AI hỗ trợ báo chí

Trí tuệ nhân tạo đã đi sâu vào hầu hết các khía cạnh của cuộc sống con người, bao gồm cả báo chí. Do sự ra đời của phương tiện kỹ thuật số, chúng ta vô tình hấp thụ nội dung dựa trên trí tuệ nhân tạo ở khắp mọi nơi. Cho dù đó là video được đề xuất của YouTube, thông tin đề xuất trên Facebook hay các loại quảng cáo xuất hiện trên các trang web thông thường, tất cả chúng đều được cung cấp dành riêng cho từng người thông qua việc ứng dụng AI.

Tương tự như vậy, AI hiện cũng đang thâm nhập vào lĩnh vực báo chí. Do ảnh hưởng của truyền thông xã hội, vai trò của trí tuệ nhân tạo trong báo chí đã tăng lên đáng kể. Do đó, các công ty truyền thông hay các cơ quan báo chí đang tích cực tìm kiếm sự trợ giúp từ AI để thúc đẩy nội dung của họ.

Báo chí trong thời đại 4.0 ngày nay phụ thuộc rất nhiều vào công nghệ. Trí tuệ nhân tạo (AI) đã và đang được sử dụng rộng rãi tại các tòa soạn trên thế giới, từ việc theo dõi tin nóng, kiểm định thông tin, tương tác với độc giả, kiểm duyệt bình luận đến cả sản xuất video và viết tin bài tự động. 

Sự phát triển của AI đã định hình lại vai trò của công nghệ trong hoạt động báo chí. Cụ thể, AI có thể tự động hóa phân tích dữ liệu lớn (Big Data), tạo ra nhiều nội dung mà không cần tới sự tham gia của con người và cá nhân hóa nguồn cung cấp tin tức tới từng độc giả.

Một trong những trường hợp sử dụng AI phổ biến nhất trong báo chí là tự động hóa nội dung. Các phần mềm hoặc robot được lập trình sử dụng AI để xử lý ngôn ngữ tự nhiên nhằm tự động thu thập, phân tích và chuyển đổi lượng dữ liệu khổng lồ thành một bài báo trong thời gian thực.

Ví dụ như tờ Washington Post áp dụng hệ thống Heliograf có thể sản xuất toàn bộ bài báo từ dữ liệu có sẵn. Heliograf không thay thế các nhà báo, nhưng nó giúp các phóng viên tìm thấy dữ liệu quan trọng để đưa tin. Tờ báo này đã sử dụng Heliograf để đưa tin về nhiều sự kiện quy mô lớn như Thế vận hội Olympic, các cuộc thi đấu thể thao và bầu cử.

Việc tự động hóa các phương pháp sản xuất báo chí không chỉ giới hạn trong việc tạo ra các nội dung. Nhiều tờ báo lớn trên thế giới cũng như tại Việt Nam đã ra mắt công nghệ máy đọc AI để đọc các bài báo được đăng trên trang web của mình.

Tờ Boston Globe đã giành được giải thưởng báo chí điều tra Pulitzer cho phim “Điểm mù” - một câu chuyện về những vụ tai nạn đường bộ có thể phòng tránh được ở Mỹ. Các nhà báo đã sử dụng Pinpoint, một công cụ AI do Google phát triển, để hỗ trợ các nhà báo điều tra xác định các mẫu trong dữ liệu của họ.

Hãng tin Reuters đã giới thiệu một hệ thống sản xuất video tự động nhằm đưa tin về các trận đấu thể thao vào năm 2020. Hãng tin AFP cũng dùng AI để phát hiện ảnh đã bị chỉnh sửa. Hãng tin The Canadian Press đã phát triển một hệ thống để tăng tốc độ dịch dựa trên AI.

Tóm lại, AI mang lại cơ hội để cải thiện và tăng tốc các quy trình khác nhau trong các cơ quan báo chí. Tuy nhiên, AI có thể giúp đỡ các nhà báo mà không thay thế họ.

AI có thể thay thế cho con người?

Trí tuệ nhân tạo đã giúp ích rất nhiều cho báo chí trong vài năm trở lại đây. Nhiều công ty có phần mềm nội bộ có thể tạo ra các bài báo trong vài phút. Tất cả các nhu cầu của trí tuệ nhân tạo là dữ liệu. Bây giờ, dữ liệu này có thể ở dạng chữ số, âm thanh hoặc video. Phần mềm sẽ có thể tạo ra các bài báo có giá trị.

Có thể thấy rằng các giải pháp AI đã cải thiện đáng kể cả về chất lượng và số lượng trong lĩnh vực báo chí. Nó mở ra những cơ hội mới cho các tổ chức báo chí, truyền thông. Tuy nhiên, theo một số ước tính của công ty tư quản lý toàn cầu McKinsey cho thấy trình độ công nghệ AI hiện tại chỉ có thể tự động hóa khoảng 15% công việc của phóng viên và 9% công việc biên tập viên.

Việc triển khai AI trong báo chí cũng không hề đơn giản bởi nó yêu cầu chi phí đầu vào cao. Điều này giải thích tại sao chỉ các cơ quan báo chí lớn có khả năng tiếp cận chúng nhiều hơn. Ngoài vấn đề tài chính, một số khó khăn có thể kể đến như thiếu số lượng lớn dữ liệu đào tạo AI, thiếu kiến thức, chưa sẵn sàng hoặc chưa chắc chắn để áp dụng các cải tiến này, sự thiên vị và sai lầm của AI… cũng là những thách thức đang cản trở việc triển khai AI trong quá trình làm báo.

Ví dụ, có một phần mềm trí tuệ nhân tạo tên là Janetbot. Hệ thống này đã giúp phân tích sự khác biệt về tỷ lệ hình ảnh theo giới tính xuất hiện trên một tờ báo. Tuy nhiên, nó đã phải dừng lại vì AI chưa đủ tiên tiến để phát hiện sự khác biệt về giới tính.

Hay như một ví dụ có liên quan đến vi phạm đạo đức là nội dung phân biệt chủng tộc và gây hiểu lầm do phần mềm AI của Microsoft gây ra. Một bài báo do AI viết trong đó đề cập đến ý kiến cá nhân của một nghệ sĩ về vấn đề phân biệt chủng tộc và được minh họa bằng một bức ảnh của thành viên ban nhạc Little Mix. Việc “nhà báo AI” của MSN (trang web tin tức của Microsoft) nhầm lẫn giữa các hình ảnh đã khiến MSN bị chỉ trích là “thiếu hiểu biết”, theo tờ The Guardian đưa tin.

Dù thuật toán AI luôn được cập nhật và ngày càng thông minh nhưng chúng chưa có tư duy phản biện hoặc tính minh bạch. Nếu các “nhà báo AI” thu thập dữ liệu không chính xác, điều này sẽ tạo ra và lan truyền thông tin giả, sai sự thật (fake news).

Dù cho các tòa soạn số được tích hợp thêm nhiều hệ thống trí tuệ nhân tạo thông minh, nhưng con người và AI vẫn sẽ làm việc cùng nhau và AI sẽ đóng vai trò hỗ trợ, giúp cho công việc của nhà báo dễ dàng và hiệu quả hơn chứ không thể thay thế hoàn toàn con người. AI có đóng một vai trò quan trọng trong tòa soạn để giúp tiết kiệm thời gian và tiền bạc, đồng thời tăng tốc độ và hiệu quả để giúp các nhà báo theo kịp với quy mô ngày càng mở rộng của các phương tiện truyền thông toàn cầu. 

Tóm lại, trí tuệ nhân tạo là một công cụ tuyệt vời mang lại nhiều lợi ích cho lĩnh vực báo chí. Thực tế là một số nguồn tin tức đã sử dụng AI là một minh chứng cho độ tin cậy của nó.

Tuy nhiên, chúng ta phải nhớ rằng AI vẫn là một công nghệ chưa được phát triển hoàn thiện. Có thể mất nhiều năm trước khi chúng ta có thể biết đầy đủ về mức độ báo chí có thể áp dụng AI.

Minh Anh