Google và Microsoft đều sắp công bố các bản cải tiến công cụ tìm kiếm của mình để ứng dụng các chatbot AI, từ đó khởi động một trong những cuộc chiến mới nhất nhằm tìm ra ai sẽ là người thống trị nền tảng tìm kiếm trực tuyến trong thập kỷ tới.

“Đối với những người dùng trẻ tuổi nói riêng, hệ thống tìm kiếm của Google có vẻ lộn xộn và tràn ngập quảng cáo", Greg Sterling, một nhà phân tích đã theo dõi thị trường tìm kiếm từ năm 1999, cho biết. “Mọi người đã sẵn sàng cho thứ gì đó đơn giản hơn, đáng tin cậy hơn và ít quảng cáo hơn".

Các hệ thống như ChatGPT dựa trên mô hình ngôn ngữ lớn để “hiểu” các câu hỏi phức tạp và tạo phản hồi bằng văn bản. Tuy nhiên, các phản hồi này không đại diện cho giải pháp thay thế trực tiếp cho công cụ tìm kiếm. Thông tin được sử dụng để đào tạo ChatGPT đã có ít nhất một năm tuổi và các câu trả lời mà nó đưa ra chỉ giới hạn ở thông tin đã có trong “bộ nhớ” của nó.

Điều đó đã dẫn đến một cuộc chạy đua phát triển sự kết hợp mới giữa AI và công cụ tìm kiếm truyền thống. Kỹ thuật này được gọi là thế hệ tăng cường truy xuất, và áp dụng các công cụ tìm kiếm để xác định các trang web có tài liệu phù hợp nhất, sau đó sử dụng quá trình xử lý ngôn ngữ tự nhiên để “đọc” chúng. Các kết quả được đưa vào một mô hình ngôn ngữ lớn, chẳng hạn như GPT-3 của OpenAI, sau đó đưa ra câu trả lời chính xác hơn.

Các đối thủ của Google cho rằng điều này đã dẫn đến một cơ hội hiếm có để tạo ra các dịch vụ tìm kiếm mới và khác biệt, thay vì tìm cách làm theo Google.

“Google đã lơ là bởi vì cho đến nay tất cả mọi người, bao gồm cả chúng tôi, đã cố gắng đánh bại họ bằng một tập hợp các liên kết tốt hơn", ông Sridhar Ramaswamy, cựu giám đốc điều hành của Google và là người đồng sáng lập của công cụ tìm kiếm Neeva cho biết.

Công ty của ông đã bắt đầu chèn các câu trả lời bằng văn bản ngắn vào các trang kết quả tìm kiếm của mình. Neeva cũng là công ty đầu tiên thêm các trích dẫn vào câu trả lời nguyên văn của mình, hiển thị các nguồn đằng sau các khẳng định của nó.

Trong khi đó, một số công ty đã chọn cách tiếp cận triệt để hơn là trình bày cho người dùng giao diện trò chuyện thuần túy tương tự như ChatGPT, loại bỏ hoàn toàn các trang kết quả tìm kiếm.

Microsoft đang có kế hoạch cho phép người dùng "chuyển đổi" giữa giao diện trò chuyện và trang kết quả tìm kiếm truyền thống, theo như một số người đã trải nghiệm phiên bản thử nghiệm mới của Bing chia sẻ.

You.com, một công ty khởi nghiệp tìm kiếm khác, cũng đã bổ sung thêm nút “trò chuyện” để người dùng thoát khỏi việc tìm kiếm tiêu chuẩn.

Bà Angela Hoover, đồng sáng lập của Andi, một công ty khởi nghiệp tìm kiếm khác, cho biết dịch vụ trò chuyện thuần túy hấp dẫn hơn nhiều đối với thế hệ trẻ, những người muốn có trải nghiệm hoàn toàn khác.

“Gen Z đang chuyển sang TikTok vì họ rất khao khát thứ gì đó mới mẻ hơn Facebook", bà nói. “Họ muốn những câu trả lời thực sự chính xác có thể được trình bày cho họ một cách trực quan và theo cách đối thoại".

Ông Aravind Srinivas, người đồng sáng lập Perplexity AI, nói rằng việc sử dụng toàn bộ giao diện đàm thoại cũng sẽ dẫn đến một dịch vụ hữu ích và đặc biệt hơn. “Về cơ bản, nó sẽ vượt qua các khái niệm truyền thống về công cụ tìm kiếm", ông cho hay.

Tuy nhiên, lợi thế của các công ty sử dụng AI để bổ sung cho kết quả tìm kiếm có thể sẽ không tồn tại lâu. Google cho biết vào tuần trước rằng họ sẽ sớm áp dụng hệ thống AI ngôn ngữ của riêng mình, kèm theo khả năng tương tác trực tiếp. Điều này sẽ khiến cho việc cạnh tranh với Google trở nên khó khăn hơn về trung hạn và dài hạn.

Ảnh hưởng lớn tới các tổ chức tin tức

Dẫu vậy, tác động tới kinh tế có thể sẽ rõ rệt hơn rất nhiều. Ví dụ như đối với các nhà phát hành tin tức và cơ quan báo chí dựa vào lưu lượng truy cập web do công cụ tìm kiếm tạo ra, rất có khả năng nguồn thu của họ sẽ giảm sút đáng kể vì người dùng sẽ không cần phải truy cập vào đường link để tìm câu trả lời nữa.

“Lưu lượng truy cập chắc chắn sẽ giảm và điều này không tốt cho các nhà xuất bản tin tức", ông Srinivas tại Perplexity cho biết.

Ông dự đoán điều này sẽ buộc các hãng tin và cơ quan báo chí phải suy nghĩ lại về mối quan hệ của họ với các công cụ tìm kiếm, dẫn đến việc họ phải đóng cửa trang web của mình hoặc cố gắng thương lượng một khoản phí để cho phép thu thập và xử lý thông tin.

Trong khi đó, đối với các công cụ tìm kiếm, chi phí cao hơn để tạo ra các câu trả lời bởi AI có nguy cơ gây nguy hiểm cho hoạt động kinh doanh. Ông Srinivas ước tính rằng một tìm kiếm liên quan đến AI có thể tốn gấp 7 hoặc 8 lần so với tìm kiếm truyền thống.

Đối với Microsoft, tỷ suất lợi nhuận thấp hơn có thể chấp nhận được nếu họ có thể giành được thị phần đáng kể từ tay Google. Việc giảm tỷ suất lợi nhuận cũng có thể làm lung lay Google, khi 75% doanh thu của công ty đến từ công cụ tìm kiếm.

Bà Hoover cho biết Andi đang có kế hoạch sử dụng mô hình kinh doanh “freemium” liên quan đến việc tính phí một số người dùng của mình để có trải nghiệm tốt hơn. "Chúng tôi nghĩ rằng quảng cáo là một trong những thứ làm hỏng công cụ tìm kiếm của Google", bà cho hay.

Ông Srinivas cho biết chính những người sáng lập Google đã từng viết rằng dựa vào quảng cáo có thể là mô hình kinh doanh sai lầm đối với công cụ tìm kiếm. Tuy nhiên, không có công ty nào đang thử nghiệm xem liệu người tiêu dùng có sẵn sàng trả tiền cho dịch vụ này hay không.

Quốc Thiên (theo FT)