Điều chỉnh sách giáo khoa: Giáo viên mong có tài liệu tinh giản, sát thực tiễn

Theo Công văn số 4480/BGDĐT-GDPT, các nội dung điều chỉnh tập trung vào các môn: Lịch sử, Địa lí, Giáo dục kinh tế và pháp luật, Giáo dục quốc phòng và an ninh. Đáng chú ý, đối với môn Giáo dục kinh tế và pháp luật lớp 10 vốn là sự thay thế cho môn Giáo dục Công dân (GDCD) trước đây, những nội dung về Hiến pháp, quyền và nghĩa vụ công dân, hệ thống chính trị tiếp tục được cập nhật và hoàn thiện.

Chia sẻ từ thực tế giảng dạy, cô Lê Thị Bình, giáo viên Trường THCS & THPT Lương Thế Vinh cho biết, chương trình mới ở lớp 10 có sự thay đổi rõ rệt so với SGK cũ, đặc biệt ở cách tổ chức nội dung học kỳ I và II. Nếu trước đây, học sinh học triết học và đạo đức cơ bản, thì chương trình mới phân chia rõ: học kỳ I học về kinh tế, học kỳ II học về pháp luật.

“Những chủ đề như Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam hay Hệ thống chính trị được đưa vào giảng dạy rất đúng thời điểm. Đây là những kiến thức nền tảng nhưng lâu nay học sinh ít có cơ hội tiếp cận rõ ràng. Khi triển khai bài học, các em bắt đầu nhận thức được vai trò của pháp luật, quyền và nghĩa vụ của mình với tư cách là công dân”, cô Bình chia sẻ.

Các bài học từ bài 14 đến bài 23 giúp học sinh nắm được các khái niệm, phân biệt các cơ quan trong bộ máy nhà nước, nhận biết vai trò của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội. Nội dung được thiết kế theo hướng liên hệ thực tiễn, khuyến khích học sinh tìm hiểu và đặt câu hỏi.

Dù đánh giá cao định hướng chương trình mới, cô Bình cũng cho biết, việc truyền tải nội dung còn gặp không ít khó khăn, đặc biệt với các thầy cô trẻ chưa có nhiều trải nghiệm thực tiễn về chính trị - pháp luật.

“Đây là môn học định hướng tư tưởng và đạo đức, nhưng nếu giáo viên không nắm vững thực tế, không có ví dụ minh họa sát với cuộc sống thì học sinh rất khó tiếp cận. Một số khái niệm như bộ máy nhà nước, hệ thống chính trị… nếu chỉ dạy theo sách thì rất trừu tượng”, cô Bình nhận định.

Theo cô Bình, GDCD là môn học đặc thù, đòi hỏi người dạy không chỉ nắm vững kiến thức lý luận mà còn cần có khả năng “gắn” thực tiễn vào bài giảng. Việc xác định trọng tâm, bản chất của vấn đề và truyền tải sinh động, gần gũi là yếu tố quyết định để học sinh hiểu bài, nhớ lâu.

Thực tế, nhiều nội dung trong môn học khiến học sinh vừa tò mò vừa băn khoăn. Một học sinh lớp 10 đặt câu hỏi: “Thưa cô, quyền bầu cử và ứng cử được quy định cho công dân từ 18 và 21 tuổi trở lên. Nhưng tại sao công dân từ đủ 16 tuổi lại có thể bị xử lý hình sự hoặc hành chính?”.

Hay với câu hỏi khác: “Nộp thuế là quyền và cũng là nghĩa vụ. Vậy nếu không có chế tài xử phạt thì sẽ có nhiều người trốn thuế. Làm thế nào để công dân hiểu rằng việc nộp thuế không chỉ là trách nhiệm mà còn là niềm tự hào khi thực hiện nghĩa vụ với đất nước?”.

Những câu hỏi này cho thấy, GDCD không đơn thuần là dạy kiến thức sách vở, mà phải làm sao để học sinh hiểu sâu, nghĩ xa và thấy được vai trò công dân của mình trong xã hội. Muốn vậy, giáo viên không chỉ giỏi chuyên môn mà còn cần đầu tư công sức, cập nhật thực tế và có kỹ năng sư phạm linh hoạt để đưa bài học đến gần với cuộc sống hàng ngày.

Cô cũng đề xuất, bên cạnh SGK, nhà xuất bản cần biên soạn thêm sách hướng dẫn giảng dạy hoặc tài liệu tinh giản, gọn hơn, nhằm giúp giáo viên dễ nắm trọng tâm bài học, lựa chọn nội dung phù hợp với năng lực của học sinh.

“Phần bài tập cũng nên được thiết kế theo hướng mở, có tính tư duy và gắn với tình huống thực tế để học sinh hiểu sâu hơn về quyền công dân, về ý nghĩa của việc tuân thủ pháp luật trong đời sống”, cô Bình đề xuất.

Quá trình giảng dạy của mình, cô Bình cho rằng, chương trình môn Giáo dục kinh tế và pháp luật đang đi đúng hướng, khi đặt trọng tâm vào việc bồi dưỡng ý thức công dân, trách nhiệm pháp lý và nhận thức về nhà nước pháp quyền.

Tuy nhiên, để chương trình thực sự phát huy hiệu quả, cần có sự đồng hành sâu sát hơn từ phía các cơ quan quản lý, đặc biệt trong việc cung cấp tài liệu hỗ trợ và tập huấn chuyên môn.

“Muốn học sinh hứng thú, thấy được sự gần gũi của các nội dung như quyền bầu cử, nộp thuế, trách nhiệm pháp lý… thì chính giáo viên phải là người hiểu rõ bản chất vấn đề, biết cách truyền đạt gần gũi, dễ hiểu. Điều đó đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và hỗ trợ kịp thời từ phía ngành giáo dục”, cô Bình nhấn mạnh.