Thư pháp - Tinh hoa văn hóa và nghệ thuật của người Việt

Thư pháp từ lâu đã là một phần quan trọng trong văn hóa Việt Nam, không chỉ dừng lại ở việc viết chữ đẹp mà còn thể hiện triết lý sống, tâm hồn và bản sắc dân tộc. Trải qua nhiều thế kỷ, thư pháp gắn liền với đời sống tinh thần của người Việt qua các bức hoành phi, câu đối, bia ký, sắc phong…

Trong dòng chảy hiện đại, thư pháp Việt Nam đứng trước nhiều thách thức. Tuy nhiên, thay vì mai một, bộ môn nghệ thuật này đã không ngừng đổi mới để phù hợp với thời đại. Một trong những sáng tạo quan trọng, mang tính đột phá chính là sự xuất hiện của hai thể loại “Nhân diện thư” và “Vật điểu thư” do Nghệ nhân Lê Thiên Lý sáng tạo.

Hai thể loại thư pháp Nhân diện thư và Vật điểu thư đã mang đến một luồng gió mới cho nghệ thuật thư pháp Việt Nam. Nhân diện thư là phong cách viết thư pháp mà các nét chữ tạo nên hình tượng con người, tái hiện hình ảnh các danh nhân, nhân vật lịch sử, hay những gương mặt mang ý nghĩa biểu tượng trong văn hóa dân tộc. Vật điểu thư thể hiện hình ảnh thiên nhiên, chim muông, hoa lá thông qua thư pháp, tạo nên sự kết hợp hài hòa giữa nghệ thuật viết chữ và hội họa truyền thống.

Hai thể loại này đòi hỏi kỹ năng thư pháp điêu luyện, yêu cầu nghệ nhân phải có sự quan sát tinh tế, sáng tạo để thể hiện được hình khối và thần thái của đối tượng qua từng nét chữ.

Một trong những tác phẩm tiêu biểu nhất của Nghệ nhân Lê Thiên Lý là 2012 chữ “Phượng”, được thực hiện nhân dịp Lễ hội Hoa Phượng Đỏ năm 2012 tại Hải Phòng. Mỗi chữ “Phượng” trong tác phẩm không chỉ là một ký tự, mà còn ẩn chứa chiều sâu văn hóa và lịch sử, khắc họa hình tượng Thánh Gióng, mẹ Âu Cơ, bản đồ Việt Nam hay lá cờ Tổ quốc.

Dấu ấn của Nghệ nhân Lê Thiên Lý trong thư pháp Việt Nam

Với hơn 30 năm cống hiến cho thư pháp, Nghệ nhân Lê Thiên Lý đã có những đóng góp quan trọng trong việc bảo tồn và phát triển bộ môn nghệ thuật này. Ông không chỉ là người sáng tạo ra Nhân diện thư và Vật điểu thư, mà còn lập nhiều kỷ lục đáng nể: Ghi danh vào Kỷ lục Việt Nam với tác phẩm 1000 chữ “Long” độc đáo. Thực hiện 1000 chữ “Long” trên đĩa gốm Chu Đậu, được ghi nhận vào Kỷ lục Guinness. Truyền bá thư pháp bằng cách giảng dạy miễn phí, truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ.

Không dừng lại ở nghệ thuật thuần túy, những tác phẩm của ông còn mang giá trị ứng dụng cao, giúp thư pháp Việt Nam hòa nhập với đời sống đương đại.

Hội thảo lần này không chỉ nhằm tôn vinh những cống hiến của Nghệ nhân Lê Thiên Lý, mà còn mở ra những định hướng quan trọng cho tương lai của thư pháp Việt Nam. Đây là cơ hội để thúc đẩy việc nghiên cứu, giảng dạy và phổ biến thư pháp đến với cộng đồng, cũng như ứng dụng vào các lĩnh vực khác như hội họa, kiến trúc, thời trang.

Hội thảo “Nhân diện thư và Vật điểu thư trong dòng chảy thư pháp Việt Nam đương đại” đã khẳng định rằng, thư pháp không chỉ là một di sản văn hóa, mà còn là một nghệ thuật sống động, có khả năng thích nghi và phát triển theo thời đại. Những sáng tạo của Nghệ nhân Lê Thiên Lý là minh chứng rõ nét cho tinh thần đổi mới không ngừng của người Việt trong lĩnh vực văn hóa.

Kế thừa và phát huy văn hóa

Trong những năm qua, Trung tâm Thư pháp, Câu đối và Hán - Nôm học Hải Phòng (gọi tắt là Trung tâm Thư pháp) đã tổ chức nhiều hoạt động thiết thực, góp phần phát triển văn hóa thư pháp trong bối cảnh hiện đại.

Trung tâm đã mở các lớp giảng dạy thư pháp Hán - Nôm, thư pháp Việt, thủy mặc - thư pháp; tham gia các hoạt động tặng chữ đầu xuân tại các địa điểm lịch sử - văn hóa tâm linh, sáng tác đại tự, câu đối và tổ chức lễ hội khai bút nhằm khơi dậy tinh thần hiếu học. Đồng thời, Trung tâm còn đẩy mạnh giao lưu với các câu lạc bộ thư pháp trong và ngoài thành phố, tạo nên một cộng đồng thư pháp phát triển bền vững.

Nhằm kế thừa và phát huy truyền thống thư pháp Hải Phòng trong thời kỳ mới, được sự nhất trí của Lãnh đạo Hiệp hội Làng nghề thành phố Hải Phòng, Trung tâm Thư pháp tổ chức cuộc tọa đàm với chủ đề “Nhân diện thư, Vật điểu thư của Nghệ nhân thư pháp Lê Thiên Lý trong dòng chảy thư pháp Việt Nam đương đại”.

Hội thảo có ý nghĩa nghiên cứu và tôn vinh những thành tựu nghệ thuật, mở ra một diễn đàn để các nhà nghiên cứu, nghệ nhân trao đổi, nhận thức sâu sắc hơn về những đóng góp của Nghệ nhân thư pháp Lê Thiên Lý, người đã được ghi danh vào Kỷ lục Guinness thế giới, Kỷ lục Việt Nam, với những tác phẩm đột phá như Nhân diện thư, Vật điểu thư và Đỉnh thư chữ Việt.

Tiếp bước những giá trị, các viện nghiên cứu, trung tâm bảo tồn văn hóa, các nhà thư pháp sẽ có cơ sở để tiếp tục triển khai các cuộc hội thảo chuyên sâu hơn, nhằm làm sáng tỏ cả về lý luận và thực tiễn của hai thể loại thư pháp này. Đây cũng sẽ là bước đi quan trọng trong việc xây dựng chiến lược bảo tồn và phát huy nghệ thuật Nhân diện thư và Vật điểu thư, đưa hai thể loại này đến gần hơn với công chúng trong nước và quốc tế.

Kim Khánh - Đào Trang