LTS: Bước vào thời đại công nghiệp số, báo chí Việt Nam đứng trước các thách thức lớn nhưng cũng là cơ hội cho người làm báo tự đổi mới để bắt kịp xu hướng chung của sự phát triển... Nếu không bắt kịp với sự phát triển này, các cơ quan báo chí cũng như đội ngũ nhà báo sẽ bị tụt hậu. Vì thế, họ đã phải thay đổi trong cách tiếp cận và thực hiện tin bài, vượt qua thách thức, nắm bắt cơ hội để thực hiện nhiệm vụ như thế nào? Ở đó có sự "đào tạo lại" bản thân, trau dồi thêm kiến thức trình độ, kỹ năng, sự đa năng trong tác nghiệp, sự vận dụng có sáng tạo mạng xã hội để lan tỏa thông tin và đặc biệt bản lĩnh trong gìn giữ đạo đức nghề nghiệp trước vô vàn những áp lực của thời cuộc và môi trường nghề nghiệp. Trong vệt chuyên đề này, báo Nhà báo và Công luận sẽ có những chia sẻ của các phóng viên xung quanh câu chuyện này để thấy, mỗi thời kì, mỗi đổi thay, đều cần lắm những nỗ lực tự thân, những cuộc "chạy nước rút" không thể chậm trễ trước làn sóng công nghệ số. 

Khi báo chí không còn là phương tiện truyền thông độc quyền

Đó là điều mà Phóng viên Quang  Hùng, báo điện tử vietnamnet chia sẻ khi nhắc đến câu chuyện bắt kịp xu hướng làm báo chí hiện đại trong thời đại công nghệ số. Theo phóng viên Quang Hùng, nếu như trước đây, khi muốn khai thác thông tin, nhà báo phải dựa vào sách báo cũ, thư viện để tìm hiểu, đến tận nơi quan sát, theo dõi.

Giờ đây, nhà báo có thể tìm kiếm thông tin thuận tiện qua mạng internet, bởi mạng internet như một thư viện tài liệu khổng lồ để các nhà báo tra cứu. Chưa kể, phóng viên có thể ở tòa soạn kết nối thông tin trên toàn cầu trong thời gian ngắn.

"Bởi vậy, đã có nhiều những thay đổi trong cách làm việc của phóng viên thời đại số. Chúng tôi luôn xác định được tầm quan trọng của cuộc cách mạng khoa học công nghệ này và ứng dụng trong lĩnh vực báo chí, đổi mới tư duy, cách làm báo, đặc biệt là việc tiếp cận với công nghệ, làm chủ công nghệ, từ đó làm nghề một cách hiệu quả nhất ”- Quang Hùng cho biết.

Tiếp cận với công nghệ làm báo, làm chủ các phương tiện kỹ thuật và có những tác phẩm báo mang tính hiện đại hơn là xu hướng hiện nay, không thể khác. Dĩ nhiên, làm thế nào để làm chủ công nghệ trong ứng dụng vào công việc làm nghề, thì theo đánh giá của phóng viên Quang Hùng thì hiện nay:  "Có một bộ phận các bạn trẻ làm báo chưa làm chủ công nghệ mặc dù có sử dụng công nghệ để làm việc khác như giải trí. Nhiều bạn trẻ chưa biết sử dụng các phần mềm điện tử để trong làm báo, như: soạn thảo văn bản đạt chuẩn, sử dụng phần mềm để xử lý hình ảnh, dựng audio, video hoặc quản trị một sản phẩm báo chí trên nền tảng công nghệ, thậm chí có thể kinh doanh các sản phẩm dịch vụ trên tờ báo của mình. Đây là rào cản trong việc làm chủ công nghệ các nhà báo hiện nay”

Đó là chưa kể, báo chí không còn là phương tiện truyền thông độc quyền, còn có nhiều phương tiện truyền thông khác. Điều khó khăn là việc truyền thông đưa thật giả lẫn lộn, đen trắng rất khó tường minh. Thêm nữa, nguồn nhân lực cho báo chí truyền thông hiện nay rất đa dạng, vì vậy nảy sinh ra quan niệm: bất cứ ai cũng có thể làm báo. 

Bên cạnh đó, cuộc cách mạng công nghệ số  4.0 đã tạo ra môi trường truyền thông mở. Tiến trình toàn cầu hóa phương tiện thông tin đại chúng diễn ra mạnh mẽ, tạo sự cạnh tranh lớn giữa các loại hình  truyền thông, đặc biệt là các sản phầm truyền thông mới...

Cho nên khi tác nghiệp, mọi phương tiện cần thiết luôn là thứ "bất ly thân" khi đi tác nghiệp, phải đảm bảo luôn mang theo laptop, máy ảnh, điện thoại full pin, sẵn sàng chụp ảnh và tác nghiệp gửi tin về tòa soạn ngay lập tức, cho kịp tiến độ sản xuất của tòa soạn, phóng viên Quang Hùng cho biết thêm.

 Nhanh thôi là chưa đủ

Làm ở một tờ báo điện tử hiện đại, Quang Hùng có sự tiếp cận rất tích cực và nhanh chóng với việc làm báo công nghệ số. Chính vì thế, công việc "bắt kịp xu hướng" không phải là chuyện quá khó khăn. Tuy nhiên, anh cũng cho biết: “Để cung cấp thông tin nhanh chóng, người làm nghề báo phải tiếp cận nguồn tin một cách nhanh nhất. Trong thời đại công nghệ số các trang mạng xã hội phát triển mạnh, đây là nguồn thông tin dồi dào, nhanh nhậy. Nhưng nhanh thôi là chưa đủ, phải đảm bảo cả tính chính xác, phải kiểm chứng thông tin trước khi đưa nó đến độc giả.”

Đối với phóng viên Quang Hùng, mỗi lần đến một địa phương nào đó là một trải nghiệm mới, và phải tiếp cận thông tin từ nhiều khía cạnh môi trường khác nhau. Còn khi chọn đề tài, liên hệ cơ sở trước đảm bảo họ đồng ý hợp tác trao đổi cung cấp nguồn thông tin chính xác nhất, để lên ý tưởng viết bài kịp thời đưa về tòa soạn.

Tất nhiên, mỗi hoàn cảnh đòi hỏi phóng viên phải có sự linh hoạt trong cách tác nghiệp nhưng các bài viết phải luôn sâu sát cơ sở cũng như lựa chọn nguồn thông tin chính thống, tìm hiểu, tham khảo kỹ lĩnh vực mình định viết.  Qua đó có thể nắm bắt được tâm tư nguyện vọng của người dân và viết được những bài báo đưa ra được vấn đề tích cực hoặc những bài viết lên án những vấn đề tiêu cực trong xã hội.

Trong bối cảnh công nghệ số, trên mạng xã hội nhiều tin giả như hiện nay cũng là cơ hội người làm báo tự đổi mới để bắt kịp xu hướng chung của sự phát triển. Phóng viên Quang Hùng cho biết: Trước kia khi đi tác nghiệp đơn giản lắm, nhiều khi chỉ là quyển sổ nhỏ với cây bút, phóng viên nào có điều kiện thì sắm được chiếc điện thoại để chụp lại nhân vật, hiện trường tác nghiệp để lấy thông tin viết bài. “So với thời nay thì phóng viên bây giờ hiện đại hơn rất nhiều, đầy đủ thiết bị hiện đại để phục vụ cho công tác sản xuất tin, bài mọi lúc mọi nơi”, Quang Hùng nhận định. Vậy nên, việc duy trì sức khỏe để đi tác nghiệp là điều vô cùng quan trọng đối với mỗi phóng viên, đặc biệt khi họ phải mang vác những thiết bị máy móc di chuyển khắp nơi. Do tính thời sự đến đâu phải có tin bài đến đó, điều này càng đói hỏi đến sức khỏe và sự minh mẫn. 

Nói về kỉ niệm trong tác nghiệp, phóng viên Quang Hùng cho rằng, mình rất may mắn khi có người  em là phóng viên Anh Đức bên báo điện tử Dân Việt, mỗi lần hai anh em đi tác nghiệp phối hợp rất ăn ý. Vì thế, việc chụp ảnh, phỏng vấn ghi hình và gửi về tòa soạn đều nhanh chóng, suôn sẻ.

Anh tâm sự: “Đi cùng nhau những ngày đầu tác nghiệp khó khăn phải ăn mì, khó là vậy nhưng hai anh em cùng động viên nhau vượt qua khó khăn, để hoàn thành nhiệm vụ được giao”. Chia sẻ về điều này, Quang Hùng muốn nhấn mạnh đến sự đam mê với nghề, đó chính là động lực để phóng viên vượt qua thách thức của bối cảnh mới, vượt qua để vượt lên. Thời nào cũng sẽ có những khó khăn rieeng, nhưng từ tình yêu với nghề, sẽ giúp mỗi người nỗ lực trau dồi kiến thức trình độ, bắt buộc phải đi, thâm nhập thực tế, cố gắng lấy thông tin “đắt”, để tích lũy kinh nghiệm chuyên môn và kéo được lượng độc giả đông đảo đến với tác phẩm của mình.

Thực  sự, càng tiếp xúc, trao đổi với phóng viên Quang Hùng, tôi càng cảm thấy anh là người rất yêu nghề và có tinh thần trách nhiệm cao với công việc. Luôn sẵn sàng đối mặt với thử thách cơ hội và những nỗ lực vượt qua mọi khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ. Thời điểm tôi liên hệ với anh cũng là lúc anh đang di chuyển sang huyện lân cận tác nghiệp lấy tin bài...

Đình Trung