Bà Marie el-Drese, tổng thư ký nhóm viện trợ, nói rằng có thêm 10.100 người được báo cáo mất tích ở Libya. Cơ quan y tế trước đó đưa số người chết ở Derna là 5.500 ngời. Cơn bão cũng giết chết khoảng 170 người ở những nơi khác trong nước.

Lũ lụt đã cuốn trôi toàn bộ khu dân cư ở thành phố Derna vào tối 10/9. Dưới đây là tổng hợp những gì chúng ta biết về tình hình ở Libya.

Điều gì đã xảy ra?

Daniel, một cơn bão Địa Trung Hải mạnh bất thường, đã gây ra lũ lụt chết người tại các cộng đồng trên khắp miền đông Libya, nhưng vùng bị ảnh hưởng nặng nề nhất là Derna.

Khi cơn bão đổ bộ vào bờ biển vào tối Chủ nhật (10/9), người dân cho biết họ nghe thấy tiếng nổ lớn khi hai con đập bên ngoài thành phố bị vỡ. Nước lũ tràn xuống Wadi Derna, một thung lũng cắt ngang thành phố, xuyên qua các tòa nhà và cuốn trôi người dân ra biển.

Một quan chức Liên hợp quốc cho biết hôm 14/9 rằng hầu hết thương vong vốn đã có thể tránh được.

“Nếu dịch vụ khí tượng hoạt động bình thường, họ có thể đã đưa ra cảnh báo”, người đứng đầu Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) Petteri Taalas nói với các phóng viên ở Geneva. "Các cơ quan quản lý tình trạng khẩn cấp lẽ ra đã có thể tiến hành việc sơ tán”.

WMO cho biết hồi đầu tuần rằng Trung tâm Khí tượng Quốc gia đã đưa ra cảnh báo 72 giờ trước trận lũ lụt, thông báo cho tất cả các cơ quan chính phủ qua email và qua phương tiện truyền thông.

Các quan chức ở miền đông Libya đã cảnh báo người dân về cơn bão và hôm 9/9, họ ra lệnh cho người dân sơ tán khỏi các khu vực ven biển vì lo ngại nước biển dâng cao. Nhưng không có cảnh báo nào về việc đập bị vỡ.

Xung đột gây ảnh hưởng thế nào?

Sự tàn phá đáng kinh ngạc phản ánh cường độ của cơn bão nhưng cũng phản ánh tính dễ bị tổn thương của Libya. Libya đã bị chia rẽ trong hầu hết thập kỷ qua, với 2 chính quyền riêng biệt ở miền Đông và miền Tây thường xuyên xung đột với nhau, gây ra nhiều khó khăn cho người dân.

Hai con đập bị vỡ bên ngoài Derna được xây dựng vào những năm 1970. Một báo cáo của cơ quan kiểm toán nhà nước vào năm 2021 cho biết các con đập vẫn không được bảo trì mặc dù hơn 2 triệu euro đã phân bổ cho mục đích này  vào năm 2012.

Thủ tướng của chính phủ tại Tripoli, Abdul-Hamid Dbeibah, đã thừa nhận các vấn đề về bảo trì trong cuộc họp Nội các hôm 14/9 và kêu gọi Công tố viên mở một cuộc điều tra khẩn cấp về vụ vỡ đập.

Trong khi chính phủ miền đông Libya có trụ sở tại Tobruk đang dẫn đầu các nỗ lực cứu trợ, thì chính phủ miền tây có trụ sở tại Tripoli đã phân bổ số tiền tương đương 412 triệu USD để tái thiết Derna và các thị trấn phía đông khác, đồng thời một nhóm vũ trang ở Tripoli đã cử một đoàn xe chở viện trợ nhân đạo.

Tình hình hiện tại

Bộ trưởng Y tế miền Đông Libya, Othman Abduljaleel cho biết hôm 14/9 rằng Derna đã bắt đầu chôn cất những người chết, chủ yếu là trong các ngôi mộ tập thể.

Bộ trưởng cho biết hơn 3.000 thi thể đã được chôn cất vào sáng 14/9, trong khi hơn 2.000 thi thể khác vẫn đang được xử lý. 

Ông Abduljaleel cho biết các đội cứu hộ vẫn đang tìm kiếm bên trong các tòa nhà bị sập ở trung tâm thành phố và các thợ lặn đang rà soát vùng biển ngoài khơi Derna.

Con số này chưa bao gồm những người chôn vùi dưới bùn và đống đổ nát, bao gồm cả những chiếc ô tô bị lật và những khối bê tông cao tới 4 mét. Lực lượng cứu hộ đang gặp khó khăn trong việc đưa các thiết bị hạng nặng đến các khu vực bị ảnh hưởng.

Tình hình thương vong

Tính đến 14/9, Tổ chức Lưỡi liềm đỏ Libya cho biết 11.300 người đã thiệt mạng và hơn 10.100 người được báo cáo mất tích. Tuy nhiên, giới chức địa phương cho rằng số người chết có thể cao hơn nhiều so với con số được công bố.

Trong bình luận với đài truyền hình Al Arabia thuộc sở hữu của Saudi hôm 14/9, Thị trưởng Derna Abdel-Moneim al-Ghaithi cho biết con số này có thể lên tới 20.000 do một số khu vực lân cận cũng bị cuốn trôi.

Bộ trưởng Y tế miền Đông Libya cho biết cơn bão cũng giết chết khoảng 170 người ở các khu vực khác, bao gồm các thị trấn Bayda, Susa, Um Razaz và Marj.

Trung Kiên (theo Reuters)