Ngày 29/5, ông Phan Đình Trạc, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng Ban Nội chính Trung ương đã có buổi làm việc với chính quyền TP. HCM về việc kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện kết luận của Thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng.

Tại buổi làm việc, ông Phan Đình Trạc đã chỉ đạo các cơ quan chức năng đẩy nhanh tiến độ thực hiện các nhiệm vụ nhằm bảo đảm tiến độ xử lý theo đúng chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng. 

Đối với các sai phạm tại Khu đô thị Thủ Thiêm, ông Phan Đình Trạc đề nghị tiếp tục rà soát 33/67 dự án còn lại mà Thanh tra Chính phủ kiến nghị giao Thanh tra TP. HCM tổ chức rà soát, thanh tra để xử lý theo quy định của pháp luật.

Trên cơ sở ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, ý kiến của các cơ quan, bộ, ngành chức năng, TP. HCM khẩn trương thu hồi và hoàn trả hơn 26.000 tỷ đồng tạm ứng từ ngân sách Nhà nước để đầu tư cho Khu đô thị mới Thủ Thiêm để tránh thất thoát; sớm có giải pháp huy động nguồn vốn hợp pháp để trả nợ các khoản vay ngân hàng hơn 4.000 tỷ đồng.

Theo ông Phan Đình Trạc, sau ngày 30/6, nếu không thực hiện xong thì chuyển các vụ việc đã rõ dấu hiệu phạm tội đến cơ quan điều tra để điều tra, xử lý đúng pháp luật.

Dự án khu đô thị mới Thủ Thiêm được hình thành từ Quyết định số 367/TTg (gọi tắt là Quyết định 367) do Thủ tướng Chính phủ Võ Văn Kiệt ký phê duyệt vào ngày 4/6/1996, với diện tích 930ha; trong đó, khu đô thị mới là 770ha, khu tái định cư 160ha.

Ngày 22/2/2002, Chính phủ có Công văn số 190/CP-NN cho phép UBND TP. HCM căn cứ vào Quyết định 367 của Thủ tướng Chính phủ để thu hồi 930 ha thuộc các phường An Khánh, Bình An, Bình Khánh, An Lợi Đông và Thủ Thiêm, quận 2 để bồi thường, giải phóng mặt bằng.

Theo như Thông báo 1483/TB-TTCP ngày 4/9/2018 và Thông báo 1041/TB-TTCP ngày 26/6/2019 của Thanh tra Chính phủ, trong khi triển khai thực hiện Dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm, Lãnh đạo TP. HCM đã để xảy ra hàng loạt sai phạm.

Cụ thể, sau khi có Quyết định 367 của Thủ tướng Chính phủ, UBND TP. HCM đã ban hành nhiều quyết định, kế hoạch thực hiện dự án với nhiều sự điều chỉnh, không thống nhất, không phù hợp, thậm chí có dấu hiệu làm trái chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, gây thiệt hại, bức xúc, khiếu nại, tố cáo của người dân.

Điển hình, ngày 22/3/2002, Văn phòng UBND TP. HCM có công văn số 77/TB-VP thông báo kết luận của Chủ tịch UBND TP giao Kiến trúc sư trưởng thành phố, Giám đốc Sở Địa chính nhà đất (nay là Sở Tài nguyên và Môi trường) có trách nhiệm cắm mốc giao đủ 770ha đất khu trung tâm, theo giải pháp bổ sung diện tích khu tái định cư Bình Khánh vào trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm.

Cũng trong ngày 22/3/2002, Văn phòng UBND TP. HCM tiếp tục có văn bản số 78/TB-VP thông báo kết luận của Chủ tịch UBND TP chỉ đạo việc xác định diện tích khu tái định cư 160ha phải thu đủ nhưng không nhất thiết một địa điểm, có thể bố trí từ 3-4 địa điểm trên địa bàn quận 2.

Hai chỉ đạo nói trên của Văn phòng UBND TP. HCM không phù hợp với chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Quyết định 367 và của Chính phủ tại Công văn số 190/CP-NN, “bật đèn xanh” và gây ra hệ luỵ cho việc mở ranh giới quy hoạch, lấy 4,3ha đất khu phố 1 phường Bình An, quận 2 vốn dĩ nằm ngoài ranh quy hoạch khu trung tâm đô thị mới “đắp vào” khu tái định cư 160ha, dẫn tới khiếu nại dai dẳng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của người dân có đất bị thu hồi.

Trong khi đó, tháng 5/2002, Sở Địa chính nhà đất thành phố xác định, thực tế diện tích toàn khu đô thị mới Thủ Thiêm đo được chỉ là 787,6ha, trong đó có 659,1ha mặt đất, còn lại là mặt nước và diện tích tuyến đường giao thông Đại lộ Đông Tây. Trên thực tế, thành phố chỉ ban hành quyết định thu hồi được 621,4ha.

Đến tháng 12/2005 ông Nguyễn Văn Đua - Phó Chủ tịch UBND TP ký Quyết định số 6565/QĐ-UBND về phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng Khu trung tâm đô thị mới Thủ Thiêm tỷ lệ 1/5000 trong đó giảm diện tích khu trung tâm từ 770 ha theo Quyết định 367 của Thủ tướng Chính phủ xuống còn 737ha, đồng thời đưa ra dự án “mới lạ” là khu chỉnh trang 80ha nhằm hợp thức hóa cho việc đã giao đất tái định cư cho doanh nghiệp làm dự án nhà ở, dịch vụ thương mại mặc dù Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 367.

Ngoài ra, tại Điều 2 của Quyết định 6565/QĐ-UBND nói trên, ông Nguyễn Văn Đua đã thể hiện sự vượt quyền khi xác định “Thay thế Quyết định số 367/TTg ngày 4/6/1996 của Thủ tướng Chính phủ". 

Diễn biến trên cho thấy trong quá trình triển khai dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm, việc kiểm đếm, đo đạc địa chính, điều tra nhu cầu tái định cư thiếu chính xác, không sát thực tế.

Trong khi trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 367 phê duyệt quy hoạch 930 ha thì trước đó một số khu đất trên bán đảo Thủ Thiêm đã được giao cho doanh nghiệp làm dự án nên không đủ diện tích.

Thanh tra TPHCM từng chỉ rõ việc 55 dự án được giao đất sau khi có Quyết định 367 của Thủ tướng Chính phủ chứng tỏ thành phố nắm không sát và quản lý đất đai không tốt, ảnh hưởng đến khu tái định cư 160ha…