Thiệt hại nhãn tiền

Theo ông Lưu Nhuận - Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi, Chánh Văn phòng Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh, nếu so với kịch bản xâm nhập mặn được ngành chuyên môn xây dựng thì mùa khô năm nay mặn đã xâm nhập sớm 15 ngày và độ mặn cao hơn gấp đôi so dự báo. 

Đặc biệt, tại Vĩnh Long, từ nhiều ngày qua, nắng nóng kéo dài, nước mặn xâm nhập đã gây thiệt hại 18.000 ha lúa và cây ăn trái của bà con nông dân địa phương.

Anh Nguyễn Đạt Ân, ở ấp Tân Mỹ B, xã Chánh An, huyện Mang Thít đã thực hiện nhiều cách để cứu vườn cây sầu riêng gần 10 năm tuổi đang khô lá và có khả năng chết cây.

Anh Ân cho biết, đây là năm đầu tiên nắng nóng kéo dài, nước mặn xâm nhập sâu vào nội đồng, vườn sầu riêng đang hứa hẹn một mùa bội thu nhưng nay đã rụng hết trái. Anh cố gắng cắt bỏ bớt cành với mong muốn cứu được cây sầu riêng nhưng rất khó vì nhiều cành đã chết khô. 

"Nước mặn làm cho rụng lá và cháy lá, rớt trái, 1 cây khoảng 40 -50 trái rớt hết, không còn nữa" - anh Ân chia sẻ.

Tại các xã cù lao An Bình, thuộc huyện Long Hồ nơi có rất nhiều sông rạch nên công tác phòng chống hạn mặn gặp rất nhiều khó khăn. Tại đây khi mùa khô đến, nước mặn xâm nhập, người dân địa phương chỉ biết đóng các cống lại chờ nước mưa về.

Tuy nhiên, do nắng nóng kéo dài như hiện nay, hầu hết vườn cây ăn trái của người dân địa phương đều bị thiếu nước tưới. Tại xã Bình Hòa Phước, thuộc cù lao An Bình hiện có khoảng 30 ha cây chôm chôm bị ảnh hưởng.

Ông Nguyễn Ngọc Nhân, Giám đốc HTX chôm chôm Bình Hòa Phước có khoảng 18 ha chôm chôm cho biết: "Một năm bà con chỉ có một mùa trái cây. Vườn thì chuyên canh cây ăn trái ở xứ cù lao. Hiệu quả kinh tế rất cao, nếu ảnh hưởng hạn mặn thì ảnh hưởng đến kinh tế bà con rất lớn".

Theo thống kê của ngành nông nghiệp địa phương, hiện toàn tỉnh có khoảng 17.600 ha lúa và vườn cây ăn trái bị thiệt hại do ảnh hưởng hạn mặn, trong đó hơn 1.000 ha vườn cây ăn trái tập trung tại các huyện Vũng Liêm, Mang Thít và Long Hồ và Trà Ôn.

Giải pháp cấp bách

Ông Nguyễn Văn Liêm, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Vĩnh Long cho biết, năm nay tình hình hạn mặn diễn biến rất phức tạp, nước trên các sông rạch xuống thấp đáng kể. Ngay từ đầu năm 2020, tỉnh Vĩnh Long đã đối mặt với xâm nhập mặn sớm, độ mặn cao hơn mọi năm và phải đóng cống Vũng Liêm từ ngày 26 Tết cho đến hết ngày mùng 6 Tết Nguyên đán (từ ngày 20-1 đến hết 30-1) để ứng phó với đợt xâm nhập mặn.

Ông Nguyễn Văn Lợi- Phó Giám đốc phụ trách Đài Khí tượng- Thủy văn tỉnh Vĩnh Long cho biết: Sau 38 năm công tác, ông chưa thấy năm nào tỉnh Vĩnh Long lại chịu ảnh hưởng xâm nhập mặn sớm vào tháng 12. Cụ thể, chưa có năm nào trong tháng 12, tại cống Nàng Âm độ mặn cao 8,2‰, vàm Vũng Liêm 6,6‰.

Theo quy luật nhiều năm thì Vĩnh Long chịu ảnh hưởng mặn từ tháng 2- 5, cao điểm độ mặn thường xuất hiệu vào tháng 3- 4. Nhưng trong vài năm gần đây, quy luật này đã biến đổi, mặn xâm nhập sớm hơn và độ mặn cao hơn. Ông Nguyễn Văn Lợi cũng đưa ra nhận định, tình hình hạn- mặn trong mùa khô này sẽ diễn ra gay gắt, xấp xỉ và có khả năng cao hơn cả đợt hạn- mặn lịch sử 2016.

Để chủ động ứng phó với mặn xâm nhập , ngay từ đầu mùa khô Vĩnh Long đã vận động nhân dân kiểm tra, gia cố các công trình thủy lợi trên địa bàn, thực hiện nạo vét các mương để trữ nước ngọt phục vụ sản xuất; thường xuyên theo dõi diễn biến tình hình xâm nhập mặn để thông báo kịp thời đến người dân chủ động ứng phó.

Điều đáng mừng là ý thức người dân trong công tác ứng phó mặn xâm nhập đã được nâng cao, tất cả các xã đều được trang bị máy đo độ mặn. Chính quyền địa phương thường xuyên mở các lớp tập huấn hướng dẫn nông dân áp dụng phương pháp tưới tiết kiệm; đồng thời tận dụng các dụng cụ trữ nước để tưới tiêu trong mùa khô. Tuy nhiên vẫn không tránh khỏi thiệt hại.

Ông Nguyễn Văn Liêm cho biết thêm: "Tới giờ phút này chúng ta cũng đã có một số thiệt hại trên vườn cây ăn trái và trên lúa. Giải pháp chúng ta chỉ mới là khắc phục tạm thời, do đó cần nhất là tuyên truyền. Đồng thời, chúng tôi phân công các đơn vị trực thuộc như trồng trọt, bảo vệ thực vật, trung tâm khuyến nông sẽ tiến hành những cuộc tập huấn hướng dẫn bà con nông dân về các giải pháp khắc phục".

Việc ứng phó với hạn mặn ở Vĩnh Long những tháng qua cũng chỉ là biện pháp tình thế. Về lâu dài, theo ông Nguyễn Văn Liêm, địa phương cần có đề án phát triển hệ thống cống đập đồng bộ, có hệ thống thủy lợi hoàn chỉnh và thường xuyên nạo vét kênh mương mới có thể đối phó được với hạn mặn trong những năm tới.