Đường bộ cao tốc - Động lực cho tăng trưởng hai con số
(NB&CL) Trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào “kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”, mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số mỗi năm trở thành thách thức nhưng cũng là động lực mạnh mẽ. Để hiện thực hóa khát vọng đó, một trong những yếu tố then chốt chính là hạ tầng giao thông hiện đại. Đặc biệt là mạng lưới đường bộ cao tốc kết nối các trung tâm kinh tế, vùng sản xuất và cửa khẩu quốc tế.
.jpg)
.jpg)
Cao tốc và tác động trực tiếp đến tốc độ tăng trưởng
Theo tính toán của các chuyên gia, cứ mỗi đồng đầu tư vào hạ tầng giao thông, nền kinh tế có thể thu về từ 1,5 đến 2,5 đồng giá trị gia tăng trong trung hạn. Khi một tuyến cao tốc hoàn thành, ngay lập tức chi phí vận tải giảm, thời gian di chuyển rút ngắn, năng suất lao động tăng.
Lấy ví dụ từ tuyến cao tốc Hà Nội - Hải Phòng, trước khi có tuyến đường này thời gian di chuyển giữa hai thành phố mất khoảng 2,5 giờ; chi phí logistics cao và lưu lượng hàng hóa qua cảng Hải Phòng bị hạn chế.
Sau khi cao tốc đi vào hoạt động, thời gian rút ngắn còn hơn 1 giờ, doanh nghiệp tiết kiệm hàng triệu USD mỗi năm nhờ giảm chi phí nhiên liệu, nhân công và hao mòn phương tiện. Kết quả GRDP của Hải Phòng duy trì mức tăng trưởng trên 14%/năm, con số thuộc nhóm cao nhất cả nước.
Tại Quảng Ninh, sau khi hoàn thiện chuỗi cao tốc Hạ Long - Hải Phòng, Hạ Long - Vân Đồn, Vân Đồn - Móng Cái, cơ cấu kinh tế đã thay đổi rõ rệt. Du lịch, dịch vụ, logistics trở thành mũi nhọn, đóng góp tỷ trọng lớn vào GRDP. Tốc độ tăng trưởng kinh tế của tỉnh duy trì ở mức hai con số liên tục nhiều năm liền, minh chứng cho tác động đột phá của hạ tầng cao tốc.
Đường cao tốc không chỉ vận chuyển hàng hóa, mà còn vận chuyển cơ hội. Trong giai đoạn thi công, hàng nghìn lao động địa phương có việc làm, từ công nhân xây dựng, lái xe, bảo dưỡng máy móc đến dịch vụ hậu cần. Sau khi hoàn thành, các ngành dịch vụ dọc tuyến bùng nổ: trạm dừng nghỉ, nhà hàng, khách sạn, kho bãi, trung tâm logistics.
Sự xuất hiện của cao tốc cũng thúc đẩy quá trình đô thị hóa. Các thị trấn ven tuyến nhanh chóng trở thành đô thị vệ tinh, thu hút dân cư và đầu tư. Điều này tạo thêm động lực cho tăng trưởng kinh tế bền vững, bởi đô thị hóa thường gắn với tăng năng suất lao động và thu nhập bình quân đầu người.
Thu hút dòng vốn đầu tư, khai phá những miền đất khó
Một trong những rào cản lớn khiến nhà đầu tư nước ngoài e ngại khi đặt nhà máy tại Việt Nam là chi phí logistics cao, thời gian vận chuyển dài. Khi hệ thống cao tốc mở rộng, bài toán này được giải quyết.
Nhìn vào cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn, chỉ sau một năm thông xe, nhiều khu công nghiệp mới đã hình thành dọc tuyến. Lượng doanh nghiệp đăng ký đầu tư tại Lạng Sơn tăng mạnh, đặc biệt là các ngành chế biến nông sản xuất khẩu sang Trung Quốc.
Sự kết nối nhanh chóng tới cửa khẩu Hữu Nghị giúp rút ngắn thời gian thông quan và giảm thiểu chi phí bảo quản hàng hóa, yếu tố sống còn với hàng nông sản tươi.
Hạ tầng giao thông kết nối vẫn là điểm nghẽn của trung du và miền núi phía Bắc, chưa kết nối được với vùng Thủ đô, ra các cảng biển, đường sắt chưa kết nối được với Trung Quốc và ra quốc tế.
Khát vọng về một tuyến đường cao tốc hiện đại là ước mơ nhiều đời của bà con các dân tộc tỉnh Hòa Bình cũ và nay là tỉnh Phú Thọ. Người dân sống dọc theo lòng hồ Thủy điện Hòa Bình thường phải di chuyển bằng thuyền để qua lại giữa các khu dân cư rất bất tiện, nhất là vào mùa mưa lũ.
Trao đổi với PV, ông Bùi Chí Công - Giám đốc quản lý dự án cao tốc Hòa Bình - Mộc Châu qua tỉnh Hòa Bình chia sẻ, quá trình thi công dự án gặp nhiều khó khăn về điều kiện tự nhiên, địa hình đồi núi sông hồ chia cắt.
Tuyến cao tốc đi qua nhiều núi cao, vực sâu buộc các giải pháp thiết kế phải phức tạp hơn. Để thực hiện các hạng mục quan trọng, nhà thầu cần phải sử dụng công nghệ tiên tiến, kỹ thuật thi công cao và nhân lực, thiết bị chuyên dụng.
Đầu tư xây dựng tuyến đường cao tốc Hà Nội - Hòa Bình - Mộc Châu sẽ là một tuyến đường liên kết vùng vô cùng huyết mạch của vùng Tây Bắc nhằm phá thế độc đạo của Quốc lộ 6. Qua đó tạo không gian phát triển kết nối với Thủ đô Hà Nội, tạo tiền đề để tiếp tục triển khai toàn tuyến cao tốc kết nối cửa khẩu Tây Trang, Điện Biên theo quy hoạch.
Còn tại khúc ruột miền Trung; cao tốc Diễn Châu - Bãi Vọt, Bãi Vọt - Hàm Nghi, Hàm Nghi - Vũng Áng (thuộc tuyến Bắc - Nam) đi vào khai thác, Nghệ An và Hà Tĩnh sẽ có “cửa ngõ” vận tải tốc độ cao nối thẳng với các trung tâm kinh tế lớn phía Bắc và Nam. Đây là tiền đề thu hút vốn FDI và kích thích dòng vốn đầu tư trong nước vào các ngành chế biến, logistics, du lịch biển, năng lượng tái tạo.
Thúc đẩy liên kết vùng là yếu tố chiến lược để tăng trưởng hai con số
Muốn tăng trưởng hai con số, một địa phương hay vùng kinh tế không thể phát triển đơn độc. Liên kết vùng giúp chia sẻ thị trường, nguồn lực và cơ sở hạ tầng. Cao tốc chính là “chiếc cầu” vật lý hiện thực hóa liên kết này.
Khu vực Đồng bằng sông Cửu Long là ví dụ điển hình. Trước đây, dù là vùng sản xuất nông sản lớn nhất cả nước, khu vực này gặp nhiều khó khăn trong vận chuyển hàng hóa ra cảng biển hoặc lên TP.Hồ Chí Minh.
Cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận và Mỹ Thuận - Cần Thơ đi vào khai thác đã rút ngắn thời gian vận chuyển, giảm chi phí. Đồng thời mở ra cơ hội phát triển công nghiệp chế biến sâu ngay tại chỗ.
Khi các tuyến cao tốc theo quy hoạch được hoàn thiện; các tỉnh miền Tây và kinh tế vùng có thể tăng tốc từ mức 7 - 8% hiện nay lên gần 12%/năm nhờ tiết kiệm logistics, tăng giá trị gia tăng cho sản phẩm, mở rộng du lịch và dịch vụ.
Ngoài tác động trực tiếp tới tốc độ tăng trưởng, đường cao tốc còn thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Ở những nơi hạ tầng kết nối thuận lợi, tỷ trọng dịch vụ và công nghiệp.
Để đạt mục tiêu tăng trưởng hai con số, Việt Nam cần tốc độ lưu thông hàng hóa và dịch vụ tương xứng. Các nghiên cứu quốc tế chỉ ra rằng: khi tỷ lệ đường cao tốc trên 1 triệu dân tăng gấp đôi, tốc độ tăng trưởng GDP trung bình có thể tăng thêm 1,5 - 2 điểm phần trăm/năm.
Nếu đến năm 2030, Việt Nam hoàn thành khoảng 5.000km cao tốc như mục tiêu Chính phủ đề ra, chi phí logistics có thể giảm từ mức 16 - 17% GDP hiện nay xuống còn khoảng 12-13% GDP. Số tiền tiết kiệm được từ chi phí này tương đương hàng tỷ USD mỗi năm, đủ để tái đầu tư vào giáo dục, y tế, khoa học công nghệ - những lĩnh vực tạo giá trị gia tăng lâu dài.
Đường cao tốc không chỉ là công trình giao thông; nó là đòn bẩy kinh tế, là nền tảng để Việt Nam bứt phá. Từ thực tế tại Hải Phòng, Quảng Ninh, Lạng Sơn, Đồng bằng sông Cửu Long cho đến tiềm năng của tuyến cao tốc trục dọc Bắc - Nam và các tuyến cao tốc trục ngang đã và đang được hoàn thiện có thể khẳng định nếu được đầu tư đồng bộ, vận hành hiệu quả, cao tốc sẽ đóng góp trực tiếp vào mục tiêu tăng trưởng hai con số, biến khát vọng thành hiện thực.
Để đạt được điều này, cần sự quyết tâm và phối hợp của cả hệ thống từ Nhà nước, doanh nghiệp, nhà đầu tư và người dân. Khi hạ tầng mở đường, dòng vốn, hàng hóa, con người sẽ tự tin bứt phá. Và chính trên những con đường thẳng tắp ấy, tương lai thịnh vượng của đất nước sẽ được trải dài.