Vị thế mạnh mẽ của đồng USD với tư cách là đồng tiền dự trữ là nhờ rất nhiều vào sức mạnh của nền kinh tế Mỹ. Nhưng nó cũng bắt nguồn từ tính thanh khoản dồi dào của đồng đô la, một phần là kết quả của việc các quốc gia duy trì các quỹ dự trữ USD để mua dầu.

Mối liên kết đó đã được hình thành vào đầu những năm 1970, không lâu sau khi tổng thống Richard Nixon tách đồng đô la Mỹ khỏi vàng. Năm 1974, Washington và Riyadh đã đạt được một thỏa thuận mà theo đó Ả Rập Xê Út có thể mua các tín phiếu kho bạc của Mỹ trước khi chúng được bán đấu giá.

Đổi lại, Ả Rập Xê Út sẽ bán dầu của mình bằng đô la - không chỉ tăng tính thanh khoản của đồng tiền mà còn sử dụng số đô la Mỹ đó để mua nợ và các sản phẩm của Mỹ. Nhà kinh tế chính trị David Spiro, trong cuốn sách 'Bàn tay ẩn giấu quyền bá chủ của Mỹ', cũng đã nói cách Ả Rập Xê Út thuyết phục các quốc gia OPEC khác xuất hóa đơn dầu bằng đô la, thay vì bằng một loại tiền tệ khác nhau.

Nếu đồng nhân dân tệ thay thế đồng đô la ở một mức độ vừa đủ trong thương mại dầu toàn cầu trị giá 14 nghìn tỷ đô la hàng năm, các quốc gia sẽ phải duy trì dự trữ bằng đồng nhân dân tệ. Hiện tại, 2,48% dự trữ của thế giới được giữ bằng đồng nhân dân tệ, so với 55% của đồng đô la, theo số liệu của IMF.

Các nhà sản xuất dầu nhận được đồng nhân dân tệ sẽ phải chi cho nợ và nhập khẩu của Trung Quốc, tiếp tục củng cố nền kinh tế Trung Quốc, và nếu thế giới tràn ngập đồng nhân dân tệ, thì các giao dịch khác có thể bắt đầu được tính bằng đồng nhân dân tệ: kim loại, chẳng hạn, hoặc đậu nành.

Ảnh hưởng đối với cả Trung Quốc và Mỹ sẽ rất sâu sắc. Để duy trì vai trò mới của đồng nhân dân tệ, Trung Quốc sẽ phải đảm bảo sự ổn định chính trị và minh bạch tài chính, giống như những gì Mỹ đã hứa trong thế kỷ 20.

Khi đó, khả năng của Mỹ trong việc phát hành nợ đô la và kiếm đô la cho xuất khẩu sẽ giảm, do đó nền kinh tế của nó sẽ thu hẹp. Trong tình huống này, sự suy yếu của đồng đô la có thể gây ra một vòng luẩn quẩn: vốn thoát khỏi đồng đô la và hướng tới đồng nhân dân tệ, làm suy yếu đồng đô la hơn nữa.

Mai Anh (theo QZ)