Đa dạng ẩm thực 3 miền

Ẩm thực Việt Nam luôn là đề tài thu hút truyền thông báo giới và du khách quốc tế quan tâm. Gần đây, ngoài 3 cái tên Bánh mì, Phở và Bún bò Huế được nhắc đến trong bài Vinh danh trên South China Morning Post (SCMP) - Tờ báo tiếng Anh uy tín bậc nhất Hong Kong (Trung Quốc) về những món ăn sáng ngon nhất châu Á. Còn có khá nhiều cái tên khác xuất hiện trên các diễn đàn ẩm thực uy tín như Gỏi cuốn, Bún chả, Bánh xèo, Cà phê trứng…

Trước đó, bún bò Huế đã được công nhận là kỷ lục châu Á, nằm trong top 100 món ăn đạt giá trị ẩm thực châu Á do Tổ chức Kỷ lục châu Á công nhận.

Những món ăn làm nên tiếng vang và được cộng đồng quan tâm đến từ mọi miền đất nước Việt Nam. Dưới những hiệu ứng tích cực trên, văn hóa ẩm thực vùng miền đã làm nên những điều đặc sắc nhất.

Miền Bắc mang trong mình hơi thở rất riêng của một nền ẩm thực lâu đời ở xứ sở kinh kì từ trước đến nay. Từ món ăn đến cái mặc của người miền Bắc đều được sàng lọc và trở thành chuẩn mực. Hà Nội được xem là nơi hội tụ tinh hoa của ẩm thực, với những món ngon trứ danh như: Bún chả, Bún đậu, Phở…

Với người Trung bộ, ẩm thực trong họ mang đến nhiều nét riêng và độc đáo, dưới sự hiện diện của nhiều món ngon như: Mì Quảng, Bánh Căn, Bún bò Huế, Bánh xèo tôm nhảy, Cơm Hến, Gỏi cá Nam ô, Cơm gà Tam Kỳ,… được đánh giá đặc sắc nhất Việt Nam. Ở miền Trung, hầu hết các món ăn đều được chế biến một cách dễ dàng, dẫu vậy cũng không kém phần đậm đà khó cưỡng khi chỉ được chế biến từ những gia vị rất đỗi đơn giản được cất trong kệ bếp như: Tiêu, muối, đường và đặc biệt là nước mắm,…

Nhắc đến miền Nam, người ta thường nghĩ đến câu “Dưới sông có cá, trên bờ có rau”. Đây là một vùng đất phì nhiêu, màu mỡ được bồi đắp bởi hệ thống các sông, kênh, rạch chằng chịt. Nhờ đó, ẩm thực Nam Bộ mang nét bình dị và phóng khoáng bởi sự hào phóng mà thiên nhiên ban tặng. Nếu như ẩm thực miền Trung mang đậm nét bản sắc của một vùng thừa nắng và gió thì miền Nam là sự hòa trộn của những nền ẩm thực khác nhau như Chăm, Hoa, Khmer tạo nên nét độc đáo, vừa chân chất lại vừa giản đơn với những món ngon như: Cá lóc nướng trui, gỏi cuốn, bún mắm, hủ tiếu Nam Vang, bánh Xèo…

Nhìn chung, sự đa dạng ẩm thực mỗi vùng miền là mỗi nét chấm phá quan trọng tạo nên sức ảnh hưởng lớn đến cộng đồng khách quốc tế. Để mang được những giá trị khác biệt ấy, sự hiện diện của từng loại gia vị lại là điểm xuyết tạo nên hương vị độc đáo của mỗi vùng, là thành phần quan trọng không thể thiếu trong mỗi món ăn. Trong đó, phải kể đến nước mắm, loại gia vị truyền thống được sử dụng bao đời và là nét văn hóa không thể thiếu trong mỗi món ăn ở ba miền Bắc Trung Nam.

Nước mắm - Gia vị truyền thống miền nào cũng có!

Không phải ngẫu nhiên mà nước mắm được ví là “tinh hoa ẩm thực” Việt Nam. Với mức độ sử dụng phổ biến trên thị trường, nước mắm có mặt ở hầu hết các món ăn của mọi miền từ hình thức chế biến hấp, chiên, xào đến món kho…

Trên kệ bếp của mỗi gia đình Việt, ngoài các gia vị cơ bản thì nước mắm là loại gia vị được tin dùng nhiều nhất bởi nhiều yếu tố liên quan đến thời gian và sức khỏe, có thể kể đến như Nam Ngư, Chinsu, Cát Hải, Liên Thành…

Một trong những yếu tố chính được nhắc đến nhiều nhất là nét truyền thống của người Việt khi nước mắm từ lâu đã trở thành hương vị đặc trưng, quen thuộc và không thể thay thế trên mâm cơm người Việt từ xưa đến nay.

Nguồn dinh dưỡng thiết yếu trong mỗi giọt nước mắm tinh tươm là yếu tố thứ hai hấp dẫn người tiêu dùng, không chỉ là loại gia vị thông thường để làm tăng vị ngon khi thưởng thức, mà nước mắm còn chứa các loại khoáng chất, vitamin khác cung cấp cho cơ thể như: B1, B2, B12, PP giúp nuôi dưỡng tế bào thần kinh, tăng cường quá trình tạo máu hay Omega3 tốt cho phát triển trí não, tim mạch và mắt. Ngoài ra còn có chất sắt, chất đạm cần thiết cho phụ nữ mang thai và giúp giảm được tỉ lệ thiếu máu, các acid amin.

Hiện nay, hầu hết các địa phương dọc duyên hải và các tỉnh đồng bằng của Việt Nam đều có cơ sở sản xuất nước mắm. Nhiều địa danh và nhà sản xuất làm nước mắm nổi tiếng như: Vạn Vân (nay là Cát Hải) của Hải Phòng; Vạn Phần của Nghệ An; Nam ô của Đà Nẵng, Đề Gi và Tam Quan của Bình Định; Nha Trang của Khánh Hòa, Cà Ná của Ninh Thuận; Phan Thiết của Bình Thuận; Liên Thành của thành phố Hồ Chí Minh... và đặc biệt nhất là nước mắm Phú Quốc của Kiên Giang.

Nhiều thương hiệu nước mắm của Việt Nam không chỉ được ưa chuộng trong nước mà còn được các đầu bếp trên thế giới ngày càng ưa dùng để pha chế thành các loại nước chấm hoặc làm gia vị cho các món ăn.

Cả nước hiện có hơn 4.200 cơ sở tham gia sản xuất nước mắm; trong đó có hơn 1.000 cơ sở sản xuất nước mắm nguyên chất; hơn 60 cơ sở  đóng chai và hơn 3.100 hộ tham gia sản xuất nước mắm; có 3 loại hình tham gia sản xuất nước mắm là cơ sở sản xuất nước mắm nguyên chất, cơ sở đóng chai nước mắm và hộ tham gia sản xuất nước mắm.

Theo số liệu công bố của Tổng cục Thống kê, sản lượng nước mắm bình quân của Việt Nam trong năm 2020 đạt gần 380 triệu lít; Sản lượng cao nhất là miền Trung với hơn 180 triệu lít/năm, miền Nam đứng thứ hai với hơn 120 triệu lít/năm và miền Bắc ít hơn chỉ đạt hơn 80 triệu lít/năm. Tính trung bình người Việt Nam ăn nước mắm khoảng 3,9 lít/người/năm.