Trong cuộc đua vào vị trí lãnh đạo Đảng Dân chủ Tự do (LDP), sẽ được quyết định vào ngày hôm nay 14/9, Chánh Văn phòng Nội các Yoshihide Suga gần như chắc chắn sẽ trở thành thủ tướng tiếp theo của quốc gia.

Suga, 71 tuổi, được nhiều người coi là “chàng trai nghèo tài giỏi” và được chú ý bởi tính tự kỷ luật đáng sợ, mạng lưới năng động và kỹ năng quản lý thông tin.

Là cánh tay phải của Thủ tướng sắp mãn nhiệm Shinzo Abe, người bất ngờ tuyên bố từ chức vì sức khỏe kém, Suga đã giữ chức Chánh Văn phòng Nội các hơn bảy năm. Ông được tôn trọng trong Đảng Dân chủ Tự do LDP và được giới dân sự và báo chí kính sợ - tất cả đều vì lý do chính đáng.

Mặt tích cực, việc Suga trở thành thủ tướng tiếp theo của Nhật Bản sẽ đảm bảo sự ổn định và tiếp tục chính sách. Trong nước, Abe mãn nhiệm được ghi nhận vì đã thực hiện các chính sách kinh tế, được gọi là "Abenomics", đã vượt qua "thập kỷ mất mát" của những năm 1990. Về mặt đối ngoại, ông hợp tác với Hoa Kỳ trong khi tạo dựng quan hệ và giao dịch thương mại với các đối tác toàn cầu khác.

Mặt khác, Suga có lẽ quá gắn bó với người tiền nhiệm của mình, người mà nắm chức vụ thủ tướng lâu năm rõ ràng khiến sự xuất hiện của Suga ở cương vị mới không được chào đón quá nhiều. Việc Abe không có khả năng tăng lương và kiểm soát Covid-19, cũng như mối liên hệ của ông với sự thất bại của Olympic Tokyo 2020, đã khiến sự ủng hộ của ông gần đây giảm xuống mức dưới 30%.

Suga đã làm rất ít để phân biệt bản thân hoặc chiếm được tình cảm của công chúng cho đến tháng 4 năm ngoái, khi ông vui vẻ tiết lộ chữ kanji (chữ viết) cho Kỷ nguyên Hoàng gia mới, hay Reiwa, trên truyền hình quốc gia. Vì vậy, ông được công chúng gọi là “Reiwa Ojisan” hoặc “Uncle Reiwa”.

Nhưng Suga cũng là một nhà điều hành lạnh lùng, ghê gớm, người đã nắm trong tay bộ máy hành chính và truyền thông. Do nhiều vụ bê bối hiện đang làm ảnh hưởng đến Abe và đảng LDP, những cuộc vận động hành lang có vẻ được thiết lập để đảm bảo Suga trở thành thủ tướng mới.

Sự thăng tiến của Chánh Văn phòng nội các có ý nghĩa tốt đối với những người môi giới quyền lực của đảng Dân chủ Tự do.

Câu hỏi đặt ra phổ biến là liệu Suga sẽ hành động dựa trên niềm tin của mình và ghi dấu ấn trong vai trò Thủ tướng hay chỉ đơn giản đóng vai trò là nhà lãnh đạo ‘tạm quyền’, người tiếp tục các chính sách của Abe cho đến cuộc bầu cử quốc gia tiếp theo vào tháng 10 năm 2021.

Nhiều người đồn đoán rằng Suga, nếu được bầu trong cuộc bỏ phiếu nội bộ hôm thứ Hai (được cho là có 70% ủng hộ trong LDP), sẽ kêu gọi một cuộc tổng tuyển cử nhanh chóng để củng cố vị trí của cả ông ấy và của LDP với cử tri.

Không giống như nhiều đại biểu quốc hội và Shinzo Abe, sinh trưởng trong một gia đình thượng lưu, Suga xuất thân khiêm tốn. Ông lớn lên trong một ngôi làng nông nghiệp ở tỉnh Akita, một vùng nông thôn ở phía tây bắc Nhật Bản nổi tiếng với mùa đông dài, tuyết rơi dày và những chú chó Kishu dũng mãnh. Ở đó, gia đình ông được cho là đã trồng dâu tây thành công. Quý tử đầu lòng, Suga là niềm tự hào của bố mẹ.

Vào thời điểm nhiều người dân địa phương bỏ học sau khi học trung học cơ sở để làm việc cho cha mẹ hoặc ở các khu công nghiệp địa phương, Suga tiếp tục học trung học. Sau khi tốt nghiệp, ông ấy làm việc một thời gian ngắn trong một nhà máy sản xuất bìa cứng.

Năm 1969, ông đăng ký vào khoa nghiên cứu pháp lý của Đại học Hosei danh tiếng. Sáu năm sau, ông trở thành thư ký chính trị của một nghị sĩ LDP.

Năm 38 tuổi, Suga tham gia hoạt động chính trị với tư cách là thành viên hội đồng thành phố Yokohama. Ở vị trí đó, ông được các nhà môi giới quyền lực địa phương quý mến và được bầu vào hạ viện năm 47 tuổi.

Khi Abe tranh cử chức Thủ tướng vào năm 2006, Suga đã ủng hộ ông ta. Nhiệm kỳ này đã chứng tỏ một sự thất bại: Abe, vướng vào bê bối và bệnh tật, đã từ chức vào năm 2007. Nhưng Suga không bỏ rơi Abe.

Người thực thi của Abe

Trong những năm đầu tiên khi Abe được coi là một nhà chính trị, Suga, với sự giúp đỡ của lực lượng cánh hữu trên toàn quốc và Nippon Kaigi của giáo phái Shinto, đã duy trì sự ủng hộ của mình. Mạng lưới mạnh mẽ đó đã giúp Abe trở lại thành công trong năm 2012 với tư cách là nhà lãnh đạo quốc gia.

Suga được chú ý vì khả năng đàm phán và xây dựng sự đồng thuận. Ông được cho là người đi giữa Abe và New Komeito, đảng chính trị Phật giáo trên danh nghĩa tham gia vào một liên minh nghị viện hùng mạnh với LDP.

Suga cũng được cho là đã buộc các quan chức của Nhật Bản nới lỏng các quy định về thị thực - một động thái thúc đẩy đáng kể du lịch, một chính sách quan trọng của Abe. Ông cũng được cho là đã thuyết phục các nhà khai thác viễn thông lớn giảm hóa đơn điện thoại di động, vốn cao không tương xứng do thiếu cạnh tranh.

Một thành tích đáng chú ý khác của Suga là chương trình furusato nōzei (“quyên góp thuế quê hương”), cho phép giảm thuế cho những người quyên góp cho các thành phố tự trị địa phương của họ. Điều này đã mang lại lợi ích cho các nền kinh tế địa phương đang phải gánh chịu hậu quả của việc dân số lao động ngày càng giảm.

Năm 2014, Suga là kiến ​​trúc sư trưởng của Văn phòng Nhân sự Nội các, nơi đã cấp cho chính quyền quyền kiểm soát chưa từng có đối với các cuộc bổ nhiệm quan chức hàng đầu.

Là một người tự kỷ luật, bất chấp tuổi tác của mình vẫn thực hiện đều đặn 100 lần gập bụng mỗi ngày, Suga còn được biết đến là một người sáng tạo trong việc thu thập và quản lý thông tin, theo các phương tiện truyền thông mô tả.

Giống như Abe, Suga dường như là một người ủng hộ trung thành của Mỹ và được biết đến là một fan hâm mộ của cựu ngoại trưởng Colin Powell.

Quan điểm của ông về Trung Quốc không rõ ràng nhưng một số, bao gồm cả tác giả của cuốn tiểu sử năm 2016 về Suga, Isao Mori, đã suy đoán rằng ông có thể ít diều hâu hơn Abe. Song, vẫn còn phải xem ông ấy sẽ gắn kết với Hàn Quốc như thế nào, một mối quan hệ quan trọng đã xấu đi đáng kể theo quan điểm của Abe.

Kiểm soát truyền thông đại chúng

Suga không phải là chính trị gia thân thiện với máy quay nhất, nhưng ông ấy biết cách đối phó với giới truyền thông.

Khi các phóng viên trong Phòng báo chí nội các được thăng chức, Suga chúc mừng họ. Ông kiểm tra tất cả các câu hỏi trước các cuộc họp báo và chủ động hạn chế những câu hỏi có thể khiến chính phủ lúng túng. Với tư cách là phòng tuyến cuối cùng, Suga được biết đến là từ chối sự tồn tại của các tài liệu, một chiến thuật mà ông ấy đã triển khai để xóa bỏ nhiều vụ bê bối.

Ông khởi xướng chiến lược “kẹo và roi” của Abe để thống trị truyền thông, một sự kết hợp giữa các nhà điều hành truyền thông hàng đầu giành chiến thắng và thưởng cho các hãng tin tuân thủ bằng các điều khoản độc quyền và loại bỏ các phương tiện truyền thông bất hợp tác.

Suga đã có công trong việc đưa những người đưa tin và những nhà bình luận thẳng thắn ra khỏi một số chương trình tin tức góc cạnh của Nhật Bản.

Do đó, việc đưa tin về nguyện vọng làm thủ tướng của ông gần như tích cực, tập trung vào các hình ảnh “chăm chỉ”, “một chàng trai bình thường”, một tấm gương nghị lực từ nghèo khó đến giàu có.

Nhiệm kỳ của Abe bị lu mờ bởi nhiều vụ bê bối và cáo buộc về việc chính phủ che đậy, thay đổi dữ liệu và hủy tài liệu công. Tuy nhiên, Suga có thể truyền cảm hứng tự tin hơn cho Abe bằng cách làm cho chính phủ minh bạch hơn và có trách nhiệm hơn.

Trong cuốn sách The Resolution of A Politician năm 2012, Suga viết: “Việc chính phủ lưu giữ các hồ sơ được bảo quản rõ ràng là điều tự nhiên và đúng đắn. Cơ bản nhất trong số này là biên bản cuộc họp. Nếu một chính quyền lơ là trong những việc này, đó là sự phản bội người dân”.

Bản sao của Abe?

Liệu Suga sẽ là một Abe phiên bản hai? Nếu vậy, đó có thể không phải là một chiến lược đúng đắn. Các cuộc thăm dò được tin tưởng cho thấy, Abe # 2 không phải là người mà công chúng dường như mong muốn.

Trong cuộc họp báo vào ngày 2 tháng 9, Suga nhiều lần nói rằng anh sẽ tiếp tục các chính sách của Abe trong việc công bố tham vọng lãnh đạo của mình. Ông cũng nói rõ rằng ông sẽ không mở nắp các vụ bê bối tham nhũng dưới thời Abe.

Trước câu hỏi về những gì ông có thể làm khác đi, Suga trả lời: “Tôi sẽ thoát khỏi cơ cấu chính trị ngăn cách”.

Điều đó rõ ràng có nghĩa là cắt giảm các chức năng chồng chéo giữa các cơ quan chính phủ và đảm bảo chúng làm việc hiệu quả hơn với nhau, một thành tích mà Suga có thể đạt được nhờ vào lịch sử xử lý các quan chức của mình.

Vào ngày 8 tháng 8, tại cuộc họp báo bầu cử chính thức của mình, Suga trông cứng đờ và không thoải mái khi đọc tuyên bố chính thức của mình, chủ yếu dành nhiều lời khen ngợi cho Abe. Nhưng nhiều người hy vọng Suga có thể chèo lái Nhật Bản theo một hướng khác, táo bạo hơn, đặc biệt là về kinh tế.

Mariko Mabuchi, một nhà phân tích kinh tế, đã viết trên tạp chí President rằng, Suga được chú ý khi gặp gỡ các nhà lãnh đạo doanh nghiệp. Mabuchi cũng ca ngợi khả năng của Suga trong việc thắp lửa dưới bộ máy hành chính và làm rung chuyển hiện trạng, cho thấy tiềm năng cho “Suganomics”.

Đó có thể là gì? Chỉ có Suga biết vì anh ấy đã không làm rõ chính sách kinh tế của mình.

Hôm nay (14/9), đảng LDP sẽ bỏ phiếu bầu chủ tịch, người chiến thắng sẽ gần như chắc chắn đảm bảo tiếp quản cương vị thủ tướng Nhật Bản bởi sự áp đảo trong Quốc hội. Với sự ủng hộ rất lớn, Yoshihide Suga dường như chỉ còn chờ cuộc bỏ phiếu để hợp thức vị trí mới. 

Điều các cử tri đang chờ đợi là Suga sẽ bắt đầu công việc Thủ tướng của mình từ đâu, đưa ra thay đổi từ vị trí nào, để vực dậy nền kinh tế ốm yếu bởi tác động của đại dịch COVID-19, cũng như các vấn đề đối ngoại cần tiếng nói mạnh mẽ hơn từ chính phủ Nhật Bản.