Đây là hai dự án giao thông được kỳ vọng sẽ tạo ra một mạng lưới cao tốc đối ngoại huyết mạch, kết nối giao thương quốc tế, nâng cao năng lực cạnh tranh, thúc đẩy kinh tế - xã hội và tăng cường an ninh quốc phòng của các địa phương và khu vực.

Dự án Đồng Đăng – Trà Lĩnh ngay sau lễ khởi công từ 1/1/2024, UBND hai tỉnh Cao Bằng và Lạng Sơn đã liên tục phát động các đợt thi đua cao điểm tuyên truyền, vận động người dân. Nhà đầu tư và doanh nghiệp dự án (DNDA) cũng tích cực phối hợp, ứng kinh phí để sớm có mặt bằng phục vụ thi công.

Gần đây, trong cuộc họp Ban chỉ đạo dự án ngày 5/2/2025, Bí thư Tỉnh ủy Cao Bằng Quản Minh Cường đã chỉ đạo các cơ quan có thẩm quyền nhanh chóng tháo gỡ vướng mắc, trong đó có vướng mắc về vấn đề giải phóng mặt bằng (GPMB). Bí thư Tỉnh ủy Cao Bằng cũng kêu gọi quyết tâm cao của toàn bộ hệ thống chính quyền địa phương nhằm bàn giao mặt bằng đúng tiến độ trong Quý I/2025.

Tuy nhiên, tình trạng mặt bằng vẫn chưa đồng bộ do vướng mắc liên quan đến đất ở và hạ tầng kỹ thuật. Trong quá trình lập thiết kế kỹ thuật, một số đoạn tuyến được điều chỉnh theo địa hình thực tế và nguyện vọng của người dân, dẫn đến phải cập nhật lại phạm vi GPMB. Hiện tổng diện tích bàn giao có thể thi công đạt 576,37 ha/634,04 ha, tương đương 90,90%.

Tại Cao Bằng, ba khu tái định cư vẫn đang trong quá trình triển khai, ảnh hưởng đến việc bố trí chỗ ở cho các hộ dân mất đất. Cùng với đó, việc điều chỉnh ranh giới GPMB so với hồ sơ nghiên cứu khả thi khiến thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng rừng mất nhiều thời gian hơn. Công tác di dời hạ tầng kỹ thuật chưa đảm bảo tiến độ, tiếp tục ảnh hưởng đến quá trình thi công. 

Trao đổi với báo chí, ông Hoàng Văn Thạch – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cao Bằng, khẳng định dù thời gian không còn nhiều, nhưng các huyện trên địa bàn sẽ nỗ lực hoàn tất khâu giải phóng mặt bằng đối với phần diện tích phát sinh thêm do điều chỉnh hồ sơ trong Quý I năm nay.

Tại dự án Hữu Nghị - Chi Lăng, chính quyền tỉnh Lạng Sơn cũng đã đạt được nhiều kết quả nhưng vẫn đối diện với không ít thách thức. Địa phương đã bàn giao 47,13 km/59,76 km tuyến cao tốc, tương đương 76,35% diện tích mặt bằng (425,82 ha/557,82 ha).

Tuy nhiên, nhiều khu vực vẫn còn tình trạng “xôi đỗ”, xen kẹp với phần đất đã chi trả từ năm 2018. Diện tích có thể tiếp cận thi công mới đạt 68,47% (381,87 ha). Khối lượng hạ tầng kỹ thuật cần di dời vẫn còn lớn, dù đã phê duyệt phương án và chọn đơn vị thi công, tiến độ triển khai thực tế vẫn còn hạn chế. 

Theo ông Lương Trọng Quỳnh – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn, công tác giải phóng mặt bằng theo quy trình thông thường có thể kéo dài từ 5 đến 6 tháng. Tuy nhiên, với sự quyết tâm cao, địa phương đặt mục tiêu hoàn thành 100% công tác giải phóng mặt bằng trong Quý I. 

"Địa phương đang tích cực đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động người dân sớm bàn giao mặt bằng", đại diện lãnh đạo UBND tỉnh Lạng Sơn chia sẻ về giải pháp đẩy nhanh tiến độ.

Nhằm đảm bảo chỗ ở cho 406 hộ dân bị ảnh hưởng nơi dự án đi qua, chính quyền tỉnh Lạng Sơn đang đẩy nhanh phê duyệt và lựa chọn nhà thầu xây dựng các khu tái định cư, đồng thời xem xét phương án tái định cư tại chỗ cho những hộ đủ điều kiện.

Di dời hạ tầng kỹ thuật là một trong những nút thắt lớn nhất hiện nay, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa UBND tỉnh, công ty điện lực, doanh nghiệp viễn thông và nhà thầu thi công để tránh ảnh hưởng đến tiến độ dự án. Theo kế hoạch, trong Quý I/2025, toàn bộ hệ thống hạ tầng kỹ thuật như đường điện, viễn thông, thông tin tín hiệu sẽ được hoàn thành di dời. 

Chính quyền tỉnh Lạng Sơn nhận thức rõ rằng công tác vận động người dân đồng thuận với phương án bồi thường, hỗ trợ cũng là nhiệm vụ trọng tâm. Việc chi trả tiền bồi thường sẽ được chính quyền đẩy nhanh với mục tiêu hoàn thành 100% trong thời gian sớm nhất. Song song với đó, tỉnh tiếp tục rà soát, bổ sung chỉ tiêu đất giao thông vào quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất nhằm đảm bảo tiến độ GPMB không bị gián đoạn. 

Tại huyện Văn Lãng, nơi cả hai dự án cao tốc trọng điểm đi qua, xác định khối lượng công việc trước mắt rất lớn, chính quyền địa phương và các DNDA đang tăng tốc phối hợp kiểm đếm, xác minh và lập phương án giải phóng mặt bằng.

"Chúng tôi đang huy động toàn bộ lực lượng cán bộ tham gia kiểm đếm, đo đạc để đẩy nhanh tiến độ và triển khai chi trả bồi thường cho người dân sớm nhất có thể. Dự kiến trong Quý I đảm bảo bàn giao toàn bộ mặt bằng", ông Nguyễn Văn Trường - Bí thư huyện Văn Lãng chia sẻ. 

Trong bối cảnh Thủ tướng Chính phủ đặt mục tiêu hoàn thành 3.000 km đường cao tốc và kết nối thông suốt từ Cao Bằng đến Cà Mau trong năm 2025, việc đẩy nhanh công tác GPMB phục vụ hoạt động thi công các dự án đang trở thành nhiệm vụ cấp bách đối với các chính quyền cơ sở.