Hiện tại, Nga không tấn công trực tiếp các nhà máy bằng tên lửa và máy bay không người lái kamikaze. Nhưng Moscow ngày càng nhắm mục tiêu vào cơ sở hạ tầng gần đó, chẳng hạn như các trạm biến áp chứa các thiết bị quan trọng như máy biến áp và đường dây điện kết nối các nhà máy hạt nhân với lưới điện.

"Ukraine đang thiếu hụt cơ sở hạ tầng đang hoạt động. Đây sẽ là mùa đông khắc nghiệt nhất từ ​​trước đến nay đối với quốc gia này", nhà kinh tế trưởng thuộc Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) Tim Gould nói với tờ Kyiv Independent.

Trong khi đó, nhà phân tích năng lượng Wojciech Jakobik tại Warsaw cho biết nếu các cuộc tấn công của Nga ngắt kết nối thành công tất cả các nhà máy điện khỏi lưới điện, thì nguồn điện ổn định duy nhất của Ukraine sẽ không còn nữa.

Ông nói với tờ Kyiv Independent rằng "Điện hạt nhân là công suất tải cơ bản, không thể thay thế bằng năng lượng tái tạo, các nguồn khác và đặc biệt là không thể thay thế bằng năng lượng nhập khẩu".

Ukraine đã mất 9 gigawatt sản lượng điện, bao gồm tám nhà máy nhiệt điện và năm nhà máy thủy điện, do các cuộc tấn công của Nga trong năm nay.

Trong khi các công ty đang cố gắng sửa chữa các tài sản bị hư hỏng của mình, Nga đang chuẩn bị tấn công cơ sở hạ tầng hạt nhân của Ukraine, văn phòng báo chí của Bộ Năng lượng nói với tờ Kyiv Independent, điều này sẽ khiến người Ukraine bị cô lập và gây ra một cuộc khủng hoảng nhân đạo nếu đất nước không thể nhanh chóng sửa chữa và bảo vệ cơ sở hạ tầng của mình.

Sau khi chiếm đóng nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia vào năm 2022, Ukraine phụ thuộc rất nhiều vào ba nhà máy hạt nhân vẫn nằm dưới sự kiểm soát của chính phủ.

Chúng là huyết mạch của đất nước, cung cấp 60% điện năng. Cuộc tấn công hàng loạt gần đây nhất vào ngày 26 tháng 8 đã buộc Ukraine phải ngắt kết nối ba đơn vị tại các nhà máy Rivne và Nam Ukraine, gây ra tình trạng mất điện trong nhiều tuần.

Energoatom, công ty hạt nhân quốc doanh nói với tờ Kyiv Independent rằng tất cả các đơn vị điện của họ đều sẵn sàng hoạt động ở "công suất tối đa" trong mùa sưởi ấm và công ty đã kết nối một đơn vị điện hạt nhân một gigawatt được tân trang lại với lưới điện vào ngày 1 tháng 10.

Tuy nhiên, công ty chỉ mới công bố kế hoạch xây dựng thêm các công sự để bảo vệ các nhà máy điện khỏi các cuộc tấn công.

Trong những năm đầu của xung đột, Ukraine đã dựa vào các cơ sở khác nhau trong ngành năng lượng khổng lồ của mình để sống sót sau các cuộc tấn công ban đầu vào cơ sở hạ tầng năng lượng và thậm chí còn xuất khẩu điện sang EU.

Nhưng điều đó đã thay đổi trong năm nay sau khi các cuộc tấn công hàng loạt bắt đầu vào tháng 3 đã xóa sổ 50% tài sản năng lượng của nước này.

Hiện tại, Ukraine đã hết lựa chọn và chuyển từ xuất khẩu sang nhập khẩu 2 gigawatt điện từ các nước láng giềng châu Âu.

Việc mất điện vào mùa đông dường như là điều không thể tránh khỏi. Phái bộ giám sát nhân quyền của Liên hợp quốc (UNHRMM) dự kiến ​​tình trạng mất điện sẽ kéo dài từ 4-18 giờ một ngày, tùy thuộc vào các cuộc tấn công và thời tiết, khiến điều kiện sống của hàng triệu người dân trở nên tồi tệ.

Theo một chuyên gia: "Nguồn cung cấp điện có thể thiếu hụt tới 6 gigawatt. Con số này tương đương với nhu cầu cao điểm ở Đan Mạch".

Theo văn phòng báo chí của Bộ Năng lượng Ukraine, năng lượng hạt nhân là nền tảng còn lại cho sự ổn định năng lượng của Ukraine tuy nhiên đây cũng là mục tiêu chính cho các cuộc tấn công của Nga.

Chính phủ Ukraine đang tìm cách phân cấp lưới điện càng nhanh càng tốt, nhưng điều này khó có thể xảy ra vào mùa đông và các công ty năng lượng tư nhân đang tuyệt vọng khôi phục tài sản của họ để củng cố lưới điện.

Ukraine hy vọng sẽ khôi phục được 3 gigawatt vào cuối năm, Olena Lapenko, tổng giám đốc mảng An ninh và Khả năng phục hồi tại DiXi Group cho biết. Nhưng điều này phụ thuộc vào nguồn tài trợ quan trọng, mà nhà điều hành lưới điện nhà nước Ukrenergo đặt ra là 1,5 tỷ đô la để sửa chữa nhanh trong mùa này.

Cho đến nay, Ukraine đã nhận được gần 700 triệu euro (766 triệu đô la) từ quỹ hỗ trợ năng lượng của mình hợp tác với Ủy ban châu u và mùa đông đang đến gần.

Một phần của quỹ này chi trả cho các thiết bị rất cần thiết, chẳng hạn như máy biến áp tự động, để vá các cơ sở bị hư hại do các cuộc không kích của Nga càng nhanh càng tốt. Jakobik cho biết các sửa chữa đơn giản xung quanh các nhà máy hạt nhân, như đường dây điện, có thể được sửa chữa trong vòng 24 giờ.

Nhưng ông cho biết thiết bị chuyên dụng phụ thuộc vào việc giao hàng từ các đồng minh phương Tây, có thể mất nhiều tháng trừ khi có sẵn kho dự trữ.

DTEK, công ty năng lượng tư nhân lớn nhất Ukraine do người giàu nhất Rinat Akhmetov làm chủ, đã mất 90% công suất nhà máy nhiệt điện do các cuộc tấn công của Nga. Đến mùa đông, công ty hy vọng sẽ khôi phục 60-65% công suất nhiệt điện bị hư hại vào mùa xuân.

Nhưng ngay cả như vậy cũng không đủ để thay thế năng lượng hạt nhân nếu tất cả các nhà máy đều bị ngắt kết nối, Oleksiy Povolotskiy, người đứng đầu Văn phòng Phục hồi của DTEK cho biết.

Trong khi đó, chiến tranh đã làm giảm một phần lực lượng lao động chân tay của Ukraine trong khi quy mô thiệt hại là rất lớn. DTEK đang đưa công nhân từ các doanh nghiệp khác, như thợ mỏ, đến để giúp dọn dẹp đống đổ nát. Công ty đã yêu cầu các quốc gia châu u cử kỹ sư và máy móc để sửa chữa phức tạp hơn.

Do không có hệ thống phòng không bổ sung nào khác hiện đang được triển khai, chính phủ Ukraine đang xây dựng các công trình bảo vệ cho các trạm biến áp chống lại các mảnh vỡ rơi và máy bay không người lái.

Tuy nhiên, không đủ công trình được xây dựng kịp thời cho mùa đông và các nhà thầu được cho là chưa được thanh toán đầy đủ.

"Cần phải xây dựng thêm nhiều công trình bê tông càng sớm càng tốt", ông Povolotskiy cho biết.

Yuliia Kyian, một quan chức của Bộ Năng lượng, đã nói với tờ Kyiv Independent trong một cuộc thảo luận tại Kyiv vào ngày 2/10 rằng các công trình này rất tốn kém và mất nhiều thời gian để xây dựng. Bà cũng nói thêm rằng chúng không thể chịu được các cuộc tấn công bằng tên lửa đạn đạo.

Lê Na (Theo Kyiv Independent)