Tóc bạc trắng vì lo không trả được nợ hàng tháng

Trên khắp Trung Quốc, những người như anh Eli Mai, 40 tuổi, Giám đốc bán hàng của một công ty tư vấn ở Quảng Châu, từ lâu đã được coi là niềm ghen tị của tầng lớp trung lưu.

Nhưng đó là khi tốc độ tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc khiến nhiều nhà lãnh đạo quốc gia trên thế giới khác phải ghen tị.

Ngày nay, dù sở hữu hai bất động sản và vẫn đang làm việc, nhưng anh Mai vẫn đang chìm trong nợ nần và thường xuyên lo lắng về việc mất việc trước triển vọng kinh tế kém và áp lực gia tăng từ các nguồn trong nước và quốc tế.

Lương của anh đã bị cắt giảm một nửa do bị mất tiền hoa hồng, và anh đang kiếm được khoảng 10.000 nhân dân tệ (tương đương 1.570 USD) mỗi tháng. Trong khi đó, tổng số nợ của gia đình anh đã lên tới con số khổng lồ 3,5 triệu nhân dân tệ.

“Tóc của tôi đã bạc trắng trong sáu tháng qua, và tôi ngày đêm lo sợ rằng mình sẽ không thể thanh toán khoản vay hàng tháng”, Mai nói và cho biết thêm rằng số tiền này đã vượt quá 25.000 nhân dân tệ - nhiều hơn tổng thu nhập hiện tại của Mai và vợ, đang làm nghề giáo viên.

Mọi chuyện bắt đầu từ kế hoạch mua căn hộ thứ hai của anh vào năm 2016, khi thị trường BĐS sôi động của Trung Quốc đang đẩy giá lên cao, và Mai đã dốc toàn nguồn lực vào đó.

Trong 7 năm qua, Mai đã vay nhiều lần, thời gian trả nợ từ 1,5 đến 30 năm. Chúng bao gồm các khoản thế chấp, khoản vay quỹ dự phòng nhà ở cá nhân, khoản vay tiêu dùng và khoản vay tín dụng cá nhân. Anh cũng đã tích lũy được khoản nợ thẻ tín dụng và vay tiền từ người thân và bạn bè.

Và anh ấy đã sử dụng căn hộ đầu tiên của mình, mua vào năm 2011, làm tài sản thế chấp cho khoản vay thứ hai.

Nhưng thị trường BĐS không mấy mặn mà với các khoản đầu tư của Mai, khi tổng giá trị của nó đã giảm gần 1/5, từ 8,5 triệu nhân dân tệ xuống còn 7 triệu nhân dân tệ khi thị trường chao đảo.

Người giàu nhất tầng lớp trung lưu cũng vật lộn trả nợ

Những trường hợp như Mai là dấu hiệu cảnh báo về rủi ro nợ nần chồng chất trong các hộ gia đình có thu nhập trung bình và tầng lớp lao động ở nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Những rủi ro này bắt đầu hiện rõ vào năm ngoái khi các cuộc đàn áp của Bắc Kinh gây thiệt hại nặng nề cho các lĩnh vực bất động sản, internet và dạy thêm. Và ngày càng gia tăng khi đất nước phải vật lộn với làn sóng Covid-19 tồi tệ nhất kể từ năm 2020.

Các biện pháp kiểm soát Covid-19 nghiêm ngặt của Trung Quốc, chẳng hạn như đóng cửa các trung tâm tài chính và sản xuất quan trọng, đã làm gián đoạn hoạt động kinh doanh, làm tê liệt tiêu dùng và tạo ra tương lai mịt mờ cho sự phục hồi kinh tế vốn đã “mất hút” kể từ nửa cuối năm ngoái.

Nhưng Bắc Kinh vẫn không dao động trong chính sách zero-Covid của mình, làm dấy lên lo lắng về chi phí kinh tế ngày càng tăng của việc duy trì chiến lược mà một số nhà phê bình cho rằng hiệu quả hơn đối với Trung Quốc trong cuộc chiến chống lại các biến thể ít lây nhiễm của virus hơn là chống lại Omicron.

Trong khi đó, nợ cá nhân tiếp tục tăng, và thậm chí một số người giàu có nhất của tầng lớp trung lưu Trung Quốc đang phải vật lộn với nỗi sợ hãi về những gì xảy ra tiếp theo.

Tomas Lei làm việc cho một trong những công ty internet hàng đầu của đất nước ở Hàng Châu, một trung tâm của các công ty thương mại điện tử và internet ở tỉnh Chiết Giang, miền đông Trung Quốc. Và anh ấy được coi là một trong những thành viên giàu có nhất của tầng lớp trung lưu Trung Quốc.

Tuy nhiên, anh và các đồng nghiệp của mình đang cố gắng vớt vát lại những gì đã bị hạn chế bởi những gã khổng lồ công nghệ của Trung Quốc trong năm qua. Cùng với nền kinh tế đang giảm nhiệt, các cuộc đàn áp của Bắc Kinh dẫn đến việc sa thải nhân viên quy mô lớn, lương giảm và nhân viên bị đóng băng.

“Nỗi sợ hãi về thu nhập giảm và mất việc làm đang lan rộng ở đây. Không ai muốn bị mất việc làm. Các ngành công nghiệp khác ở Trung Quốc mang lại thu nhập thấp hơn nhiều và không thể hỗ trợ khoản nợ hộ gia đình cao của chúng tôi”, Lei, người nợ 30.000 nhân dân tệ mỗi tháng cho một căn hộ, một căn chung cư và một chiếc Mercedes-Benz, cho biết.

Giấc mơ về tự do tài chính của tuổi trung niên, với cổ phần của họ trong các công ty công nghệ được định giá hàng triệu hoặc hàng chục triệu nhân dân tệ, dường như đã tan tành.

Lei nói: “Có rất nhiều nhân viên công ty internet như chúng tôi, ở độ tuổi ba mươi, đã mua một hoặc nhiều tài sản trị giá hàng triệu nhân dân tệ trong 2 năm qua, với khoản thế chấp hàng tháng lên đến hàng chục nghìn nhân dân tệ.

Cổ phiếu và tiền thưởng cuối năm chiếm phần lớn thu nhập của chúng tôi, trong khi tiền lương cố định hàng tháng của chúng tôi chỉ là một phần nhỏ.

Miệt mài làm việc để gia nhập tầng lớp trung lưu, rồi bị rớt thảm hại

Chỉ trong hai hoặc ba tháng, tài sản trên sổ sách của nhiều công ty Trung Quốc niêm yết tại Mỹ đã giảm 70% hoặc nhiều hơn. Điều đó tương đương với việc tiền lương hàng năm của chúng tôi giảm 1/3 trở lên so với năm ngoái”.

Trong khi đó, suy thoái công nghệ dường như đang làm giảm giá trị bất động sản ở Hàng Châu. Lei cho biết giá nhà ở nơi anh sống ở quận Tây Hồ đã giảm từ hơn 60.000 nhân dân tệ mỗi m2 vào năm ngoái xuống còn khoảng 50.000 nhân dân tệ hiện nay.

Ngoài ra, thu nhập của những người bán các sản phẩm quản lý tài sản, quỹ tương hỗ và các sản phẩm tài chính khác cũng giảm đáng kể, theo bà Alice Chen, Giám đốc khách hàng tại một công ty quỹ đầu tư tư nhân có trụ sở tại Thâm Quyến.

“Suy thoái kinh tế, xung đột địa chính trị, dịch bệnh và lạm phát của Mỹ sẽ ảnh hưởng đến thị trường đầu tư và nhu cầu trong nước. Nếu các đợt phong toả và hạn chế do dịch bệnh kéo dài hơn 2 tháng, tác động của nó là không thể tưởng tượng được”, bà Chen nói.

Tỷ lệ đo lường mức độ nợ của các hộ gia đình so với thu nhập của họ đã tăng lên 62,2% vào cuối năm 2021, từ mức dưới 5% vào năm 2000, vượt qua mức của Đức và gần bằng của Nhật Bản, theo một báo cáo hàng quý do Viện Tài chính & Phát triển Quốc gia (NIFD) phát hành vào tháng Hai.

“Tỷ lệ đòn bẩy hộ gia đình tăng nhanh sẽ ảnh hưởng đến sự ổn định của hệ thống tài chính. Nguyên nhân chính dẫn đến cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 là khoản nợ quá cao trong khu vực hộ gia đình. Tại Trung Quốc, rủi ro nợ hộ gia đình có liên quan nhiều đến tình hình thị trường BĐS, về tăng trưởng thu nhập và phân bổ của cải”, báo cáo do nhà kinh tế Zhang Xiaojing và Liu Lei cho biết.

Truyền thông nhà nước đưa tin rằng một số ngân hàng, bao gồm cả các công ty cho vay thuộc sở hữu nhà nước, đã mở rộng các khoản thế chấp cho những người mua nhà bị cắt giảm thu nhập do các biện pháp kiểm soát Covid-19, bao gồm cả các vụ phong toả ở Thượng Hải, tâm điểm của làn sóng Omicron hiện nay.

Theo một cuộc khảo sát quý đầu tiên của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc, trong số 20.000 hộ gia đình thành thị tại 50 thành phố trên cả nước, 54,7% hộ gia đình đang muốn tăng tiết kiệm, tăng từ 51,8% trong quý trước.

Nó cũng cho thấy rằng chỉ có 21,6% trong số những người được hỏi có kế hoạch tăng đầu tư của họ, giảm từ 23,5% trong quý IV.

Không biết liệu họ có thể giữ được công việc của mình hay không nếu tình hình kinh tế xấu đi, cả Mai và Lei đều cho biết họ đang cân nhắc việc bán tài sản.

“Giờ tìm người mua lại thật khó. Mặt khác, nó cũng khiến tôi vô cùng bức xúc. Tôi cảm thấy rằng tôi đã làm việc chăm chỉ trong hơn 10 năm để gia nhập tầng lớp trung lưu giàu có. Và bây giờ tôi có nguy cơ rớt khỏi lớp này”, anh Mai nói.

Sơn Tùng (Theo SCMP)