AI & tương lai của báo chí

Đạo đức - Vấn đề sống còn của báo chí trong kỷ nguyên AI

Thứ tư, 21/06/2023 14:30 PM - 0 Trả lời

(NB&CL) AI chỉ là công cụ, thậm chí còn là cơ hội để báo chí phát triển trở lại. Mối nguy lớn nhất của báo chí cũng không phải là việc có thể bị các gã khổng lồ công nghệ dùng AI để chèn ép, mà mối lo lớn nhất với báo chí trong kỷ nguyên AI chính là vấn đề đạo đức nghề nghiệp.

Bài liên quan

Đạo đức, giá trị mà báo chí không thể mất

Vào những năm 1990, hầu hết mọi tòa báo trên thế giới có cùng một quang cảnh làm việc giống nhau và đã được duy trì trong nhiều thập kỷ. Đó là những chiếc máy tính để bàn màu vàng be mà mỗi phóng viên chúng ta làm việc hàng giờ với nó. Ngoài ra nằm trên chiếc bàn ở trung tâm tòa soạn thường sẽ là một chiếc bàn lớn với một chiếc điện thoại để bàn hoặc một chiếc máy tính được kết nối với internet - mà vốn cũng không mấy ai sử dụng.

Hình ảnh xưa cũ đó hẳn vẫn còn đọng lại trong tâm trí của những người làm báo trong thời đại mà báo chí phát triển rực rỡ trước đây. Và những hình ảnh đó nhắc lại cho chúng ta về những giá trị nguyên bản của báo chí, rằng báo chí không phải là công nghệ. Tài năng, khát vọng, tinh thần học hỏi và đạo đức nghề nghiệp nói chung mới làm nên giá trị đích thực của báo chí, mới là những điều khiến xã hội tôn vinh báo chí, trên thế giới cũng như ở Việt Nam.

dao duc  van de song con cua bao chi trong ky nguyen ai hinh 1

Yếu tố đạo đức, yếu tố con người sẽ đóng vai trò quyết định để giúp báo chí tồn tại trong kỷ nguyên AI. Ảnh: GI

Nhưng chỉ gần 1 thập kỷ sau, vào những năm 2000, khoảng thời gian chỉ đủ để một sinh viên báo chí bước vào mái trường đại học và bắt đầu viết những bài báo thực sự đầu tiên, thì đời sống báo chí đã thay đổi hoàn toàn. Lúc đó, công cụ tìm kiếm “Google” đã đi vào từ vựng chung của xã hội như một động từ, trước khi chính thức đi vào Từ điển Oxford vào tháng 6 năm 2006.

Rất nhanh sau đó, hàng trăm nghìn phóng viên trên toàn thế giới, cũng như các biên tập viên phát thanh và truyền hình lặng lẽ và rất nhanh chóng - gần như vô thức xem Google và internet nói chung như một điều hiển nhiên trong công việc, thậm chí việc tra Google hay tìm kiếm thông tin trên mạng còn được xem như “quy trình làm việc”.

Tiếp đến, cũng chỉ khoảng một thập kỷ sau, khi thời đại báo chí kỹ thuật số và kỷ nguyên MXH bùng nổ, báo chí đã nhanh chóng thay đổi một lần nữa. Sau khi những tờ báo in dần biến mất cùng với các sạp báo bên lề đường, rất nhiều các tòa báo, các trang tin điện tử đã đổ xô đến MXH hay tập trung vào các chiến dịch học SEO của Google để phát hành tin tức. Kết quả ban đầu thật khả quan, nhiều tờ báo, thậm chí mới thành lập, đã thành công vang dội thông qua những cú nhấp chuột.

Về cơ bản mô hình báo chí đã thay đổi căn bản, từ việc trực tiếp bán sản phẩm trở thành phát miễn phí, càng nhiều càng tốt để đổi lấy tiền quảng cáo. Đó là xu thế khá vô thức - và vẫn còn tồn tại - bởi mọi thứ diễn ra quá nhanh và gần như không người làm báo nào đủ thời gian để dừng lại ngẫm nghĩ. Tất cả buộc phải lao vào cuộc đua này, và cố gắng chạy càng nhanh càng tốt.

Đó dường như là “sai lầm” lớn nhất trong lịch sử báo chí, khi tất cả phó mặc nghề nghiệp, niềm tự hào và cả tương lai của chúng ta cho những gã khổng lồ công nghệ mà có thể chẳng ai trong số họ từng có một ngày làm báo hay có một khái niệm báo chí nào! Họ chỉ cần có thật nhiều cú nhấp chuột, qua đó thu thật nhiều quảng cáo!

Trong một thời gian, nhiều trang web, tờ báo điện tử đã thành công trong hành trình đó. Họ đưa miễn phí tin tức trên các MXH và làm theo cách mà các công cụ tìm kiếm hướng dẫn để được độc giả nhấp chuột. Nhưng kỷ nguyên được gọi là “truyền thông số miễn phí” đó đang lụi tàn, nhanh chóng như lúc nó bắt đầu.

Rất nhiều các trang báo điện tử từng là biểu tượng của kỷ nguyên số miễn phí, như Buzzfeed News hay Vice gần đây, đã đóng cửa hoặc bị bán lại. Lý do rất đơn giản, họ cũng như nhiều tờ báo khác đã bị “đồng hóa” cùng các MXH, sản xuất tin bài theo “đơn đặt hàng” của công nghệ, và bởi vậy cũng rất dễ dàng bị “hất cẳng” khi không còn giá trị, không còn sự khác biệt.

Hãy tránh những cạm bẫy trong kỷ nguyên AI

Nhắc lại hành trình dài, những bài học cũ đó là để thấy rằng mối nguy chính của báo chí lại nằm ở vấn đề đạo đức báo chí, không phải công nghệ hay kẻ thứ ba nào. Mối nguy đó được đánh giá cũng sẽ theo chiều hướng như vậy, nhưng sẽ đáng sợ hơn nhiều trong kỷ nguyên AI tới đây.

dao duc  van de song con cua bao chi trong ky nguyen ai hinh 2

Hình chụp ảnh giả về cựu Tổng thống Donald Trump bị bắt do AI tạo ra. Ảnh: Reuters

Như đã biết, với AI mà tiêu biểu là ChatGPT, ngay cả một cá nhân cũng có thể tạo ra hàng trăm bài viết chỉ trong vài phút, dẫu rằng nó chỉ là những sản phẩm lai tạo từ những thông tin có sẵn. Nếu báo chí bị AI đồng hóa theo cách này, tức quá phụ thuộc vào nó để xuất bản những tin bài mà quên đi những giá trị cốt lõi, đạo đức của mình thì trong một ngày không xa báo chí sẽ đánh mất nốt những giá trị còn lại.

Cần biết, AI thông qua mô hình ngôn ngữ lớn, các thuật toán ngày càng tinh vi không chỉ có thể tạo một bài viết chỉ trong vài giây mà còn có thể làm gần như mọi phần việc khác trong báo chí, từ việc tạo ra các hình ảnh, tạo ra các video, tự động phát hành, thậm chí tự động điều phối và tự động tương tác với độc giả.

Nếu báo chí không chỉ coi AI như công cụ phục vụ cho công việc của mình mà phụ thuộc vào nó để sản xuất tin bài và phát hành sản phẩm một cách tràn lan, thiếu sáng tạo và kém chất lượng thì một ngày không xa người đọc sẽ không còn thấy sự khác biệt nào nữa giữa báo chí và những văn bản do trí tuệ nhân tạo tạo ra, vốn không chỉ chất lượng kém mà còn đầy rẫy thông tin sai lệch.

Trong thời gian ngắn vừa qua, đã có quá nhiều ví dụ cho thấy các sản phẩm AI dù vô tình hay cố ý song đã gây ra một làn sóng thông tin sai lệch nghiêm trọng. Vô vàn thông tin giả hay ảnh giả đã lan truyền trên MXH, từ việc ảnh giả Tổng thống Mỹ Joe Biden tuyên bố về Chiến thanh thế giới thứ ba, Tổng thống Vladimir Putin và cựu Tổng thống Donald Trump bị bắt, cho đến những công nghệ video giả dạng khuôn mặt các MC truyền hình nổi tiếng để đưa thông tin vì mục đích xấu.

Nếu báo chí không giữ được mình và tiếp tục hòa vào dòng chảy của AI chỉ để được hưởng chút lợi ích từ các gã khổng lồ công nghệ, tương lai báo chí sẽ chấm hết.

Nhưng rất may, đó đang chỉ là một cơn ác mộng trong mơ. Thực tại cho thấy, báo chí đã tìm ra những con đường phát triển mới. Phần lớn tờ báo, hãng tin thành công hàng đầu thế giới đã thoát ra khỏi thời đại kỷ nguyên số miễn phí, thời đại MXH vốn chỉ để đổi “view” lấy số tiền ít ỏi quảng cáo mà những gã khổng lồ công nghệ bỏ lại. Nhiều tờ báo lớn đã tự đứng trở lại trên đôi chân của mình bằng các dịch vụ thu phí hoặc quyền góp từ độc giả - những người sẵn sàng trả phí để đọc những bài báo chất lượng.

Có thể tin rằng báo chí nói chung sẽ tránh được những cạm bẫy mà kỷ nguyên AI đang giăng sẵn ở phía trước, dù rằng cũng vẫn phải lưu ý rằng những cạm bẫy đó rất nguy hiểm, cần sự sự tỉnh táo và đặc biệt sự đoàn kết để có thể vượt qua!

Bùi Huy

Tin mới

Thắng Thái Lan, đội tuyển futsal nữ Việt Nam vô địch Giải futsal nữ Đông Nam Á

Thắng Thái Lan, đội tuyển futsal nữ Việt Nam vô địch Giải futsal nữ Đông Nam Á

(CLO) Tối ngày 21/11, đội tuyển futsal nữ Việt Nam đánh bại tuyển futsal nữ Thái Lan với tỉ số 2-1 để lên ngôi vô địch giải futsal nữ Đông Nam Á 2024.

Thể thao
Củng cố, phát triển hơn nữa mối quan hệ láng giềng hữu nghị truyền thống và hợp tác tốt đẹp giữa Việt Nam - Campuchia

Củng cố, phát triển hơn nữa mối quan hệ láng giềng hữu nghị truyền thống và hợp tác tốt đẹp giữa Việt Nam - Campuchia

(CLO) Chiều 21/11, tại trụ sở Quốc hội Campuchia ở thủ đô Phnom Penh, ngay sau lễ đón, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và Chủ tịch Quốc hội Campuchia Samdech Khuon Sudary đã dẫn đầu đoàn đại biểu cấp cao hai nước tiến hành hội đàm.

Tin tức
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhận Huân chương Công trạng hạng Đại Thập tự của Nhà nước Campuchia

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhận Huân chương Công trạng hạng Đại Thập tự của Nhà nước Campuchia

(CLO) Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Vương quốc Campuchia, chiều 21/11, tại trụ sở Quốc hội Campuchia ở thủ đô Phnom Penh, thay mặt Nhà nước Campuchia, Chủ tịch Quốc hội Samdech Khuon Sudary đã trao tặng Huân chương Công trạng hạng Đại Thập tự của Nhà nước Campuchia cho Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn.

Tin tức
Đề nghị các quốc gia khác tôn trọng đầy đủ chủ quyền của Việt Nam

Đề nghị các quốc gia khác tôn trọng đầy đủ chủ quyền của Việt Nam

(CLO) Việt Nam có đầy đủ cơ sở pháp lý và bằng chứng lịch sử khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa phù hợp với luật pháp quốc tế, cũng như chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán đối với các vùng biển được xác lập phù hợp với Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982).

Tin tức
Doanh nghiệp Hàn Quốc cần coi Việt Nam là điểm đến chiến lược để phát triển, ứng dụng công nghệ cao

Doanh nghiệp Hàn Quốc cần coi Việt Nam là điểm đến chiến lược để phát triển, ứng dụng công nghệ cao

(CLO) Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình đề nghị các doanh nghiệp nhỏ và vừa của Hàn Quốc coi Việt Nam là điểm đến chiến lược cho xây dựng các trung tâm nghiên cứu và phát triển, ứng dụng công nghệ cao.

Tin tức
Bắc Giang: Khởi tố một đối tượng khai thác cát trái phép

Bắc Giang: Khởi tố một đối tượng khai thác cát trái phép

(CLO) Công an TX Việt Yên (Bắc Giang) đã điều tra làm rõ, khởi tố 01 bị can về tội “Vi phạm quy định về khai thác tài nguyên”.

Vụ án
Tiềm năng to lớn của kết hợp đông y và tây y trong điều trị bệnh

Tiềm năng to lớn của kết hợp đông y và tây y trong điều trị bệnh

(CLO) Theo PGS.TS.BS Trịnh Thị Diệu Thường, trong bối cảnh y học hiện đại phát triển vượt bậc, xu hướng kết hợp giữa y học cổ truyền và y học hiện đại ngày càng được quan tâm, mở ra hướng đi mới trong việc nâng cao hiệu quả điều trị và giảm thiểu tác dụng phụ.

Sức khỏe
Hà Nội cần gương mẫu, đi đầu về chuyển đổi số thời gian tới

Hà Nội cần gương mẫu, đi đầu về chuyển đổi số thời gian tới

(CLO) Ngày 21/11, Tổ Công tác triển khai Đề án 06 của Chính phủ và Ban Chỉ đạo cải cách hành chính, chuyển đổi số, thực hiện Đề án 06 thành phố Hà Nội tổ chức Hội nghị Giao ban thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm Đề án 06 của Chính phủ trên địa bàn Thành phố.

Tin tức
Việt Nam - Malaysia chia sẻ nhiều lợi ích và quan điểm tương đồng

Việt Nam - Malaysia chia sẻ nhiều lợi ích và quan điểm tương đồng

(CLO) Chiều 21/11, tại trụ sở Nghị viện Malaysia, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có cuộc hội kiến với Chủ tịch Hạ viện Malaysia Tan Sri Dato’ Johari Bin Abdul.

Tin tức
Phát hiện 26 người dương tính với ma túy tại vũ trường lớn nhất TP Hải Phòng

Phát hiện 26 người dương tính với ma túy tại vũ trường lớn nhất TP Hải Phòng

(CLO) Hồi 00h15' ngày 21/11/2024, tại vũ trường New MDM ở địa chỉ Lô 26D, phường Đông Khê, quận Ngô Quyền, thành phố Hải Phòng, phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy - Công an thành phố chủ trì, phối hợp với các lực lượng chức năng Công an thành phố tiến hành kiểm tra vũ trường New MDM.

Vụ án
Việt Nam – Mông Cổ: Hợp tác nâng tầm, hướng tới mục tiêu thương mại 500 triệu USD

Việt Nam – Mông Cổ: Hợp tác nâng tầm, hướng tới mục tiêu thương mại 500 triệu USD

(CLO) Việt Nam và Mông Cổ cam kết đẩy mạnh hợp tác kinh tế, đặc biệt trong nông nghiệp với mục tiêu nâng kim ngạch song phương lên 500 triệu USD.

Đời sống
Dự báo thời tiết ngày 22/11: Khu vực từ Quảng Trị đến Bình Định có mưa vừa, mưa to

Dự báo thời tiết ngày 22/11: Khu vực từ Quảng Trị đến Bình Định có mưa vừa, mưa to

(CLO) Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn, ngày 22/11, Bắc Bộ, Thanh Hóa và Nghệ An đêm có mưa vài nơi, ngày nắng. Khu vực từ Hà Tĩnh và Quảng Bình mưa rào, cục bộ có nơi mưa to. Khu vực từ Quảng Trị đến Bình Định có mưa vừa, mưa to, cục bộ có nơi mưa rất to và dông. Các khu vực khác có mưa rào và dông.

Đời sống
Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn đối thoại với nông dân để khơi dậy khát vọng làm giàu, phát triển đất nước

Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn đối thoại với nông dân để khơi dậy khát vọng làm giàu, phát triển đất nước

(CLO) Ngày 21/11, Hội Nông dân tỉnh Lạng Sơn đã tổ chức hội nghị Chủ tịch UBND tỉnh đối thoại với nông dân năm 2024 với chủ đề “Khơi dậy khát vọng làm giàu để phát triển đất nước phồn vinh hạnh phúc, phát triển nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh”.

Tin tức
Hà Nội tổ chức nhiều hoạt động tôn vinh di sản tại khu phố cổ

Hà Nội tổ chức nhiều hoạt động tôn vinh di sản tại khu phố cổ

(CLO) Nhân dịp kỷ niệm 20 năm khu Phố cổ Hà Nội đón nhận Bằng Di tích lịch sử Quốc gia, Ban Quản lý hồ Hoàn Kiếm và Phố cổ Hà Nội tổ chức 20 hoạt động trưng bày, triển lãm và biểu diễn nghệ thuật đặc sắc để tôn vinh những giá trị di sản của mảnh đất Thăng Long xưa.

Đời sống văn hóa
Xe tay ga 'quốc dân' Honda Vision có phiên bản mới, giá bán từ 31 triệu đồng

Xe tay ga 'quốc dân' Honda Vision có phiên bản mới, giá bán từ 31 triệu đồng

(CLO) Honda Vision, mẫu xe tay ga bán chạy nhất Việt Nam được làm mới ở thiết kế, gia tăng tiện ích trong khi giá bán giữ nguyên như phiên bản tiền nhiệm.

Xe
Bộ trưởng Bộ Công Thương yêu cầu đảm bảo hàng hóa, bình ổn thị trường Tết Ất Tỵ 2025

Bộ trưởng Bộ Công Thương yêu cầu đảm bảo hàng hóa, bình ổn thị trường Tết Ất Tỵ 2025

(CLO) Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã ký ban hành Chỉ thị số 12 về việc thực hiện các giải pháp bảo đảm cân đối cung cầu, bình ổn thị trường cuối năm 2024 và dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025.

Thị trường - Doanh nghiệp
Bình Luận

Tin khác

Giới trẻ Trung Quốc chi tiền để được trò chuyện trên mạng xã hội

Giới trẻ Trung Quốc chi tiền để được trò chuyện trên mạng xã hội

(CLO) Ở Trung Quốc, giới trẻ ngày càng sử dụng mạng xã hội không chỉ để kết nối với bạn bè mà còn để thuê người lạ để trò chuyện.

Báo chí - Công nghệ
Meta bị phạt gần 800 triệu euro vì 'rao vặt' trên Facebook

Meta bị phạt gần 800 triệu euro vì 'rao vặt' trên Facebook

(CLO) Meta đã bị EU phạt gần 800 triệu euro với cáo buộc cạnh tranh không lành mạnh bằng cách liên kết dịch vụ 'rao vặt' Marketplace với mạng xã hội Facebook.

Báo chí - Công nghệ
TikTok ra mắt nền tảng tạo video AI để thu hút các nhà quảng cáo

TikTok ra mắt nền tảng tạo video AI để thu hút các nhà quảng cáo

(CLO) TikTok hôm thứ Năm công bố rằng nền tảng tạo video AI mang tên Symphony Creative Studios đã có sẵn trên toàn cầu cho tất cả các nhà quảng cáo.

Báo chí - Công nghệ
Mạng xã hội X sắp 'hốt bạc' khi các nhà quảng cáo muốn lấy lòng tỷ phú Elon Musk

Mạng xã hội X sắp 'hốt bạc' khi các nhà quảng cáo muốn lấy lòng tỷ phú Elon Musk

(CLO) Việc tỷ phú Elon Musk ủng hộ ông Donald Trump dự kiến sẽ giúp mạng xã hội X (trước đây là Twitter) khôi phục kinh doanh, khi một số thương hiệu bắt đầu quay lại quảng cáo trên nền tảng này để tranh thủ sự ủng hộ từ chính quyền mới.

Báo chí - Công nghệ
Nhiều tờ báo Pháp kiện mạng xã hội X vì sử dụng nội dung mà không trả tiền

Nhiều tờ báo Pháp kiện mạng xã hội X vì sử dụng nội dung mà không trả tiền

(CLO) Ngày 12/11, các tờ báo lớn của Pháp, bao gồm Le Monde, Le Figaro và Le Parisien, cho biết họ đang có hành động pháp lý chống lại mạng hội X, cáo buộc nền tảng này sử dụng nội dung của họ mà không trả tiền.

Báo chí - Công nghệ
Vương quốc Anh: Quảng cáo Giáng sinh không còn ưu tiên truyền hình, dù khán giả mong muốn

Vương quốc Anh: Quảng cáo Giáng sinh không còn ưu tiên truyền hình, dù khán giả mong muốn

(CLO) Các nhà quảng cáo dự kiến ​​sẽ chi số tiền kỷ lục là 10,5 tỷ bảng cho quảng cáo Giáng sinh tại Vương quốc Anh trong mùa này, song không ưu tiên cho truyền hình truyền thông.

Báo chí - Công nghệ
Các trang tin tức đang hồi sinh báo chí địa phương trên Substack

Các trang tin tức đang hồi sinh báo chí địa phương trên Substack

(CLO) Vào đầu thế kỷ 19, thủ đô London của Vương quốc Anh có hàng chục tờ báo in hàng ngày. Nhưng ngày nay, việc các tờ báo thay đổi định dạng đã đánh dấu sự kết thúc của tin tức địa phương hàng ngày trên báo in.

Báo chí - Công nghệ
The Economist dùng AI dịch video để kết nối với độc giả trẻ toàn cầu

The Economist dùng AI dịch video để kết nối với độc giả trẻ toàn cầu

(CLO) Espresso, ứng dụng tin tức ngắn gọn của The Economist, sử dụng AI để dịch nội dung video sang nhiều ngôn ngữ nhằm tiếp cận đối tượng độc giả trẻ trên toàn cầu.

Báo chí - Công nghệ
Người phụ nữ rao bán đứa con chưa chào đời trên Facebook với giá 'tối thiểu 150 USD'

Người phụ nữ rao bán đứa con chưa chào đời trên Facebook với giá 'tối thiểu 150 USD'

(CLO) Một phụ nữ tại Texas, Mỹ đã bị bắt sau khi các nhà chức trách cho biết cô cố gắng bán đứa con chưa sinh của mình qua Facebook.

Báo chí - Công nghệ
'Bộ tứ' Big Tech dự báo chi 200 tỷ đô la cho AI trong năm 2024

'Bộ tứ' Big Tech dự báo chi 200 tỷ đô la cho AI trong năm 2024

(CLO) Bốn tập đoàn công nghệ lớn (Big Tech) gồm Microsoft, Meta, Amazon và Alphabet tiếp tục tăng mạnh chi tiêu vào trí tuệ nhân tạo (AI) với dự báo tổng mức đầu tư sẽ vượt 200 tỷ đô la trong năm nay và còn tăng thêm trong năm 2025.

Báo chí - Công nghệ