Bugi là một trong những bộ phận bảo dưỡng thường bị bỏ quên, tương tự dầu phanh hay van hằng nhiệt, nhưng lại đóng vai trò quan trọng đối với hiệu suất, tuổi thọ và độ an toàn của động cơ. Khi xe còn mới, bugi thường được kiểm tra định kỳ theo khuyến cáo của nhà sản xuất.

Tuy nhiên, khi hết thời gian bảo hành, không ít người dùng gần như quên mất sự tồn tại của chúng. Thực tế, giống như nhiều linh kiện khác trong động cơ đốt trong, bugi là bộ phận hao mòn theo thời gian và cần được thay thế. Vậy khi nào cần thay, và tại sao?

Vai trò của bugi và nguyên nhân hỏng hóc

Động cơ đốt trong hoạt động dựa trên ba yếu tố chính: nhiên liệu, không khí và tia lửa điện. Bugi là bộ phận tạo ra tia lửa điện để kích nổ hỗn hợp nhiên liệu - không khí bên trong buồng đốt, giúp động cơ sinh công.

Được làm từ gốm và hợp kim kim loại, bugi phải chịu điều kiện làm việc khắc nghiệt, đánh lửa hàng nghìn lần mỗi phút trong suốt hàng giờ đồng hồ.

Việc bugi hỏng không phải là câu hỏi "có thể" mà là "khi nào". Khi bugi gặp vấn đề, xe có thể xuất hiện những triệu chứng từ khó chịu nhẹ cho đến hư hỏng nghiêm trọng.

Thời điểm thay bugi tùy thuộc vào nhiều yếu tố như loại xe, khuyến cáo của nhà sản xuất, điều kiện vận hành, chất lượng nhiên liệu và loại bugi đang sử dụng.

Nhìn chung, bugi có tuổi thọ khá dài, thường cần thay sau khoảng 80.000 - 100.000 dặm (tương đương 130.000 - 160.000 km) nếu xe vận hành bình thường và không có dấu hiệu trục trặc.

Với xe mới còn trong thời gian bảo hành, các trung tâm dịch vụ chính hãng sẽ kiểm tra và thay thế bugi theo lịch bảo dưỡng định kỳ. Đối với xe cũ, thời điểm thay bugi phụ thuộc chủ yếu vào tình trạng vận hành thực tế. Nếu bugi gặp vấn đề, xe sẽ có những dấu hiệu cảnh báo rõ ràng.

Dấu hiệu bugi bị hỏng

Triệu chứng phổ biến nhất của bugi hỏng là xe khó khởi động. Nếu bugi không đánh lửa, quá trình đốt cháy nhiên liệu không diễn ra, khiến động cơ không nổ. Ngoài ra, xe có thể xuất hiện tình trạng rung giật khi chạy không tải, tăng tốc chậm, hao nhiên liệu hoặc tắt máy đột ngột.

Hiện tượng bỏ máy (misfire) xảy ra khi một hoặc nhiều xy-lanh không cháy đúng cách, có thể kích hoạt đèn báo lỗi động cơ. Tuy nhiên, không phải lúc nào hệ thống chẩn đoán của xe cũng phát hiện được bugi hỏng, vì nhiều vấn đề khác như rò rỉ chân không hay kim phun nhiên liệu bẩn cũng có thể gây ra triệu chứng tương tự.

Nếu bugi không đánh lửa hoặc đánh lửa không đều, kim phun nhiên liệu vẫn tiếp tục đưa xăng/dầu vào buồng đốt. Khi nhiên liệu không cháy hết, nó có thể làm trôi lớp dầu bôi trơn trên thành xy-lanh, trong khi piston vẫn di chuyển với tốc độ cao. Điều này có thể dẫn đến hiện tượng quá nhiệt, hao mòn sớm, thậm chí gây hư hại piston và bạc xy-lanh.

Như với hầu hết các vấn đề kỹ thuật trên ô tô, "phòng bệnh hơn chữa bệnh". Nếu xe có dấu hiệu bất thường hoặc phát ra âm thanh lạ, tốt nhất nên đưa đến gara để kiểm tra càng sớm càng tốt.

Hải Hà (Theo Jalopnik)