Thị trường chứng khoán “nóng” câu chuyện phát hành ESOP

Cổ phiếu ESOP là một ưu đãi đối với những nhân viên có nhiều thành tích và cống hiến cho sự phát triển của công ty. Thông qua đợt phát hành cổ phiếu ESOP, những nhân viên đủ tiêu chuẩn để hưởng ưu đãi sẽ được thưởng hoặc mua cổ phiếu của công ty với giá ưu đãi.

Mục đích của việc phát hành cổ phiếu ESOP là giữ chân nhân tài, khuyến khích họ nâng cao hiệu quả làm việc để góp sức cho sự phát triển của công ty mà chính họ cũng là cổ đông. Thông qua ESOP, nhân viên được khuyến khích thay đổi tâm thế làm việc, từ tư cách của “người làm thuê” sang tư cách của “người làm chủ”. Khi hiệu quả làm việc của đội ngũ nhân sự công ty nâng lên sẽ tác động trực tiếp đến sự tăng trưởng của công ty trong dài hạn.

Tuy nhiên, việc phát hành cổ phiếu ESOP sẽ tác động trực tiếp và ngay lập tức đến quyền lợi của các cổ đông. Vì nguồn lực để thực hiện chiến lược ưu đãi được lấy từ tài sản của công ty, tỷ lệ sở hữu của các cổ đông hiện hữu sẽ bị pha loãng tương ứng với tỷ lệ cổ phiếu ESOP được phát hành.

Bên cạnh đó, giá cổ phiếu thường sẽ bị tác động tiêu cực do việc phát hành cổ phiếu mới. Chính vì vậy, các cổ đông thường khó đồng thuận với vấn đề này nếu như không cho họ thấy được một lợi ích rõ ràng, minh bạch trong dài hạn.

Thời gian gần đây, giới đầu tư chứng khoán đang “nóng” câu chuyện phát hành cổ phiếu ESOP. Trong đó gây chú ý nhất là Đất Xanh Group (Mã CK: DXG) với thông tin bán cổ phiếu ESOP 0 đồng cho lãnh đạo và nhân viên.

Cụ thể, theo tài liệu họp Đại hội cổ đông thường niên được Đất Xanh Group công bố, doanh nghiệp dự kiến sẽ phát hành 7 triệu cổ phiếu ESOP, tỷ lệ 1,35% với giá 10.000 đồng/cổ phiếu. Nguồn vốn tài trợ cho chương trình ESOP là 70 tỷ đồng được lấy từ nguồn vốn chủ sở hữu đến thời điểm phát hành trên báo cáo tài chính hợp nhất kiểm toán năm 2020 của Đất Xanh. Do đó, số tiền mà Đất Xanh dự kiến thu được là 0 đồng.

Thông tin DXG bán cổ phiếu ESOP 0 đồng cho lãnh đạo và nhân viên gây bức xúc nhà đầu tư, giá cổ phiếu giảm sàn liên tiếp, khối ngoại phải "tháo chạy”. Cổ phiếu DXG có hai phiên giao dịch liên tiếp giảm kịch sàn.

Trước tình hình đó, ngày 11/6 lãnh đạo DXG đã điều chỉnh phương án phát hành ESOP năm 2021 với giá phát hành là 10.000 đồng/cp thay vì giá 0 đồng như trước đó công bố. Trên thị trường, cổ phiếu DXG lập tức kịch trần trong phiên 11/6, sau làn sóng bán tháo vài hôm trước đó.

Song song, DXG cũng phát hành 200 triệu cổ phiếu riêng lẻ (tương đương 39% cổ phiếu đang lưu hành) với giá chiết khấu 10 - 15% và không thấp hơn 20.000 đồng/cp.

Loạt doanh nghiệp muốn phát hành cổ phiếu ESOP số lượng lớn

Ngoài Đất Xanh Group, hiện nhiều doanh nghiệp cũng đang có kế hoạch phát hành hàng chục triệu cổ phiếu ESOP cho lãnh đạo và nhân viên.

Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam (Mã CK: MSB) vừa công bố thông tin Nghị quyết của HĐQT về việc phát hành cổ phiếu ESOP. Theo đó, sẽ có 18 triệu cổ phiếu ESOP được phát hành trong đợt này với giá bán là 10.000 đồng/cổ phiếu, tương đương gần 1/3 so với thị giá hiện tại là 27.000 đồng/cổ phiếu.

Ngân hàng dự kiến chào bán cổ phiếu ESOP trong quý 3/2021 sau khi được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước chấp thuận.

Techcombank (Mã CK: TCB) mới đây đã thông báo nghị quyết HĐQT về việc phát hành hơn 6 triệu cổ phiếu ESOP giá 10.000 đồng. Trong đó có 705.367 cổ phiếu phát hành cho người lao động nước ngoài và 5.303.201 cổ phiếu phát hành dành cho người lao động Việt Nam.

Cổ phiếu phát hành bị hạn chế chuyển nhượng trong vòng 1 năm kể từ ngày kết thúc đợt phát hành. Thời gian phát hành dự kiến trong năm 2021, ngay sau khi được Ngân hàng Nhà nước, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước chấp nhận.

Công ty CP Chứng khoán SSI cũng thường xuyên phát hành cổ phiếu ESOP khối lượng lớn. Ngày 24/5 vừa qua, SSI thông báo phát hành 7,5 triệu cổ phiếu ESOP cho người lao động công ty, tỷ lệ phát hành 1,16% trong tổng số cổ phiếu đang lưu hành. Giá phát hành 10.000 đồng/cổ phiếu, thời hạn chuyển nhượng trong vòng 2 năm. Thời gian thực hiện từ ngày 28/5 đến 10/6.

Mới đây, DIC Corp (Mã CK: DIG) cũng thông qua kế hoạch phát hành 15 triệu cổ phiếu ESOP cho người lao động với giá 15.000 đồng/cổ phiếu, tương ứng tỷ lệ là 4,28% vốn điều lệ. Doanh nghiệp dự kiến huy động được 225 tỷ đồng, thời gian dự kiến là quý II/2021 và/hoặc quý III/2021. Trong đó, cổ phiếu dự kiến bị hạn chế chuyển nhượng 3 năm kể từ ngày kết thúc đợt phát hành.

Đáng chú ý, trong danh sách dự kiến phát hành, 4 lãnh đạo cao cấp của doanh nghiệp được mua 91,7% tổng lượng cổ phiếu ESOP dự kiến phát hành đợt này.

Thực tế cho thấy, cổ phiếu ESOP có thể bị lạm dụng và sử dụng sai mục đích bởi một kế hoạch phát hành thiếu minh bạch từ ban lãnh đạo công ty. Thông qua ESOP, ban lãnh đạo có thể hợp pháp hóa việc “móc túi” cổ đông để tăng tỷ lệ sở hữu cổ phần và trục lợi bằng việc đưa tên mình hay những nhân viên là người thân cận vào danh sách những người lao động được lựa chọn.

Công ty CP FPT là một trong những doanh nghiệp nổi bật trong việc phát hành ESOP cho lãnh đạo. Mới đây, doanh nghiệp này phát hành gần 1,3 triệu cổ phiếu ESOP tương ứng với 0,1646% số lượng cổ phiếu đang lưu hành cho 3 lãnh đạo cấp cao của công ty, giá phát hành 10.000 đồng/cổ phiếu. Ngày kết thúc đợt phát hành là 7/4, ngày chuyển giao cổ phiếu 10/5.

Tương tự, Công ty CP Thế giới Di động (MWG) liên tiếp phát hành cổ phiếu ESOP cho lãnh đạo và nhân viên khiến không ít nhà đầu tư phàn nàn lên tiếng. Tháng 4 vừa qua, MWG phát hành 9,32 triệu cổ phiếu ESOP 2020 cho lãnh đạo chủ chốt của công ty và công ty con. Số cổ phiếu này tương đương với 2,2% số lượng cổ phiếu đang lưu hành, thời hạn chuyển nhượng 4 năm.

Năm 2021 MWG thông qua kế hoạch phát hành ESOP cho ban điều hành và lãnh đạo chủ chốt với tỷ lệ tối đa 3% số cổ phiếu đang lưu hành nhưng không quá 21,5 triệu đơn vị. Giá phát hành mỗi cổ phiếu Esop là 10.000 đồng.

Trước đó, Công ty CP Đầu tư IDJ Việt Nam cũng phát hành thành công 1,63 triệu cổ phiếu ESOP mệnh giá 10.000 cho 7 lãnh đạo chủ chốt của công ty.