các bên như các đài truyền hình và đối tác khác.

Hôm thứ Sáu (28/5), Nhật Bản một lần nữa mở rộng tình trạng khẩn cấp vì virus Corona đối với Tokyo, chỉ chưa đầy hai tháng trước Thế vận hội mùa hè. Cho đến nay, Nhật Bản mới chỉ tiêm chủng đầy đủ cho 2,4% dân số, nhưng nếu mọi thứ vẫn ổn, Tokyo không thể từ bỏ việc tổ chức các môn thi đấu trừ khi họ sẵn sàng gánh chịu thiệt hại hàng trăm triệu USD.

Rõ ràng, Nhật Bản đang ở trong hoàn cảnh trớ trêu.

Nếu tiếp tục tổ chức trong bối cảnh đại dịch hiện tại, chính phủ Nhật Bản sẽ phải đối mặt với làn sóng chỉ trích của người dân và những nhà khoa học, thậm chí đối mặt với nhiều cáo buộc nghiêm trọng hơn nếu trong thời gian diễn ra Olympic, các ca nhiễm bùng phát trong số những người tham dự, mà theo cảnh báo một chủng có thể gọi là “virus Olympic” có thể ra ra đời. Nhưng nếu dừng lại, Nhật Bản sẽ phải bồi thường thiệt hại số tiền không nhỏ.

"Có khả năng IOC sẽ yêu cầu phía Nhật Bản bồi thường thiệt hại", Giáo sư Khoa học thể thao Taisuke Matsumoto của Đại học Waseda, một luật sư chuyên về các hợp đồng sự kiện thể thao quốc tế, cho biết.

Vấn đề nằm ở chỗ liệu Nhật Bản có chấp nhận trách nhiệm khi mà họ không phải là bên gây nên sự cố ngoài ý muốn hiện tại? Và liệu có một cuộc chiến pháp lý hay một kịch bản hai bên cùng chia nhau thiệt hại trong trường hợp Olympic Tokyo bị hủy bỏ?

Cái khó của IOC và tiền lệ xấu

IOC cũng đang ở trong tình thế khó khăn. Tổ chức này phân phối khoảng 90% doanh thu của mình cho các liên đoàn thể thao quốc tế, các ủy ban Olympic quốc gia và các nơi khác. Các liên đoàn của nhiều môn thể thao ít chính thống phụ thuộc rất lớn vào thu nhập này. Trong những phát ngôn gần đây, một số quan chức của IOC bày tỏ ý định sẽ kiên quyết tổ chức Thế Vận hội dù phải diễn ra trong bối cảnh thắt chặt các hạn chế vì COVID-19.

Có điều, một số liên đoàn hiện đang gặp khó khăn về kinh phí sau khi các trận đấu ở Tokyo bị hoãn vào năm ngoái. Chủ tịch IOC Thomas Bach và các nhà lãnh đạo khác có thể sẽ phải đối mặt với sự phản đối mạnh mẽ từ bên trong tổ chức và từ các liên đoàn thể thao quốc tế trừ khi họ giải quyết các thiệt hại.

Cú tác động tài chính lớn nhất và duy nhất sẽ bắt nguồn từ bản quyền phát sóng, chiếm 73% trong số 5,7 tỷ USD doanh thu mà IOC kiếm được cho Olympic 2013-16. Năm 2014, Ủy ban đã ký một thỏa thuận trị giá 7,65 tỷ USD trao quyền phát sóng các môn thi đấu của Hoa Kỳ cho NBCUniversal từ năm 2021 đến năm 2032.

“IOC và NBC có hợp đồng bảo hiểm, nhưng không có khả năng nó sẽ bao gồm tất cả các thiệt hại tài chính từ việc hủy bỏ hợp đồng”, giáo sư Matsumoto cho biết và nói rằng Nhật Bản cuối cùng có thể phải chịu trách nhiệm hàng trăm triệu USD.

Yasuaki Muto, giáo sư và chuyên gia kinh doanh thể thao tại Đại học Waseda cho biết: “Chúng ta đang sống trong thời kỳ đại dịch có thể xảy ra cứ sau 10 hoặc 20 năm”. Muto cảnh báo rằng, “Mọi quốc gia đang cân nhắc đăng cai một kỳ Thế vận hội trong tương lai đều phải đối mặt với những rủi ro như nhau. Cách IOC xử lý tình huống có thể ảnh hưởng đến việc tìm kiếm các nước chủ nhà trong tương lai”.

Một phần của vấn đề là cấu trúc rất bất thường của các hợp đồng với thành phố đăng cai Olympic, mà giáo sư Matsumoto gọi là "ngoại lệ trong số các ngoại lệ".

"Thông thường, các hợp sẽ bao gồm một tuyên bố từ chối trách nhiệm cho cả hai bên nếu sự kiện bị hủy bỏ do những trường hợp không lường trước được và không thể kiểm soát", ông nói. "Hầu hết các cuộc thi thể thao quốc tế mà tôi từng tham gia đều diễn ra theo cách đó".

Hợp đồng thành phố chủ nhà Tokyo chỉ được công khai vào năm 2017, sau khi IOC và phía Nhật Bản cập nhật thỏa thuận không tiết lộ thông tin. Matsumoto nói: “Các điều khoản một bên của hợp đồng có thể chưa bao giờ trở thành vấn đề trước đây, vì IOC có rất nhiều quyền thương lượng hơn khi quyết định chủ nhà”.

Theo một nguồn tin liên quan đến việc tổ chức sự kiện bóng bầu dục, World Cup 2019 ở Nhật Bản cũng tương tự như Thế vận hội ở chỗ Nhật Bản sẽ phải chịu trách nhiệm về những thiệt hại nếu họ muốn hủy bỏ. Sự kiện càng lớn, cơ quan giám sát của nó càng có xu hướng đòi trách nhiệm lớn hơn.

Bất kể tác động tài chính ra sao, số phận của các môn thi đấu ở Tokyo cuối cùng phải phụ thuộc vào việc liệu chúng có thể được tổ chức an toàn trong một trận đại dịch hay không. Với mối quan tâm ngày càng tăng của công chúng ở Nhật Bản, các nhà tổ chức sẽ cần phải lập và truyền đạt các kế hoạch chi tiết để nỗi lo lắng không trở nên nghiêm trọng.