Hiệp định các lực lượng thăm viếng (VFA) đưa ra các quy định về việc luân chuyển hàng nghìn binh sĩ Hoa Kỳ vào và ra khỏi Philippines để tham gia các cuộc tập trận. VFA đã trở nên quan trọng hơn khi Hoa Kỳ và các đồng minh cạnh tranh với một Trung Quốc ngày càng quyết đoán.

Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana cho biết ông không chắc tại sao Tổng thống Duterte lại tự đảo ngược quyết định nhưng hiệp ước đã được đưa ra sau khi gặp Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin tại Manila hôm thứ Năm (29/7).

Ông Harry Roque, người phát ngôn của ông Duterte, sau đó cho biết quyết định của Tổng thống là "dựa trên việc duy trì lợi ích cốt lõi chiến lược của Philippines".

Quyết định của Tổng thống Duterte sẽ không thay đổi nhiều vì hiệp ước chưa bị chấm dứt nhưng nó mang lại sự ổn định cho cả hai nước.

"Điều này mang lại sự chắc chắn cho chúng tôi trong tương lai, chúng tôi có thể lập kế hoạch tầm xa và thực hiện các loại tập trận khác nhau", ông Austin nói trong cuộc họp báo với người đồng cấp Philippines.

Philippines là đồng minh hiệp ước của Hoa Kỳ và của một số hiệp định quân sự phụ thuộc vào VFA.

Ông Duterte đã từng tuyên bố sẽ chấm dứt hiệp ước sau khi Hoa Kỳ từ chối cấp thị thực cho một thượng nghị sĩ Philippines, một đồng minh của ông. Nhưng ông đã nhiều lần lùi ngày chấm dứt, lần gần đây nhất là vào tháng trước và gia hạn đến cuối năm.

Đối với Hoa Kỳ, việc có khả năng luân chuyển binh lính là điều quan trọng không chỉ đối với việc phòng thủ của Philippines, mà còn về mặt chiến lược khi chống lại hành vi quyết đoán của Trung Quốc trong khu vực.

Ông Greg Poling, thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, cho biết: "Quyết định của ông Duterte mở ra khả năng đáng kể để củng cố liên minh vốn đã bị đóng băng".

 Philippines và Trung Quốc đã có những căng thẳng về các vùng biển tranh chấp ở Biển Đông thời gian gần đây.

Trong tháng này, Hoa Kỳ đã lặp lại cảnh báo với Trung Quốc rằng một cuộc tấn công vào các lực lượng Philippines ở Biển Đông sẽ kích hoạt một hiệp ước phòng thủ chung giữa Mỹ và Philippines năm 1951.

Tuy nhiên, vẫn có những câu hỏi về sự khó đoán của ông Duterte.

Aaron Connelly thuộc Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế cho biết: “VFA sẽ tiếp tục bị đe dọa chừng nào ông Duterte vẫn còn là Tổng thống”.

Cuộc bầu cử tổng thống Philippines được ấn định vào năm 2022 và trong khi ông Duterte bị hiến pháp cấm tái tranh cử, đảng của ông đã khuyến khích ông tái tranh cử chức vụ phó tổng thống.