Vụ việc xảy ra ngoài khơi quần đảo Natuna của Indonesia, là vụ việc mới nhất trong chuỗi các cuộc xâm nhập vào vùng đặc quyền kinh tế của Indonesia của các tàu tuần duyên và tàu cá Trung Quốc.

Cơ quan an ninh hàng hải của Indonesia Bakamla cho biết, tàu Trung Quốc đã rời khỏi vùng đặc quyền kinh tế "sau khi tranh luận qua đài phát thanh" với một tàu tuần tra của Indonesia vào khoảng trưa thứ Hai.

“Lực lượng tuần duyên Trung Quốc nói rằng họ đang tuần tra trong khu vực tài phán của Trung Quốc. Chúng tôi kiên quyết bác bỏ điều này và nói rằng đây là vùng đặc quyền kinh tế của chúng tôi”, phát ngôn viên Wisnu Pramandita của Bakamla nói với This Week in Asia.

Wisnu nói thêm rằng, con tàu Trung Quốc đã ở EEZ của Indonesia "từ Thứ Bảy đến 11h30 sáng Thứ Hai".

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Indonesia Teuku Faizasyah cho biết, Jakarta đã yêu cầu đại sứ quán Trung Quốc giải thích. “Chúng tôi nhắc lại với phó đại sứ Trung Quốc rằng vùng đặc quyền kinh tế của Indonesia không chồng lấn với vùng biển của Trung Quốc”, Faizasyah nói.

Indonesia không coi mình là một bên trong tranh chấp Biển Đông, nhưng Bắc Kinh tuyên bố các quyền lịch sử đối với các khu vực chồng lấn EEZ của Indonesia xung quanh quần đảo Natuna. Bắc Kinh thể hiện tuyên bố chủ quyền của mình trên bản đồ với đường chín đoạn.

“Khi Trung Quốc trong những năm gần đây đã khẳng định các yêu sách về quyền tài phán của mình trong đường chín đoạn, sự hiện diện của các tàu tuần duyên và tàu đánh cá Trung Quốc ở vùng biển ngoài khơi quần đảo Natuna đã gia tăng. Điều đó trở nên bình thường hơn đối với Trung Quốc, nhưng rất không được hoan nghênh đối với Indonesia”, Ian Storey, thành viên cấp cao tại Viện ISEAS-Yusof Ishak, cho biết.

Collin Koh, một thành viên nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Chiến lược và Quốc phòng, cho biết vụ việc là "một thách thức" đối với Indonesia.

“Diễn biến mới nhất này chỉ đơn thuần làm nổi bật vấn đề dai dẳng mà Indonesia phải đối mặt, với việc Trung Quốc từ chối giảm nhẹ các tuyên bố chủ nghĩa bất bình đẳng của họ ở Biển Đông dựa trên đường chín đoạn, đã bị vô hiệu trong tuyên bố năm 2016”, ông Koh nói và nhấn mạnh tòa án quốc tế ở The Hague đã ra phán quyết bác bỏ các yêu sách lãnh thổ của Trung Quốc.

Ông Koh nói thêm: “Thay vì coi Trung Quốc là hung hăng hơn, có lẽ chính xác hơn nếu mô tả Trung Quốc là ‘vẫn hung hăng’ mặc dù có điểm dừng cuối cùng gần Natuna”.

Vào tháng 1, Indonesia đã triển khai máy bay chiến đấu và tàu chiến để tuần tra gần quần đảo Natuna sau khi lực lượng tuần duyên và tàu cá Trung Quốc tiến vào vùng biển gần này.

Indonesia, quốc gia quần đảo lớn nhất thế giới, đang cố gắng ngăn chặn các tàu nước ngoài đánh bắt cá trong vùng biển của mình, vì cho rằng điều đó làm thiệt hại hàng tỷ đô la cho nền kinh tế mỗi năm.

Vụ việc mới nhất diễn ra chỉ vài ngày sau khi Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Wei Fenghe đến chào xã giao Bộ trưởng Quốc phòng Indonesia Prabowo Subianto tại Jakarta. Indonesia đã sử dụng cuộc họp để nhắc lại rằng họ đã “cam kết đối thoại và giải quyết hòa bình ở Biển Đông”.

Ông Storey nói rằng trong việc xua đuổi tàu Trung Quốc, Indonesia đã thể hiện sự “cứng rắn” về lập trường của mình đối với các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông. Ông nói trước đây họ chỉ giám sát các tàu tuần duyên của Trung Quốc đi vào vùng đặc quyền kinh tế của mình.

Tuy nhiên, ông Collin Koh đặt câu hỏi liệu hành động của Indonesia có “đủ” để răn đe Bắc Kinh trong tương lai hay không.

Ông nói, Indonesia cần “một chiến lược mạnh mẽ hơn” để tập hợp “Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á và các bên ngoài khu vực có cùng chí hướng”, để cùng lên án “các hành vi cưỡng chế” như vậy, mặc dù ông cảnh báo rằng điều này sẽ là “gánh nặng về mặt chính trị nếu bị hiểu sai như ngăn chặn Trung Quốc”.

Indonesia hôm 26/5 gửi công hàm lên Liên Hợp Quốc, nói rằng "đường chín đoạn" của Trung Quốc trên Biển Đông thiếu cơ sở luật pháp quốc tế, trích dẫn phán quyết năm 2016 của Tòa Trọng tài quốc tế, đồng thời bác bỏ các yêu sách về "quyền lịch sử" phi lý của Bắc Kinh đối với vùng biển này.

Ngoại trưởng Indonesia ngày 4/6 khẳng định, tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông gây tổn hại lợi ích kinh tế của Indonesia.