Biên giới trên bộ của NATO với Nga sẽ tăng hơn gấp đôi nếu Phần Lan và Thụy Điển gia nhập liên minh quân sự mạnh nhất thế giới. Nga hiện có chung đường biên giới trên bộ dài 1.215 km với các thành viên NATO. Khi Phần Lan tham gia liên minh, con số đó sẽ tăng lên 2.600 km.

“Tư cách thành viên NATO sẽ tăng cường an ninh của Phần Lan. Khi gia nhập NATO, Phần Lan sẽ củng cố sức mạnh cho liên minh phòng thủ. Phần Lan phải nộp đơn xin gia nhập NATO ngay lập tức. Chúng tôi hy vọng các bước đi cần thiết để đưa ra quyết định này sẽ được thực hiện trong vài ngày tới”, Tổng thống Sauli Niinisto và Thủ tướng Sanna Marin của Phần Lan cho biết trong tuyên bố hôm 12/5.

Trong khi đó, Thụy Điển - quốc gia vốn có truyền thống đứng ngoài các liên minh quân sự - dự kiến sẽ đưa ra thông báo vào cuối tuần này.

Điều này có ý nghĩa như thế nào đối với NATO?

Robert Dalsjo, nhà phân tích cấp cao của NATO tại cơ quan Nghiên cứu Quốc phòng Thụy Điển cho biết: “NATO biết Thụy Điển và Phần Lan đang ở đâu, và việc hai nước này gia nhập liên minh sẽ tăng cường an ninh và sự răn đe ở khu vực Biển Baltic. Điều này cũng giúp NATO dễ dàng bảo vệ các quốc gia Baltic hơn vì sẽ không còn sự băn khoăn về việc sử dụng không phận của Thụy Điển để gửi binh sĩ hoặc tiếp tế cho các quốc gia Baltic”.

Harry Nedelcu, chuyên gia NATO và giám đốc chính sách tại Rasmussen Global, một công ty tư vấn chính trị quốc tế, cũng có quan điểm tương tự. “Thông điệp đầu tiên của các quốc gia này khi gia nhập NATO là về chính trị và nhắm vào Nga. Thứ hai, Phần Lan và Thụy Điển có thể mang lại rất nhiều thứ cho NATO. Sau Chiến tranh Lạnh, Phần Lan và Thụy Điển đã và đang xây dựng khả năng quân sự, điều này có thể mang lại khá nhiều lợi ích cho NATO”, ông Nedelcu cho hay.

Vì sao Phần Lan và Thụy Điển thay đổi lập trường?

Sau khi Liên Xô tan rã vào năm 1991, cả Phần Lan và Thụy Điển đều xích lại gần hơn với Liên minh châu Âu (EU) và trở thành thành viên của khối vào năm 1995. Tuy nhiên, cả hai quốc gia này vẫn tiếp tục giữ thái độ trung lập về quân sự.

Thụy Điển đã không là một phần của bất kỳ liên minh quân sự nào trong hơn 200 năm và cũng duy trì thái độ trung lập trong Thế chiến thứ hai. Trong khi đó, Phần Lan - sau thất bại trước Nga trong Thế chiến thứ hai - chuyển sang chế độ trung lập.

Tuy nhiên, xung đột giữa Nga và Ukraine đã khiến Phần Lan và Thụy Điển cảm thấy “bất an”, khơi mào cho các cuộc thảo luận về chính sách an ninh trong tương lai.

"Vài tuần trước khi xung độ Nga - Ukraine bắt đầu, 50% người Phần Lan không ủng hộ nước này gia nhập NATO và chỉ có 20% ủng hộ. Chỉ sau một đêm, con số đã thay đổi khi 50% ủng hộ và 20% không ủng hộ. Bây giờ, khi Phần Lan đã đưa ra thông báo sẽ gia nhập NATO, tôi nghĩ sự ủng hộ sẽ tăng lên 80%”, cựu Thủ tướng Phần Lan Alexander Stubb cho hay.

Còn với Thụy Điển, việc gia nhập liên minh này thậm chí cũng chỉ còn là vấn đề thủ tục. "NATO biết rằng nếu Phần Lan nộp đơn, Thụy Điển cũng sẽ làm điều tương tự. Nếu không, Thụy Điển sẽ nằm ngoài NATO và sẽ phải chi nhiều hơn cho quốc phòng", Elisabeth Braw, chuyên gia tại Viện doanh nghiệp Mỹ, đưa ra nhận xét.

Những thách thức mới đối với NATO?

Các thành viên NATO cho biết Phần Lan và Thụy Điển sẽ được "chào đón với vòng tay rộng mở". Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg nói thêm rằng quá trình trở thành thành viên của Phần Lan và Thụy Điển sẽ "diễn ra nhanh chóng."

Tuy nhiên, chuyên gia Dalsjo cho rằng thách thức lớn đối với NATO không phải là việc Thụy Điển và Phần Lan gia nhập liên minh, mà làm thế nào để đối phó với tác động của cuộc xung đột Nga - Ukraine.

Theo chuyên gia Harry Nedelcu, hai quốc gia Bắc Âu gia nhập liên minh sẽ tăng cường sự kiện diện của NATO ở khu vực Baltic. “Phần Lan và Thụy Điển đã là một trong những đối tác mạnh nhất của NATO và việc gia nhập liên minh sẽ dẫn đến sự hiện diện hải quân mạnh mẽ hơn của NATO ở vùng biển Baltic”, ông Nedelcu nói.

Mối đe dọa từ Nga?

Trong khi đó, Moscow đã đưa ra lời cảnh báo về hậu quả nếu Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO. Người phát ngôn Điện Kremlin, Dmitry Peskov, nhấn mạnh rằng việc NATO mở rộng về phía đông sẽ không mang lại sự ổn định cho châu Âu.

Hồi tháng 4, Phó Chủ tịch hội đồng an ninh Nga Dmitry Medvedev cảnh báo rằng Moscow sẽ củng cố sự hiện diện của mình ở khu vực Baltic nếu Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO.

Tuy nhiên, nhà phân tích Braw cho rằng một cuộc tấn công của Nga vào Phần Lan hoặc Thụy Điển là điều rất khó xảy ra.

“Khó có khả năng Nga tấn công Thụy Điển và Phần Lan nếu hai quốc gia này xin gia nhập NATO. Nga rõ ràng không có đủ nguồn lực. Nga đang tập trung cho hoạt động quân sự tại Ukraine. Vì vậy, bây giờ không phải lúc Nga đáp trả quân sự với Phần Lan và Thụy Điển”, bà Braw phân tích.

Anh đã ký một thỏa thuận hỗ trợ Thụy Điển nếu bị tấn công và các nước phương Tây khác dự kiến sẽ làm theo các thỏa thuận tương tự với hai quốc gia Bắc Âu. Braw nhắc lại rằng cùng với sự hỗ trợ từ Anh và Mỹ, việc trở thành một thành viên của NATO sẽ giúp Thụy Điển cũng như Phần Lan chống lại các mối đe dọa từ Nga.

Thành Anh (theo DW)