Ông Duterte đã công bố quyết định bất ngờ vào thứ Bảy (2/10) sau khi cựu trợ lý lâu năm của Tổng thống, Thượng nghị sĩ Bong Go, đã thay thế nộp đơn ứng cử chức vụ phó tổng thống tại một trung tâm Ủy ban Bầu cử.

“Tâm lý… của người dân Philippines là tôi không đủ tư cách và việc lách luật sẽ là vi phạm hiến pháp để tranh cử phó tổng thống”, ông Duterte nói. “Hôm nay tôi tuyên bố giã từ chính trường”.

Các tổng thống Philippines bị hiến pháp giới hạn nhiệm kỳ 6 năm duy nhất và những người phản đối đã nói rằng họ sẽ đặt câu hỏi về tính hợp pháp của cuộc tranh cử phó tổng thống đã được thông báo của ông Duterte trước Tòa án Tối cao.

Động thái của ông Duterte làm dấy lên suy đoán rằng ông đang dọn đường cho con gái của mình, Sara Duterte-Carpio, tranh cử để kế vị ông.

Duterte-Carpio, người thay thế cha cô làm thị trưởng Davao, cho biết tháng trước cô sẽ không tranh cử chức vụ cao hơn vào năm tới vì cô và cha cô đã đồng ý chỉ một trong số họ sẽ tranh cử chức vụ quốc gia vào năm 2022.

“Điều này cho phép Sara Duterte tranh cử”, Antonio La Vina, giáo sư luật và chính trị tại Đại học Ateneo de Manila cho biết.

Các ứng cử viên có thời hạn đến thứ Sáu (8/10) để đăng ký chạy đua bầu cử, nhưng việc rút tên và thay thế được phép cho đến ngày 15 tháng 11, để tạo điều kiện cho những thay đổi vào phút cuối, như quyết định sát nút của ông Duterte ở cuộc bầu cử năm 2016, mà ông đã giành chiến thắng vang dội.

“Đây rất là phong cách chính trị của Tổng thống Rodrigo Duterte khiến mọi người luôn chú ý, đảm bảo rằng mọi người đều tuân theo lời ông ấy. Nhưng ông ấy cũng nổi tiếng là một nhà lãnh đạo không giữ lời”, phóng viên Jamela Alindogan của Al Jazeera đưa tin từ thủ đô Manila.

“Trong chiến dịch tranh cử năm 2016, ông ấy đã nhiều lần nói rằng sẽ không ứng cử vào các chức vụ công. Ông ấy đã không xuất hiện tại buổi nộp hồ sơ ứng cử chỉ để được nộp một tháng sau đó bởi một người đã đứng ra bảo vệ ông ấy”.

Vào tháng 8, ông Duterte tuyên bố sẽ tranh cử phó tổng thống trong cuộc bầu cử tiếp theo - một động thái mà các nhà phê bình cho rằng đó là được thúc đẩy bởi lo sợ rằng ông có thể phải đối mặt với các cáo buộc hình sự sau khi rời nhiệm sở.

Ông Duterte tranh cử tổng thống năm 2016 về một vấn đề duy nhất là chống tội phạm ở Philippines. Trong suốt chiến dịch tranh cử và sau đó là tổng thống, ông đã nhiều lần thúc giục cảnh sát “tiêu diệt” các nghi phạm ma túy.

Sau khi nhậm chức vào ngày 30 tháng 6 năm 2016, ông đã ngay lập tức khởi động chiến dịch quyết liệt của mình được các nhà lãnh đạo Công giáo của đất nước mô tả là "triều đại của khủng bố".

Dữ liệu mới nhất của chính phủ được công bố vào tháng 6 cho thấy tính đến cuối tháng 4 năm 2021, cảnh sát và các lực lượng an ninh khác đã tiêu diệt ít nhất 6.117 kẻ tình nghi buôn bán ma túy trong các hoạt động của họ. Nhưng các số liệu của chính phủ được Liên hợp quốc trích dẫn vào tháng 6 năm 2020 đã cho thấy ít nhất 8.600 trường hợp tử vong.

Một báo cáo của cảnh sát Philippines vào năm 2017 cũng gọi 16.355 "vụ án mạng đang được điều tra" là thành tích trong cuộc chiến chống ma túy.

Nguyễn Hoàng (Theo Aljazeera)