Mỗi bước đi trong cuộc đời nghệ thuật của ông đều gắn liền với từng nấc thang phát triển của nền nghệ thuật thứ 7 tại Việt Nam.

Nhân dịp kỷ niệm 47 năm ngày chiến thắng “Điện Biên Phủ trên không” (12/1972 – 12/2019), Bộ phim “Phạm Việt Tùng - Nghệ sĩ - Chiến sĩ” đã được chính thức lên sóng. Phim do đạo diễn trẻ Chu Thùy Trang, học trò trẻ tuổi của NSƯT Phạm Việt Tùng thực hiện, phối hợp cùng kênh Truyền hình VOV Vietnam Journey và Bảo tàng Báo chí Việt Nam. Không chỉ khắc họa chân dung người thầy kính yêu, cô còn liên hệ đến cả những giai đoạn hào hùng nhưng cũng đầy gian khó của điện ảnh Việt Nam.

NSƯT Phạm Việt Tùng là một đạo diễn lão thành của cả hai lĩnh vực là Điện ảnh và Truyền hình nước ta. Ông sinh năm 1939 tại làng quê Khương Thượng, xã Tam Khương, nay thuộc khu vực Ngã tư Sở, quận Thanh Xuân, Hà Nội. Ông sinh trưởng trong một gia đình nề nếp Nho phong với người cha hành nghề Đông Y gia truyền, người mẹ tảo tần đồng áng sớm hôm để nuôi đàn con khôn lớn.

Phạm Việt Tùng bắt đầu bước chân vào lĩnh vực Điện ảnh với vị trí công nhân ánh sáng. Ông từng cầm đèn chiếu sáng cho nhiều thước phim tư liệu về Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ngoài ra, đạo diễn Việt Tùng còn làm ánh sáng cho một số bộ phim điện ảnh kinh điển như Chị Tư Hậu, Vợ chồng A Phủ... Ông đã tích cực phấn đấu, học tập để trở thành một quay phim chuyên nghiệp. Phạm Việt Tùng cũng đã có cơ duyên theo học nhiều bậc thầy, đàn anh tiên phong của nền điện ảnh Việt Nam như: NSƯT Khương Mễ (người tiên phong xây dựng điện ảnh kháng chiến Nam Bộ, được bạn bè quốc tế ca ngợi là “Lumière of Vietnam”), NSND Khánh Dư, NSƯT Mai Lộc,... Họ đã dìu dắt những bước đi đầu tiên để Phạm Việt Tùng trở thành một quay phim chững chạc, một đạo diễn tài ba.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, những  quay phim được coi là người chép sử bằng hình. Trong trận chiến 12 ngày đêm, đạo diễn Phạm Việt Tùng đã ghi lại được khoảnh khắc máy bay B52 rơi xuống tại hồ Hữu Tiệp với cột Truyền hình 58 Quán sứ làm tiền cảnh. Đó là một trong những chứng tích khẳng định sự thất bại của Đế quốc Mỹ trên bầu trời Hà Nội. Đạo diễn Việt Tùng cũng là phóng viên quay phim chiến trường, đồng hành cùng đoàn quân Nam tiến giải phóng Miền Nam. Ông cũng là một trong những phóng viên có mặt tại Dinh Độc Lập vào trưa ngày 30/4/1975. Hình ảnh xích xe tăng nghiến lên lá cờ vàng ba sọc của Ngụy quyền, những khoảnh khắc đầy xúc động của quân dân Sài Gòn – Gia Định ngày đất nước thống nhất mà chúng ta được xem là nhờ công sức lớn lao của quay phim Phạm Việt Tùng.

NSƯT Phạm Việt Tùng còn là một trong những quay phim thế hệ đầu của ban Vô tuyến Truyền hình, Đài Tiếng nói Việt Nam (nay là Đài Truyền hình Việt Nam). Ông đã tham gia đóng góp xây dựng nền Truyền hình Việt Nam từ giai đoạn còn non trẻ. Ông đã tận mắt chứng kiến từng bước phát triển, hiện đại hóa của lĩnh vực này tại nước ta

Tuy nhiên, sự nghiệp nghệ thuật của Đạo diễn, NSƯT Phạm Việt Tùng có lẽ chỉ thực sự nở rộ khi ông nghỉ hưu vào những năm 80. Ông đã thực hiện những bộ phim tài liệu nhằm tôn vinh tinh thần yêu nước, chống ngoại xâm của quân dân ta và đấu tranh cho những sự thật lịch sử . “Người lính xe tăng 390 ngày ấy”, “Ai là người thảo bản đầu hàng cho Dương Văn Minh” có thể coi là những tác phẩm gây tiếng vang nhất của Đạo diễn Phạm Việt Tùng, đóng vai trò quan trọng cho việc viết lại lịch sử ngày 30/4/1975 theo đúng những gì đã diễn ra.

Trong cuộc đời hoạt động báo chí và nghệ thuật, dù ở cương vị nào, Đạo diễn - NSƯT Phạm Việt Tùng luôn kiên định với lý tưởng cách mạng của bản thân, hoàn thành xuất sắc mọi trách nhiệm được giao, đạt được nhiều thành tựu vang dội. Ông xứng đáng là một con người Nghệ sĩ - Chiến sĩ đúng nghĩa. Mặc dù vậy, ông vẫn luôn giữ nếp sống giản dị, là người chồng, người cha mẫu mực, sống chan hòa với bạn bè, anh em đồng nghiệp.

Dù đã ngoài 80, đam mê nghệ thuật thứ 7 trong con người Đạo diễn Phạm Việt Tùng vẫn không hề chấm dứt. Ông vẫn cho ra đời nhiều tác phẩm phim tài liệu đầy chất lượng như “Ngọn lửa lòng dân”(ra mắt năm 2018), “Ba đứa chúng mình” (ra mắt năm 2019) . NSƯT Việt Tùng rất trân quý sức trẻ, luôn tận tâm dìu dắt các học trò trẻ tuổi mà yêu nghề điện ảnh Tài liệu để họ có kỹ năng nghề nghiệp vững chắc và đi đến thành công. Đó cũng là tinh thần chung của những con người cách mạng.

Bằng những cuộc trò chuyện chân tình, những thước phim tư liệu chân thực cùng sự kết nối khéo léo của đạo diễn Thùy Trang, bộ phim “Phạm Việt Tùng - Nghệ sĩ - Chiến sĩ” đã khắc họa rõ nét chân dung một người nghệ sĩ bậc thầy, đưa đến cho khán giả những cảm xúc bồi hồi về một thời hoa lửa. Từng bước đi trong sự nghiệp nghệ thuật của ông cũng gắn liền với những thăng trầm, những nấc thang của sự phát triển Điện ảnh và Truyền hình Viêt Nam nói chung.

Minh Công