Sáng 25/7, tại phiên thảo luận ở hội trường về đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước 6 tháng đầu năm, các giải pháp thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước 6 tháng cuối năm 2021 và Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021-2025, đại biểu Quốc hội Lê Quân (Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội) có nhiều ý kiến liên quan đến phát triển nguồn nhân lực.

Ông Lê Quân cho rằng, vấn đề tự chủ đại học và tự chủ các trường nghề trong nhiệm kỳ vừa qua đã đạt được nhiều thành công. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai vẫn có nhiều vướng mắc.

“Tôi cho rằng, trong 5 năm tới Chính phủ cần quan tâm hơn vấn đề này. Nếu chúng ta triển khai tốt về tự chủ đại học, tự chủ các trường nghề thì mới có nhanh nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng được yêu cầu phát triển” – ông Lê Quân nhấn mạnh.

Theo đại biểu Quốc hội này, có 3 vấn đề cần điều chỉnh, thứ nhất thời gian qua cơ sở giáo dục và cơ sở y tế đóng góp rất quan trọng vào cắt giảm chỉ tiêu biên chế, người hưởng lương của ngân sách.

Tuy nhiên, chủ trương và tư duy của Chính phủ đã thay đổi, không còn hiểu tự chủ đi liền với cắt giảm chi thường xuyên của ngân sách. Hiện trong quá trình triển khai nhiều cơ sở giáo dục còn lúng túng. Việc chuyển từ cơ chế chi thường xuyên sang cơ chế đặt hàng vô cùng khó khăn và thiếu hành lang pháp lý.

Ông Lê Quân phân tích: “Những lĩnh vực như an ninh quốc phòng, hoặc sư phạm có đặt hàng đó là những chỉ tiêu cho khu vực công, còn lại khu vực tư đa phần các doanh nghiệp không thể ký đặt hàng trừ những doanh nghiệp lớn cần nhân lực kỹ thuật sâu và chuyên môn kỹ năng cao. Do đó, trong thời gian qua có thực tế nhiều cơ sở giáo dục đại học, nghề nghiệp chuyển sang tự chủ nhưng không nhận được chi thường xuyên.

Thấy rằng, ưu tiên cho giáo dục đại học, nghề nghiệp đòi hỏi ngân sách nhà nước chi tăng cao lên hàng năm mà không thể giảm đi được. Do đó, tôi kiến nghị, trong thời gian tới cần có quan điểm chuyển chi thường xuyên cho các cơ sở tự chủ thành chi đầu tư. Có thể không chi lương nhưng hoàn toàn chi đầu tư để giúp nâng cao chất lượng và thu hút người học”.

Cũng theo Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội, một vấn đề vướng mắc hiện nay đó là quan điểm về thu học phí. Hiện nay mức học phí thấp. Có nhiều quan điểm cần có mức trần học phí tức là mức học phí cao nhất đối với cơ sở giáo dục.

“Mức trần này thường đáp ứng rất thấp so với kỳ vọng, yêu cầu của các cơ sở giáo dục. Do đó, cần có quan điểm tư duy làm sao có chính sách tốt cho con em nghèo học giỏi, hoặc học sinh học giỏi có thể tiếp cận được học bổng và học được đại học.

Phải đảm bảo học phí cũng là rào cản kỹ thuật, tránh việc học sinh lao vào học đại học trở thành “học đại”.

Phải coi học phí đối với người học là nguồn đầu tư và theo thông lệ quốc tế, học phí bao giờ cũng bằng hai năm tiền lương sau khi tốt nghiệp” - Đại biểu Quốc hội Lê Quân chia sẻ.

Vị này còn cho rằng, làm sao để cho các cơ sở giáo dục không nhất thiết phải tự chủ hoàn toàn cũng được xác định học phí trên cơ sở định mức kinh tế, kỹ thuật.

Cuối cùng ông Lê Quân cho rằng: “Cần thay đổi về tư duy tự chủ, thay đổi tư duy quản lý. Nhiệm kỳ này phải tự chủ mạnh hơn, phải làm sao quản lý chất lượng đầu ra của các cơ sở giáo dục đại học, nghề nghiệp.

Cần bộ chỉ số để đánh giá hiệu quả chất lượng của từng cơ sở, từng ngành nghề chất lượng việc làm và đáp ứng nhu cầu xã hội.

Tự chủ phải buộc các cơ sở giáo dục giải trình được đóng góp của mình đối với xã hội. Tự chủ mà hiểu theo nghĩa việc đếm m2, giáo viên để giao chỉ tiêu và can thiệp quá sâu vào vấn đề nhân sự.

Hiện có những quy định như bắt buộc Chủ tịch Hội đồng trường phải là cán bộ cơ hữu nên đó cũng là hạn chế. Hay quan điểm, dạy chính quy xong mới được dạy tại chức, dạy đại học xong mới được dạy cao học. Tư duy này cần thay đổi để đảm bảo các cơ sở được tự chủ về học thuật cao hơn”.