LTS: Mở đầu cuốn Địa chí Quảng Ninh, Giáo sư Vũ Khiêu  - chủ biên công trình này viết: “Quảng Ninh có thể được coi là một trong những mảnh đất kỳ lạ của hành tinh, một sản phẩm có một không hai, vừa là của tạo hoá, vừa là của chính con người. Dưới khoảng trời xanh tĩnh lặng, những đảo đá vừa uy nghi, trầm mặc vừa mộng mơ, lãng mạn là những di sản văn hóa vật chất và tinh thần từ cuộc sống hiện thực của biết bao thế hệ con người, miệt mài trong lao động, đấu tranh để vươn tới những gì tốt đẹp nhất...”. Từ những yếu tố đặc thù và mang tính hợp trội về địa - chính trị, địa - kinh tế, địa - văn hóa, địa - tự nhiên, sinh thái..., nằm trong tương quan với các giá trị phổ quát của quốc gia - dân tộc Việt Nam, hệ giá trị của tỉnh Quảng Ninh gần đây đã được tỉnh tổ chức nghiên cứu, xác định bao gồm 6 giá trị cấu thành: Thiên nhiên tươi đẹp - văn hóa đặc sắc - xã hội văn minh - hành chính minh bạch - kinh tế phát triển - nhân dân hạnh phúc. Nhân dịp kỷ niệm 60 năm Ngày thành lập tỉnh Quảng Ninh 30/10 (1963-2023), Báo Nhà báo & Công luận thực hiện chuyên đề “Định hình một Quảng Ninh với hệ giá trị đặc sắc”.

Bất cứ tao nhân, mặc khách hay người dân bình thường nào đến với Quảng Ninh cũng đều phải trầm trồ ngợi khen và thừa nhận vẻ đẹp của thiên nhiên Quảng Ninh. Và Quảng Ninh đã, đang bảo tồn, phát huy hiệu quả giá trị cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp của mình.

“Cảnh của Vùng mỏ vào loại kỳ quan của loài người…"

Đó là lời khen ngợi của Chủ tịch Hồ Chí Minh về vẻ đẹp thiên tạo của Vùng mỏ khi Người về thăm Quảng Ninh. Trong 9 lần Bác Hồ đến thăm và làm việc tại Quảng Ninh, Vịnh Hạ Long là nơi Bác tới nhiều lần nhất và cũng là thắng cảnh được Người dành nhiều lời ngợi khen nhất.

Lần đầu tiên đến Vùng mỏ, ngày 24/3/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã hội kiến với viên Đô đốc - Cao ủy Pháp Georges Thierry d'Argenlieu trên Vịnh Hạ Long nhằm giải quyết một việc hệ trọng của đất nước lúc bấy giờ là kéo dài đình chiến với thực dân Pháp để lo củng cố chính quyền cách mạng còn đang non trẻ. Đứng trên tàu hội đàm, ngắm nhìn phong cảnh thơ mộng của Vịnh, lòng đầy cảm hứng, Bác nói với những người cùng đi: Vùng mỏ nước ta thật đẹp và giàu, thợ mỏ của chúng ta vô cùng anh dũng.

Rồi lần tới thăm đảo Tuần Châu ngày 23/11/1963, Bác Hồ căn dặn phải đưa đảo Tuần Châu thành đảo ngọc châu. Sau đó mấy năm, trong chuyến thăm Quảng Ninh từ ngày 29 đến 31/3/1959, Bác Hồ lại tham quan Vịnh Hạ Long và nhiều điểm khác ở Vùng mỏ. Đứng trên công trường than Đèo Nai, Bác nói: “Than ở Vùng mỏ vào loại tốt nhất của thế giới. Cảnh của Vùng mỏ vào loại kỳ quan của loài người…".

Quảng Ninh được thiên nhiên ưu đãi, ban tặng nhiều danh lam thắng cảnh tươi đẹp. Toàn tỉnh hiện có trên 600 di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh được xếp hạng. Trong đó, nhiều cảnh quan có giá trị toàn cầu, như vịnh Hạ Long, vịnh Bái Tử Long, với hơn hai nghìn hòn đảo, chiếm hơn 2/3 số đảo cả nước, trải dài theo đường ven biển hơn 250km. Đặc biệt, vịnh Hạ Long - kỳ quan thiên nhiên có một không hai trên thế giới - đã ba lần được UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới.

Quảng Ninh còn có danh thắng Yên Tử - một trung tâm Phật giáo lớn của Việt Nam...Nơi đây không chỉ nổi tiếng vì chứa đựng những giá trị văn hóa sâu sắc dưới triều đại nhà Trần khi Phật hoàng Trần Nhân Tông (1258 – 1308) - vị vua từ bỏ ngai vàng, lên núi tu hành, sáng lập ra dòng thiền Trúc lâm Yên Tử mang bản sắc dân tộc Việt, mà nơi đây còn là thắng cảnh đẹp, hùng vỹ với cánh rừng hơn 700 tuổi. Ông Michael Croft -Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam khi đến Yên Tử đã phải thốt lên: “Tôi thấy ấn tượng với không gian nơi đây. Một địa danh đẹp được bao quanh núi, rừng già và rất linh thiêng”.

Cùng với Hạ Long, Bái Tử Long, Yên Tử, ở các địa phương khác của Quảng Ninh cũng có nhiều cảnh đẹp. Như ở huyện miền núi, biên giới Bình Liêu chẳng hạn, du khách đến đây đều rất ấn tượng với những núi non hùng vỹ, những triền lau trải dài ngút tầm mắt, thác Khe Vằn, rừng hoa sở, những ruộng bậc thang vàng ruộm mùa lúa chín. Ở các huyện ven biển, các huyện đảo của Quảng Ninh cũng vậy, có thật nhiều những bãi biển, những làng mạc, những cánh rừng tuyệt đẹp.

Có thể nói, tạo hóa đã ưu đãi ban tặng cho vùng đất Quảng Ninh nhiều cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, có một không hai về địa chất, địa mạo. Do đó, “thiên nhiên tươi đẹp” được định vị trở thành một giá trị của tỉnh Quảng Ninh. Đây chính là giá trị khác biệt, cơ hội nổi trội không nơi đâu có được, là một tài sản, nguồn lực, động lực phát triển đặc biệt của tỉnh.

Bảo tồn, phát huy giá trị cảnh quan

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh khi về thăm nơi đây mong muốn xây dựng “tỉnh Quảng Ninh trở thành một tỉnh giàu đẹp”. Đồng chí Nguyễn Xuân Ký, Uỷ viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh uỷ, Chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Ninh phân tích: Lời dạy của Bác Hồ mang hàm nghĩa không chỉ “giàu” về kinh tế, mà còn phải “đẹp” ở văn hóa, “đẹp” ở lòng người, “đẹp” ở cảnh quan thiên nhiên, “đẹp” trong cách ứng xử của con người với tự nhiên bằng nghĩa vụ đạo đức sinh thái. Hai vế “giàu” và “đẹp” gắn chặt với nhau, không tách rời.

Đồng chí Nguyễn Xuân Ký cũng cho rằng: Ngày nay, phát triển bền vững gắn với bảo vệ môi trường sinh thái tự nhiên trở thành triết lý và xu hướng tiến bộ xã hội của nhân loại. Trong các quyết sách phát triển, Đảng ta cũng ngày càng quan tâm và đề cao việc bảo vệ môi trường. Chú trọng đổi mới mô hình tăng trưởng để nâng cao chất lượng tăng trưởng, năng suất lao động và sức cạnh tranh của nền kinh tế, phát triển nhanh và bền vững toàn diện cả về kinh tế, xã hội và môi trường. Không thúc đẩy tăng trưởng bằng mọi giá, gây tác động xấu đến ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm quốc phòng, an ninh, tiến bộ công bằng xã hội, giữ gìn môi trường sinh thái.

Việc tôn trọng, bảo vệ và phụng dưỡng tự nhiên, với những quan điểm về phát triển hài hòa, thuận thiên, phát triển xanh, tuần hoàn... sẽ giúp phát triển bền vững, ngược lại, nếu hủy hoại môi trường sẽ dẫn tới những hệ lụy khôn lường, kéo lùi sự phát triển và tiến bộ xã hội. Bảo vệ môi trường ngày càng đặt ra cấp thiết, cùng với kinh tế và xã hội là trung tâm của sự phát triển (phát triển kinh tế - xã hội - bảo vệ môi trường là trung tâm), đặt trong tổng thể năm trụ cột phát triển đất nước là: Kinh tế  - chính trị - văn hóa - xã hội - môi trường.

Làm theo lời dạy của Bác Hồ, thực hiện các chủ trương của Đảng, Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Quảng Ninh lần thứ XV, nhiệm kỳ 2020 - 2025, lần đầu tiên đưa “Thiên nhiên tươi đẹp” trở thành một giá trị mới của tỉnh và là giá trị đứng đầu tiên trong hệ giá trị của tỉnh.

Cụ thể hóa giá trị nêu trên, ngày 26-9-2022, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh ban hành Nghị quyết số 10-NQ/TU, về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, phòng tránh và giảm nhẹ thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo đảm an ninh nguồn nước giai đoạn 2022 - 2030” với những đổi mới về tư duy, các giải pháp quyết liệt, cụ thể để bảo vệ, gìn giữ, nuôi dưỡng và phát huy các giá trị cảnh quan tươi đẹp, môi trường sinh thái trong lành, bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học. Đây là biểu hiện sinh động sự kiên định mục tiêu phát triển xanh của Quảng Ninh.

Những nỗ lực giữ gìn thiên nhiên tươi đẹp đã giúp Quảng Ninh luôn được du khách bốn phương chọn làm điểm đến trong hành trình của mình. Năm 2019, khi đại dịch covid 19 chưa xuất hiện, Quảng Ninh đón 14 triệu du khách, trong đó khách quốc tế đạt 5,7 triệu lượt; tổng thu từ khách du lịch đạt gần 29.487 tỷ đồng, đóng góp vào thu ngân sách nội địa của ngành du lịch đạt hơn 3.568 tỷ đồng, chiếm 10,7%. 9 tháng đầu năm 2023, Quảng Ninh đón hơn 13 triệu lượt du khách, trong đó khách quốc tế đạt khoảng 870.000 lượt; tổng doanh thu du lịch đạt 26.460 tỷ đồng; phấn đấu cả năm đón 15 triệu lượt du khách, trong đó khách quốc tế phấn đấu đạt 2 triệu lượt.

Và kết thúc bài viết này, xin trích dẫn ý kiến của ông Jaran Rungmanee, Chủ tịch Liên đoàn nghề truyền thông Thái Lan: “Vịnh Hạ Long của các bạn tuyệt đẹp. Đó là sự kết hợp hài hoà của đá, nước và màu trời. Quảng Ninh hãy tiếp tục giữ gìn để du khách bốn phương được chiêm ngưỡng di sản, kỳ quan mà các bạn được thiên nhiên ban tặng. Cùng với Vịnh Hạ Long, các bạn cũng đã bảo tồn và phát huy rất tốt di tích Yên Tử và các danh lam, thắng cảnh khác. Quảng Ninh thật tươi đẹp và tôi yêu, tôi muốn quay lại nơi đây thêm nhiều lần nữa". 

Hà Vân – Vũ Đạt