Ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết

Mâm ngũ quả ngày Tết được xem là có nguồn gốc từ đạo Phật khi được nhắc nhiều trong Vu Lan bồn (Ullambana Sutra) với hình ảnh "trái cây 5 màu". Theo quan niệm nhà Phật, 5 màu quả là tượng trưng cho ngũ thiện căn bao gồm: Huệ căn (sáng suốt), niệm căn (ghi nhớ), định căn (tâm không loạn), tấn căn (ý chí kiên trì) và tín căn (lòng tin).

Theo quan niệm của nhân gian thì “ngũ quả” chỉ sự tập trung đầy đủ các loại trái cây trong đất trời. Bởi con số 5 – “ngũ hành” là một con số rất tốt trong quan niệm phong thủy, thể hiện sự phát triển bền vững, mạnh mẽ.

Vì vậy, mâm ngũ quả ngày Tết nhằm thể hiện mong muốn âm dương hòa hợp, sinh sôi nảy nở, phát triển. Cho nên ông cha ta đã chọn 5 loại trái cây để cúng vào đêm giao thừa với ngụ ý rằng: những sản vật này được đúc kết từ biết bao công sức, mồ hôi và nước mắt của người lao động, kính dâng lên đất trời, thần thánh trong giờ phút linh thiêng của vạn vật sinh tồn.

Bày mâm ngũ quả ngày Tết theo phong tục 3 miền

1. Mâm ngũ quả của người miền Bắc

Ở miền Bắc, mâm ngũ quả được bày biện theo thuyết Ngũ hành trong văn hóa phương Đông. Vì vậy, các loại quả thờ ngày Tết ở miền Bắc thường được phối theo 5 màu: Màu trắng (Kim), màu xanh (Mộc), màu đen (thủy), màu đỏ (hỏa), màu vàng (thổ).

Thông thường, mâm ngũ quả ngày Tết của người miền Bắc thường có 5 loại quả: chuối, bưởi, đào, hồng và quýt, tượng trưng cho Phú, Quý, Thọ, Khang, Ninh.

Cách bày mâm ngũ quả ngày Tết ở miền Bắc

Trong mâm ngũ quả ngày Tết miền Bắc, cách trình bày phổ biến và truyền thống nhất là: Quả bưởi hoặc phật thủ sẽ chính giữa đào, hồng, quýt thì bày xung quanh còn những chỗ trống có thể cài xen kẽ quất, táo xanh hoặc quả ớt chín đỏ sao cho hài hòa, cân đối nhất.

Một số mâm ngũ quả ngày Tết ở miền Bắc:

2. Mâm ngũ quả của người miền Trung

Mâm ngũ quả của người miền Trung vô cùng đơn giản, vì trái cây của miền Trung không được phong phú và đa dạng như 2 miền Bắc, Nam. Cho nên, người miền Trung lựa chọn trái cây theo tiêu chí mùa nào thức nấy.

Một số loại quả thường có trong mâm ngũ quả của người dân miền Trung như: Thanh long, xoài, dưa hấu, đu đủ, mãng cầu, dứa...

Cách bày mâm ngũ quả ngày Tết ở miền Trung

Cách bày mâm ngũ quả của người miền Trung cũng rất đơn giản, không cầu kỳ. Thường hình thức quả to và nặng đặt ở dưới làm đế, tiếp đó là những quả có trọng lượng nhỏ hơn được chèn bên trên hoặc xen kẽ vào chỗ trống. Nhiều gia đình còn cài xen kẽ những bông hoa cúc vàng tươi vào mâm ngũ quả để cho đẹp mắt hơn.

Để bày biện được đẹp, những quả to thường nằm ở dưới, những quả nhỏ nằm ở trên vô cùng tươi ngon, đẹp mắt.

Một số mâm ngũ quả ngày Tết ở miền Trung:

3. Mâm ngũ quả Tết Nguyên Đán ở miền Nam

Với mong muốn "cầu sung vừa đủ xài" cho một năm mới đầy đủ, sung túc, người dân miền Nam thường lựa chọn những loại quả bao gồm mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài.

Ngoài ra, còn có thêm một số loại trái cây như trái thơm và đặc biệt, trong mâm ngũ quả ngày Tết của người Nam Bộ sẽ không thể nào thiếu được một cặp dưa hấu.

Cách trang trí mâm ngũ quả ngày Tết của miền Nam

Cách bày trí mâm ngũ quả của người miền Nam cũng khá đơn giản nhưng đòi hỏi sự hài hòa, cân đối. Những trái lớn như đu đủ, dừa, mãng cầu đặt lên mâm trước để lấy thế sau đó những loại quả nhỏ, chín thì bày lên trên.

Đặc biệt, cần bày trí mâm ngũ quả sao cho giống với ngọn tháp là được. Với cặp dưa hấu, họ thường sẽ bày riêng và bày ở 2 bên của mâm ngũ quả.

Một số mâm ngũ quả ngày Tết ở miền Nam:

Lưu ý:

Không nên rửa rửa trái cây sẽ làm quả sớm bị héo hoặc thối nếu có chỗ đọng nước. Vì vậy, trước khi bày hoa quả, bạn chỉ cần dùng khăn giấy ẩm lau sạch quả là được.

DL (t/h)