Hiện các cửa khẩu đường bộ đang ách tắc, trong khi hàng hóa qua các ga đường sắt biên giới vẫn thông suốt cho thấy thuận lợi của vận tải đường sắt. Ngoài ra chi phí vận chuyển của đường sắt cũng thấp hơn rất nhiều so với đường biển, hàng không và thậm chí là so với cả đường bộ.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể đã chỉ đạo Cục Đường sắt Việt Nam, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) và các cơ quan tham mưu tìm giải pháp tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy vận tải hàng hóa từ phía Nam cũng như hàng xuất đi châu Âu bằng đường sắt.

“Tổng công ty Đường sắt Việt Nam chủ động đề xuất các giải pháp, cơ chế cụ thể, báo cáo Bộ để Bộ GTVT xem xét, báo cáo Chính phủ, làm việc với các Bộ, ngành.

Cần có giải pháp cụ thể thúc đẩy vận tải nội địa, nhất là tuyến Bắc - Nam và vận tải hàng đi châu Âu. Đối với vận tải nội địa, cần rà soát, xác định một số ga hiện hữu còn quỹ đất hoặc có thể mở rộng, nâng cấp kho bãi thành điểm tập kết hàng hóa bằng đường bộ, từ đó vận chuyển bằng tàu và đề xuất cơ chế đầu tư”, Bộ trưởng Thể yêu cầu.

Báo cáo tại cuộc họp, Tổng giám đốc VNR Đặng Sỹ Mạnh cho biết trong năm 2021, vận tải hàng hóa liên vận quốc tế tăng 34% chỉ tiêu tấn xếp so với cùng kỳ.

Với hàng hóa qua ga Đồng Đăng đã tăng 82% và đặc biệt trong quý IV/2021, hàng hóa xuất nhập khẩu qua đường sắt tăng mạnh so với cùng kỳ, ga Đồng Đăng tăng 117% lượt toa xe qua lại.

VNR đã tổ chức được các đoàn tàu đi thẳng từ Việt Nam sang châu Âu, sản lượng vận chuyển container liên vận quốc tế tăng hơn 100% so với cùng kỳ. Đồng thời mở thêm được các đoàn tàu chuyên tuyến container đến các điểm tỉnh, thành phố của Trung Quốc.

“Hàng hóa đi bằng đường sắt qua các cửa khẩu chủ yếu là quặng, lưu huỳnh, DAP, hóa chất, hàng điện tử, dệt may, linh phụ kiện, hàng tiêu dùng…

Tất cả các loại hóa này đều là hàng xuất nhập khẩu chính ngạch, hàng xuất khẩu bằng hình thức tiểu ngạch không vận chuyển được bằng đường sắt”, Tổng giám đốc VNR cho biết.

Tuy nhiên theo ông Đặng Sỹ Mạnh, do lượng hàng hóa tăng trưởng mạnh liên tục qua các năm nên đến thời điểm này đã có hiện tượng ùn tắc tại cửa khẩu các ga và các ga sâu trong nội địa của cả hai nước.

Thời điểm này có hơn 600 toa xe Trung Quốc đang chờ để sang Việt Nam. Các ga khu vực xung quanh Hà Nội đều đã quá tải do năng lực bãi hàng hiện không đáp ứng được nhu cầu.

Các ga trên tuyến Bắc - Nam hạ tầng kho, bãi, đường bộ vào ga cũng xuống cấp, năng lực rất hạn chế; không đáp ứng được yêu cầu đầu tư thiết bị bốc xếp, xe container tải trọng lớn ra.

Vì vậy gây nhiều khó khăn trong việc thu hút hàng container vận chuyển từ phía Nam ra, cũng như xuất qua Trung Quốc bằng đường sắt.

Do đó Tổng công ty đề xuất tăng năng lực xếp dỡ các bãi hàng tại các ga như Kép, Đông Anh, Yên Viên để nâng năng lực sức chứa hàng hóa, container nhằm giải tỏa ách tắc cho các ga Đồng Đăng, Lào Cai.

Kiến nghị Bộ GTVT báo cáo Chính phủ để làm việc với phía Trung Quốc cho phép hoạt động kiểm dịch tại ga Bằng Tường để tiếp nhận hàng nông sản, hoa quả từ Việt Nam sang bằng đường sắt. Tổng cục Hải quan bố trí nhân viên, thời gian làm thêm để giải quyết thủ tục cho hàng hóa xuất nhập khẩu bằng đường sắt.

Về lâu dài, các Bộ, ngành có hướng dẫn doanh nghiệp chuyển sang xuất nhập khẩu theo hình thức chính ngạch để rút ngắn thủ tục, thời gian thông quan cũng như có thể vận chuyển được bằng đường sắt.

Tổng công ty Đường sắt Việt Nam cũng kiến nghị Bộ GTVT sớm bố trí nguồn vốn để cải tạo, nâng cấp và mở rộng bãi hàng, đường ga, kho ga tại các nhà ga; nhất là ưu tiên ga Đồng Đăng hiện đang là điểm nóng ách tắc hàng hóa liên vận quốc tế.

Bổ sung thêm các ga liên vận quốc tế tại khu vực miền Trung và phía Nam để hàng hóa xuất nhập khẩu đi bằng đường sắt được làm thủ tục hải quan sâu trong nội địa, góp phần giảm ách tắc tại các ga biên giới.