Chiều ngày 07/01, tham gia thảo luận trực tuyến về dự thảo Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Cần Thơ, Phó Trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Lâm Đồng Nguyễn Tạo nhấn mạnh, thành phố Cần Thơ là đô thị loại I trực thuộc Trung ương, là trung tâm kinh tế, văn hóa của Vùng đồng bằng sông Cửu Long; mang những đặc trưng cơ bản của một trung tâm đa chức năng, có sức lan tỏa về kinh tế, văn hóa, xã hội và là cửa ngõ của cả vùng hạ lưu sông Mê Kông. Trong 05 thành phố trực thuộc Trung ương của nước ta thì Quốc hội khóa XIV đã có cơ chế chính sách đặc thù đối với thành phố Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng, mới đây nhất Quốc hội khóa XV đã thông qua Nghị quyết đặc thù đối với thành phố Hải Phòng.

Đại biểu Nguyễn Tạo thống nhất cao với chủ trương ban hành Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Cần Thơ để thể chế hóa Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 05/8/2020 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển thành phố Cần Thơ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 nhằm tạo điều kiện cho địa phương phát huy tiềm năng, thế mạnh của mình. Qua đây, đại biểu đề nghị Quốc hội cần tiếp tục xem xét, bổ sung một số vấn đề cụ thể như sau:

Thứ nhất, Đồng bằng sông Cửu Long nói chung và thành phố Cần Thơ nói riêng hiện đã chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, sự xâm nhập mặn và đất bị ô nhiễm. Theo Quyết định số 438/QĐ-TTg, ngày 25/3/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Phát triển các đô thị Việt Nam ứng phó với biến đổi khí hậu thì thành phố Cần Thơ là một trong 5 thành phố trực thuộc Trung ương được thực hiện đề án trong giai đoạn 1 (2021 – 2025). Như vậy, để Cần Thơ chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên trong trong cải tạo, nâng cấp và phát triển đô thị, góp phần từng bước kiểm soát và giảm mức độ ô nhiễm không khí, nước, đất theo các tiêu chuẩn quốc tế thì nguồn lực đầu tư của thành phố Cần Thơ phải đảm bảo tương quan với các cơ chế, chính sách mà Quốc hội đã áp dụng tại 4 thành phố trực thuộc Trung ương khác. Qua đó, để thành phố thể hiện vai trò trung tâm vùng, dẫn dắt và có tác động lan toả tích cực đến phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương khác trong vùng.

Đại biểu Nguyễn Tạo cũng cơ bản nhất trí với quy định “Hội đồng nhân dân thành phố Cần Thơ quyết định chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa nước từ 02 vụ trở lên với quy mô dưới 500 hecta theo ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được cấp có thẩm quyền quyết định”. Quy định này sẽ tăng quyền chủ động của chính quyền địa phương, tăng diện tích từ đất trồng lúa sang dịch vụ thương mại theo yêu cầu phát triển của thành phố. Việc đầu tư phát triển thương mại, dịch vụ và công nghiệp sẽ tăng thu ngân sách bền vững cho thành phố Cần Thơ như các thành phố trực thuộc Trung ương khác đó là thành phố Hồ Chí Minh, Hải Phòng và Đà Nẵng (bởi lẽ thu ngân sách hàng năm của thành phố Cần Thơ còn quá thấp so với yêu cầu là trung tâm phát triển của vùng đồng bằng sông Cửu Long). Tuy nhiên, việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất phải phù hợp với quy hoạch đã được phê duyệt, bảo đảm công khai, minh bạch, hiệu quả, tránh tiêu cực, thất thoát, lãng phí.

Thứ hai, đối với luồng hàng hải Định An - Sông Hậu nối từ Định An (Trà Vinh) qua Đại Ngãi (Sóc Trăng), TP Cần Thơ, TP Long Xuyên đến Châu Đốc (An Giang) có chiều dài toàn tuyến 234,7km. Dự án luồng cho tàu biển lớn vào sông Hậu do Cục Hàng hải Việt Nam đầu tư được thông luồng năm 2017. Tuy nhiên, thực tế, tàu lớn rất khó chạy vào luồng tàu mới này, gây ảnh hưởng lớn đến hoạt động vận tải; năng lực vận tải biển bị hạn chế so với tiềm năng, đa phần hàng hóa ở miền Tây xuất nhập khẩu vẫn qua các cảng ở Đông Nam Bộ như: Sài Gòn, Thị Vải, Cái Mép…. Nguyên nhân chính do luồng Định An và luồng Quan Chánh Bố tỷ lệ bồi lấp rất lớn, tỷ lệ bùn trong cát khai thác tại luồng hàng hải Định An - Sông Hậu là tương đối cao. Đây là dự án nạo vét liên quan đến nhiều địa phương, thiết nghĩ chính sách đặc thù cần tính toán áp dụng đầu tư cho cả tuyến chứ không riêng gì thành phố Cần Thơ vì nếu không sẽ gây lãng phí rất lớn.

Thứ ba, ngoài phục vụ nhu cầu tiêu dùng tại chỗ thì phần lớn các sản phẩm nông nghiệp của Vùng đồng bằng sông Cửu Long đều được cung ứng cho thị trường ngoài vùng và phục vụ cho xuất khẩu. Tuy nhiên, hiện nay sản xuất nông sản khu vực đồng bằng sông Cửu Long đang bị kìm hãm bởi nhiều yếu tố, trong đó có công nghệ sau thu hoạch; kết cấu hạ tầng giao thông; hệ thống logistics vẫn chưa đồng bộ; giảm sức cạnh tranh so với nông sản các nước láng giềng… và đang dần mất đi những lợi thế phát triển về nông nghiệp.

Lý do là phần lớn các hộ nông dân chỉ tập trung vào khâu sản xuất, không có kho dự trữ lớn, vốn đầu tư ít, dễ bị các thương lái ép giá và thường chịu nhiều rủi ro, luôn trong tình trạng “được mùa, rớt giá”. Do đó, việc đề xuất đầu tư xây dựng Trung tâm liên kết, sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp Vùng đồng bằng sông Cửu Long tại Cần Thơ với ưu đãi đặc thù, vượt trội là cần thiết và cấp bách để tận dụng các cơ hội về cắt giảm thuế của các thị trường trong các Hiệp định thương mại CPTPP, EVFTA; tăng cường tính kết nối, đồng bộ, gắn kết với các trung tâm logistics theo quy hoạch để phát triển bền vững kinh tế Vùng đồng bằng sông Cửu Long.